Antoni Szacki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poszerzyłem treść Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Link do ujednoznacznienia |
m Wycofano edycję użytkownika 2A00:F41:90A1:F214:FBE:42B5:164C:5DF9 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Lelek 2v. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
'''Antoni Szacki''', [[Pseudonim|ps]]. „Bohun”, „Dąbrowski” (ur. [[1 marca]] [[1902]] w [[Wilno|Wilnie]], zm. [[2 lipca]] [[1992]]<ref>Niektóre źródła podają jako datę śmierci dzień [[3 lipca]].</ref> w [[Costa Mesa]]) – polski wojskowy |
'''Antoni Szacki''', [[Pseudonim|ps]]. „Bohun”, „Dąbrowski” (ur. [[1 marca]] [[1902]] w [[Wilno|Wilnie]], zm. [[2 lipca]] [[1992]]<ref>Niektóre źródła podają jako datę śmierci dzień [[3 lipca]].</ref> w [[Costa Mesa]]) – polski wojskowy, [[pułkownik]] [[Narodowe Siły Zbrojne|NSZ]], dowódca [[Brygada Świętokrzyska|Brygady Świętokrzyskiej]]. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
Na początku [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w 1939 r. trafił do sztabu [[Armia „Prusy”|Armii „Prusy”]]. Po jej rozbiciu przez wojska niemieckie znalazł się we [[Lwów|Lwowie]]. Tutaj został wzięty do niewoli niemieckiej, z której zbiegł i przedostał się do [[Kraków|Krakowa]]. Ostatecznie osiadł w [[Zagnańsk]]u. |
Na początku [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w 1939 r. trafił do sztabu [[Armia „Prusy”|Armii „Prusy”]]. Po jej rozbiciu przez wojska niemieckie znalazł się we [[Lwów|Lwowie]]. Tutaj został wzięty do niewoli niemieckiej, z której zbiegł i przedostał się do [[Kraków|Krakowa]]. Ostatecznie osiadł w [[Zagnańsk]]u. |
||
W 1940 r. wstąpił do [[Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy|Związku Jaszczurczego]], a następnie do [[Narodowe Siły Zbrojne|Narodowych Sił Zbrojnych]]. Pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu V Kielce NSZ. |
W 1940 r. wstąpił do [[Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy|Związku Jaszczurczego]], a następnie do [[Narodowe Siły Zbrojne|Narodowych Sił Zbrojnych]]. Pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu V Kielce NSZ. Od sierpnia 1944 r. był dowódcą [[Brygada Świętokrzyska|Brygady Świętokrzyskiej]] NSZ. Pod jego dowództwem 17 stycznia 1945 r. jednostka ta wycofała się przed nacierającą [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]] z Kielecczyzny przez [[Śląsk]] do [[Czechy|Czech]], gdzie 5 maja 1945 r. wyzwoliła hitlerowski obóz koncentracyjny dla kobiet w [[Holýšov|Holisovie]] k. [[Pilzno|Pilzna]], a następnie połączyła się z amerykańską 3 Armią gen. [[George Patton|George’a Pattona]]{{odn|Nowak|2015|s=60–74}}. |
||
się ze Związku Jaszczurczego (NSZ-ZJ), która nie zgodziła się na podporządkowanie [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]. Od sierpnia 1944 roku był dowódcą [[Brygada Świętokrzyska|Brygady Świętokrzyskiej]] NSZ-ZJ. Pod jego dowództwem 17 stycznia 1945 r. jednostka ta wycofała się przed nacierającą [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]] z Kielecczyzny przez [[Śląsk]] do [[Czechy|Czech]], gdzie 5 maja 1945 r. wyzwoliła hitlerowski obóz koncentracyjny dla kobiet w [[Holýšov|Holisovie]] k. [[Pilzno|Pilzna]], a następnie połączyła się z amerykańską 3 Armią gen. [[George Patton|George’a Pattona]]{{odn|Nowak|2015|s=60–74}}. We wrześniu 1945 roku został dowódcą utworzonych z byłych członków brygady [[Polskie Kompanie Wartownicze|Polskich Kompanii Wartowniczych]]. Ze stanowiska tego został usunięty w marcu 1946 r. |
|||
Po przekształceniu Brygady w [[Polskie Kompanie Wartownicze|kompanie wartownicze]] (1946 r.) i usunięciu go z funkcji ich dowódcy przebywał w [[Niemcy|Niemczech]] do 1949 r., a następnie we [[Francja|Francji]]. Zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. {{fakt|data=2022-02|W 1950 r. komunistyczne władze polskie wystąpiły do władz francuskich z wnioskiem o jego ekstradycję, oskarżając go o kolaborację. Do odrzucenia wniosku przyczyniły się m.in. świadectwa Żydówek–więźniarek z obozu koncentracyjnego Holleischen (''Aussenlager Holleischen'') w obecnym [[Holýšov|Holiszowie]], które zaświadczyły przed sądem, że Szacki jako dowódca Brygady Świętokrzyskiej uratował im życie. Po fiasku starań o ekstradycję komuniści podjęli próbę porwania Szackiego przez grupę terrorystów-dywersantów, ale akcja nie powiodła się}}. |
|||
W styczniu 1947 r. United Nations War Crime Commission wpisała go na listę [[Zbrodnia wojenna|zbrodniarzy wojennych]]{{odn|Weker|s=144}}, na której figuruje do dziś<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.tygodnikprzeglad.pl/odbiora-generalowi-zaslug/ |tytuł = Nie odbiorą Generałowi zasług |autor = Jerzy Domański |opublikowany = tygodnikprzeglad.pl |data = 2018-03-05 |data dostępu = 2023-10-05}}</ref>. Mimo nieprzychylnej postawy Amerykanów, we wrześniu 1947 r. komunistycznym władzom polskim udało się uzyskać nakaz [[Ekstradycja|ekstradycji]] Szackiego{{odn|Weker|s=151-152}}. Do ekstradycji nigdy jednak nie doszło, najprawdopodobniej z powodu bliskiej współpracy środowiska Brygady z kontrwywiadem armii amerykańskiej. Do lutego 1949 r. przebywał w Niemczech i mieszkał w okolicach [[Monachium]]. Następnie przeniósł się do [[Francja|Francji]], gdzie zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W 1956 r. wyjechał do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]]<ref>S. Żerko, ''Biograficzny leksykon II wojny światowej'', Poznań 2013, s. 396.</ref>. Zmarł 2 lipca 1992 roku w Costa Mesa, w Kalifornii. |
|||
W 1956 r. przeniósł się do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]]<ref>S. Żerko, ''Biograficzny leksykon II wojny światowej'', Poznań 2013, s. 396.</ref>. Zmarł 2 lipca 1992 r. w Costa Mesa, w Kalifornii. |
|||
Po 1992 został odznaczony [[Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego|Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://nsz.com.pl/index.php/wykazy/125-odznaczeni-krzyem-narodowego-czynu-zbrojnego |tytuł = Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego |opublikowany = nsz.com.pl |data dostępu = 2015-11-17 |archiwum = https://web.archive.org/web/20141208093958/http://nsz.com.pl/index.php/wykazy/125-odznaczeni-krzyem-narodowego-czynu-zbrojnego |zarchiwizowano = 2014-12-08 }}</ref>, choć wcześniej posiadał już od 1944 Krzyż Srebrny z Mieczami pierwotnego odznaczenia o tej samej nazwie<ref name="lz">{{Cytuj książkę |autor = [[Leszek Żebrowski]] |tytuł = Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty, struktury, personalia. Tom 3 |wydawca = Burchardt Editions |miejsce = Warszawa |data = 1996 |strony = 103–107}}</ref>. |
Po 1992 został odznaczony [[Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego|Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://nsz.com.pl/index.php/wykazy/125-odznaczeni-krzyem-narodowego-czynu-zbrojnego |tytuł = Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego |opublikowany = nsz.com.pl |data dostępu = 2015-11-17 |archiwum = https://web.archive.org/web/20141208093958/http://nsz.com.pl/index.php/wykazy/125-odznaczeni-krzyem-narodowego-czynu-zbrojnego |zarchiwizowano = 2014-12-08 }}</ref>, choć wcześniej posiadał już od 1944 Krzyż Srebrny z Mieczami pierwotnego odznaczenia o tej samej nazwie<ref name="lz">{{Cytuj książkę |autor = [[Leszek Żebrowski]] |tytuł = Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty, struktury, personalia. Tom 3 |wydawca = Burchardt Editions |miejsce = Warszawa |data = 1996 |strony = 103–107}}</ref>. |
||
Linia 59: | Linia 60: | ||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Rybka | imię = Ryszard | nazwisko2 = Stepan | imię2 = Kamil | tytuł = Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939 | wydawca = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego | miejsce = Kraków | rok = 2003 | isbn = 83-7188-691-8 | odn = tak}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Rybka | imię = Ryszard | nazwisko2 = Stepan | imię2 = Kamil | tytuł = Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939 | wydawca = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego | miejsce = Kraków | rok = 2003 | isbn = 83-7188-691-8 | odn = tak}} |
||
* {{cytuj książkę|nazwisko = Szacki |imię =Antoni|tytuł = Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej |wydawca =Mireki |miejsce = Warszawa-Kraków |rok = 2014 |isbn =978-83-64452-12-3|oclc=907743272|odn=tak}} |
* {{cytuj książkę|nazwisko = Szacki |imię =Antoni|tytuł = Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej |wydawca =Mireki |miejsce = Warszawa-Kraków |rok = 2014 |isbn =978-83-64452-12-3|oclc=907743272|odn=tak}} |
||
* {{Cytuj pismo | nazwisko = Weker | imię = Władysław | tytuł = Próby ekstradycji Antoniego |
|||
Szackiego, dowódcy Brygady |
|||
Świętokrzyskiej Narodowych Sił |
|||
Zbrojnych, z amerykańskiej strefy |
|||
okupacyjnej Niemiec w latach |
|||
1945-1949 | url = https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)-s123-156/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)-s123-156.pdf | czasopismo = Niepodległość i Pamięć | numer = 3-4 (47-48) | data = 2014 | wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego | miejsce = Warszawa | odn = tak}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
Linia 78: | Linia 73: | ||
[[Kategoria:Oficerowie 76 Lidzkiego Pułku Piechoty]] |
[[Kategoria:Oficerowie 76 Lidzkiego Pułku Piechoty]] |
||
[[Kategoria:Oficerowie Narodowych Sił Zbrojnych]] |
[[Kategoria:Oficerowie Narodowych Sił Zbrojnych]] |
||
[[Kategoria:Polscy kolaboranci III Rzeszy]] |
|||
[[Kategoria:Polscy zbrodniarze wojenni]] |
|||
[[Kategoria:Polscy zesłańcy do Tomska]] |
[[Kategoria:Polscy zesłańcy do Tomska]] |
||
[[Kategoria:Uczestnicy walk przewrotu majowego 1926 (strona rządowa)]] |
[[Kategoria:Uczestnicy walk przewrotu majowego 1926 (strona rządowa)]] |
Wersja z 13:12, 5 paź 2023
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1919–1946 |
Siły zbrojne |
|
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() |
Antoni Szacki, ps. „Bohun”, „Dąbrowski” (ur. 1 marca 1902 w Wilnie, zm. 2 lipca 1992[1] w Costa Mesa) – polski wojskowy, pułkownik NSZ, dowódca Brygady Świętokrzyskiej.
Życiorys
Pochodził z rodziny inteligenckiej. Za udział ojca w ruchu rewolucyjnym 1905 r. cała rodzina zesłana została do Tomska na Syberii. Tam przebywała do 1910 r., kiedy zmarł ojciec Szackiego. Następnie przenieśli się do Charkowa, gdzie Szacki uczęszczał do gimnazjum. Tam też przeżył okres rewolucji październikowej i wojny domowej.
W 1919 r. powrócił do Warszawy i wstąpił na ochotnika do wojska. Otrzymał przydział do 1 pułku Ułanów Krechowieckich. W czasie kampanii 1920 r. został ranny i dostał się do niewoli bolszewickiej, z której został uwolniony dopiero po podpisaniu pokoju ryskiego.
W 1923 r. zdał egzamin dojrzałości i podjął studia na Politechnice Warszawskiej. Ze studiów jednak zrezygnował i w 1924 r. wstąpił do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie. Jako jej uczeń brał udział w walkach podczas zamachu majowego 1926 r. przeciwko zbuntowanym oddziałom Józefa Piłsudskiego. Został w ich trakcie ranny. W 1927 r. otrzymał stopień podporucznika i został skierowany do 76 pułku piechoty w Grodnie, w którym służył do września 1939 r. Prawdopodobnie już w 1934 r. został członkiem Obozu Narodowo-Radykalnego[2].
Na początku kampanii wrześniowej w 1939 r. trafił do sztabu Armii „Prusy”. Po jej rozbiciu przez wojska niemieckie znalazł się we Lwowie. Tutaj został wzięty do niewoli niemieckiej, z której zbiegł i przedostał się do Krakowa. Ostatecznie osiadł w Zagnańsku.
W 1940 r. wstąpił do Związku Jaszczurczego, a następnie do Narodowych Sił Zbrojnych. Pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu V Kielce NSZ. Od sierpnia 1944 r. był dowódcą Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Pod jego dowództwem 17 stycznia 1945 r. jednostka ta wycofała się przed nacierającą Armią Czerwoną z Kielecczyzny przez Śląsk do Czech, gdzie 5 maja 1945 r. wyzwoliła hitlerowski obóz koncentracyjny dla kobiet w Holisovie k. Pilzna, a następnie połączyła się z amerykańską 3 Armią gen. George’a Pattona[3].
Po przekształceniu Brygady w kompanie wartownicze (1946 r.) i usunięciu go z funkcji ich dowódcy przebywał w Niemczech do 1949 r., a następnie we Francji. Zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W 1950 r. komunistyczne władze polskie wystąpiły do władz francuskich z wnioskiem o jego ekstradycję, oskarżając go o kolaborację. Do odrzucenia wniosku przyczyniły się m.in. świadectwa Żydówek–więźniarek z obozu koncentracyjnego Holleischen (Aussenlager Holleischen) w obecnym Holiszowie, które zaświadczyły przed sądem, że Szacki jako dowódca Brygady Świętokrzyskiej uratował im życie. Po fiasku starań o ekstradycję komuniści podjęli próbę porwania Szackiego przez grupę terrorystów-dywersantów, ale akcja nie powiodła się[potrzebny przypis].
W 1956 r. przeniósł się do Stanów Zjednoczonych[4]. Zmarł 2 lipca 1992 r. w Costa Mesa, w Kalifornii.
Po 1992 został odznaczony Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego[5], choć wcześniej posiadał już od 1944 Krzyż Srebrny z Mieczami pierwotnego odznaczenia o tej samej nazwie[6].
Antoni Szacki napisał i opublikował książkę Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej, w której oprócz losów dowodzonego przez siebie oddziału, krytycznie ocenił organizatorów powstania warszawskiego, jak i jego bilans końcowy, cyt. 200 000 zabitych, kompletnie zniszczona w ciągu 63 dni stolica wraz z całym bezcennym wielowiekowym dorobkiem narodu polskiego[7].
Awanse
- podporucznik – 7 sierpnia 1927 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1927 i 20. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- porucznik – 15 sierpnia 1929 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 i 20. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 293. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]
- podpułkownik – 15 sierpnia 1944 – awansowany przez Radę Polityczną NSZ[9]
Przypisy
- ↑ Niektóre źródła podają jako datę śmierci dzień 3 lipca.
- ↑ Nowak 2015 ↓, s. 60.
- ↑ Nowak 2015 ↓, s. 60–74.
- ↑ S. Żerko, Biograficzny leksykon II wojny światowej, Poznań 2013, s. 396.
- ↑ Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. nsz.com.pl. [dostęp 2015-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
- ↑ Leszek Żebrowski: Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty, struktury, personalia. Tom 3. Warszawa: Burchardt Editions, 1996, s. 103–107.
- ↑ Szacki 2014 ↓, s. 77,78.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 353.
- ↑ Nowak 2015 ↓, s. 61.
Bibliografia
- Szymon Nowak: Oddziały Wyklętych. Warszawa: Fronda, 2015. ISBN 978-83-64095-17-7. OCLC 881553730.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Antoni Szacki: Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej. Warszawa-Kraków: Mireki, 2014. ISBN 978-83-64452-12-3. OCLC 907743272.
- Członkowie Obozu Narodowo-Radykalnego
- Członkowie Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy
- Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego
- Jeńcy polscy w niewoli sowieckiej (1919–1922)
- Kapitanowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Ludzie urodzeni w Wilnie
- Ludzie związani z Zagnańskiem
- Oficerowie 76 Lidzkiego Pułku Piechoty
- Oficerowie Narodowych Sił Zbrojnych
- Polscy zesłańcy do Tomska
- Uczestnicy walk przewrotu majowego 1926 (strona rządowa)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Urodzeni w 1902
- Zmarli w 1992
- Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej
- Żołnierze 1 Pułku Ułanów Krechowieckich