Badenia

{{{nazwa}}}

[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Stolica	Baden-Baden (XII w.) Karlsruhe
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Państwo infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | lata istnienia = | wikinews = | data powstania = | kod mapy = | commons = | dopełniacz nazwy = | terytoria autonomiczne = | powierzchnia = | ustrój polityczny = | wikicytaty = | nazwa = | waluta = | dewiza = | pkb psn = | alt mapy = | opis mapy = | premier = | liczba ludności = | data likwidacji = | współrzędne = | pkb psn rok = | gęstość zaludnienia = | władca = | ISO 3166 = | numer kierunkowy = | flaga = | domena = | pkb psn na osobę = | rok = | nazwa oryginalna = | pkb na osobę = | religia dominująca = | hymn = | hymn audio = | wysokość = | pkb = | narodowości = | terytoria zależne = | kod samochodowy = | język urzędowy = | pkb rok = | strefa czasowa = | mapa = | konstytucja = | prezydent = | kod samolotowy = Nieznane pola: "nazwa_oryginalna", "flaga_obraz", "język_urzędowy", "likwidacja_data", "lata_istnienia", "utworzenie_data", "nazwa_polska", "nazwa_dopełniacz" oraz "godło_obraz".

Badenia w latach 1806–1945

Nabytki terytorialne Badenii w latach 1803–1819

Badenia (niem. Baden) – kraina historyczna w południowo-zachodniej części Niemiec. Od 1951 roku wchodzi w skład kraju związkowego Badenia-Wirtembergia.

Od XI wieku posiadłość rodu Zähringen, od 1112 r. margrabstwo (Markgrafschaft Baden). Przez małżeństwa, kupno i wymiany, niewielkie początkowo margrabstwo poszerzyło swe terytorium, uległo jednak od XIV w. podziałom dynastycznym. W wyniku sankcji pragmatycznej w 1515 r. nastąpił podział na Dolną Badenię i Górną Badenię (Baden-Durlach i Baden-Baden). Podział utrzymał się do 1771 r.

W okresie napoleońskim (1803–1810) Badenia powiększyła swe posiadłości (z 3,5 tys. km² do 11,5 tys. km²), m.in. o ziemie Palatynatu położone na prawym brzegu Renu (w 1803) i Bryzgowię (w 1806). W 1806 r. uzyskała dla panującego tytuł wielkiego księcia. W latach 1806–1813 należała do Związku Reńskiego, a w latach 1815–1866 do Związku Niemieckiego. Na kongresie wiedeńskim Wielkie Księstwo Badenii zabezpieczyło swoje nabytki w Bryzgowii i Palatynacie przed roszczeniami Austrii i Bawarii.

22 sierpnia 1818 otrzymała od wielkiego księcia liberalną konstytucję. W 1835 r. przystąpiła do Niemieckiego Związku Celnego.

W okresie Wiosny Ludów Badenia stanowiła główny ośrodek niemieckiego ruchu liberalnego. W latach 1848–1849 dwukrotnie przeszła rewolucję. W 1849 r. wielki książę opuścił kraj i wezwał na pomoc wojska pruskie. Nieudolność głównodowodzącego armią powstańczą (Franz Sigel) spowodowała, że Tymczasowy Rząd Badenii powołał na jego miejsce Polaka Ludwika Mierosławskiego. Brak koordynacji między armiami Badenii i sąsiedniego Palatynatu, a także zdobycie 23 sierpnia 1849 głównego punktu oporu powstańców w Rastatt przesądziły o losach kampanii. W wyniku represji po upadku powstania ponad 80 tys. mieszkańców Badenii było zmuszonych opuścić kraj.

W 1866 r. Badenia walczyła po stronie Austrii przeciw Prusom, a po klęsce Austrii wystąpiła ze Związku Niemieckiego. W 1871 r. weszła w skład Cesarstwa Niemieckiego.

Po I wojnie światowej, w listopadzie 1918 roku, abdykował ostatni wielki książę Fryderyk II, a Badenię ogłoszono republiką (konstytucja z 21 marca 1919). Ostatni następca tronu Badenii ks. Max von Baden był też ostatnim kanclerzem II Rzeszy. W Republice Weimarskiej i w III Rzeszy Badenia stanowiła do 1945 r. kraj związkowy.

Po II wojnie światowej była początkowo podzielona między strefy okupacyjne amerykańską i francuską. Z terytoriów okupowanych przez wojska francuskie utworzono kraj Badenia ze stolicą we Fryburgu, określany często jako Badenia Południowa, zaś położone na północy kraju terytoria pod okupacją amerykańską weszły w skład Wirtembergii-Badenii ze stolicą w wirtemberskim Stuttgarcie.

Po utworzeniu Republiki Federalnej Niemiec w 1949 r. zorganizowano referenda, na mocy których Badenia Południowa wraz z Wirtembergią-Badenią i Wirtembergią-Hohenzollern weszły w kwietniu 1952 w skład nowego kraju Badenia-Wirtembergia.

Zobacz też

• władcy Badenii