Thietmar z Merseburga: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kat. |
Uźródłowienie |
||
Linia 44: | Linia 44: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Trzeci z kolei syn grafa [[Zygfryd von Walbeck|Zygfryda von Walbeck]] i jego żony, Kunegundy. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w [[Quedlinburg]] |
Trzeci z kolei syn grafa [[Zygfryd von Walbeck|Zygfryda von Walbeck]] i jego żony, Kunegundy{{odn|Jedlicki|2012|s=XII}}. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w [[Quedlinburg]]uy{{odn|Jedlicki|2012|s=XIV}}. W roku 987 oddany do [[klasztor św. Jana w Magdeburgu|klasztoru]] św. [[Jan]]a na Górze w [[Magdeburg]]u, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem [[opat]]a Rykdaga{{odn|Jedlicki|2012|s=XIV}}. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i [[biskup]] uczył się w [[Magdeburg|magdeburskiej]] szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz [[Ekkehard Rudy|Ekkehard zwany Rudym]], a po nim mistrz Geddo{{odn|Jedlicki|2012|s=XIV}}. Pobyt w [[Magdeburg]]u wywarł również wpływ na jego światopogląd – odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród [[Słowianie|Słowian]], prowadzonych w ramach zależności od [[Kościół katolicki|Kościoła]] i państwa [[Niemcy|niemieckiego]]{{odn|Jedlicki|2012|s=XVII}}. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea ''odnowienia Cesarstwa Rzymskiego'' lansowana przez cesarza [[Otton III (cesarz rzymski)|Ottona III]]{{odn|Jedlicki|2012|s=XVII}}. Wspierał za to aktywnie jego następcę, [[Henryk II Święty|Henryka II]], który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli [[Niemcy|Niemiec]] w [[Europa|Europie]], a zwłaszcza w [[Italia (kraina historyczna)|Italii]]. W 1009 roku zmarł [[biskup]] [[Merseburg|merseburski]] Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku{{odn|Jedlicki|2012|s=XXVIII}}. |
||
=== Wywód genealogiczny === |
=== Wywód genealogiczny === |
||
Linia 90: | Linia 90: | ||
* [[Paweł Jasienica]], '''Trzej kronikarze''', Czytelnik Warszawa 1993, {{ISBN|83-07-02211-8}}. |
* [[Paweł Jasienica]], '''Trzej kronikarze''', Czytelnik Warszawa 1993, {{ISBN|83-07-02211-8}}. |
||
* {{cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/05047d.htm | tytuł = Dithmar | opublikowany = Catholic Encyclopedia | język = en | data dostępu = 2012-11-17}} |
* {{cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/05047d.htm | tytuł = Dithmar | opublikowany = Catholic Encyclopedia | język = en | data dostępu = 2012-11-17}} |
||
* {{Cytuj książkę | tytuł = Kronika Thietmara | wydawca = Universitas | miejsce = Kraków | data = 2012 | strony = VII–LXI | isbn = 97883–242–1944–5 | rozdział = Wstęp | imię r = Marian Zygmunt | nazwisko r = Jedlicki | odn = tak}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
Wersja z 23:23, 9 maj 2021
Biskup | |
Tablica na fontannie miasta naprzeciwko kościoła św. Stefana w Tangermünde | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce pochówku | ?↗ |
biskup Merseburga | |
Okres sprawowania |
1009-1018 |
Wyznanie | |
Kościół | |
Sakra biskupia |
24 kwietnia 1009 |
Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018 w Merseburgu) – biskup merseburski, kronikarz, autor Kroniki, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.
Życiorys
Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy[1]. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Quedlinburguy[2]. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga[2]. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Rudym, a po nim mistrz Geddo[2]. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd – odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego[3]. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III[3]. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku[4].
Wywód genealogiczny
Lotar I z Walbeck (zm. 929), graf Walbeck | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lotar II z Walbeck (zm. 964), graf Walbeck | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zygfryd z Walbeck (zm. 990), graf Walbeck | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bruno I z Kwerfurtu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Matylda (zm. 991) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thietmar z Merseburga | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lotar ze Stade (zm. 929), graf Stade | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Henryk I ze Stade (zm. po 974), graf Stade | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Swanhilda | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kunegunda (zm. 997) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kronika
- Osobny artykuł:
Kronikę Thietmar napisał po łacinie. Tytuł oryginału to Thietmari merseburgiensis episcopi chronicon. Swoje dzieło pisał od 1012 roku aż do śmierci.
Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami[5].
Zachowała się ona w tzw. rękopisie Drezdeńskim w postaci 192 kart pergaminu, na których Thietmar osobiście nanosił poprawki. Do 1945 roku przechowywany był w saskiej bibliotece krajowej w Dreźnie, która została spalona podczas bombardowania aliantów w 1945 roku. Egzemplarz częściowo spłonął. Do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze karty, nadal przechowywane w Dreźnie. Jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst[6]. Niemal kompletny tekst „Kroniki” zachował się w dwunastowiecznym rękopisie pochodzącym z klasztoru Corvey w Niemczech. Ponieważ tekst „Kroniki” w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać „przeróbką korwejską”. W świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez samego Thietmara tuż przed śmiercią.
Wydania kroniki
- 1580 editio princeps: pierwsze wydanie w druku
- 1606 pierwszy przekład na niemiecki
- 1862 pierwszy przekład na polski
- 1905 faksymile
- 1935 edycja tekstu łacińskiego[7]
- 1953 przekład na polski: Kronika Thietmara (wersje łac. i pl.), tłum. i red. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953 s.224.
- 2005 Kronika Thietmara (wersja pl.), tłum. M. Z. Jedlicki, Kraków 2005.
Przypisy
- ↑ Jedlicki 2012 ↓, s. XII.
- ↑ a b c Jedlicki 2012 ↓, s. XIV.
- ↑ a b Jedlicki 2012 ↓, s. XVII.
- ↑ Jedlicki 2012 ↓, s. XXVIII.
- ↑ Dziadek ojca Thietmara (Lotar von Walbeck) oraz dziadek matki Thietmara (Lotar von Stade) zginęli w bitwie z Redarami w 929 roku. Natomiast jego ojciec Zygfryd von Walbeck ledwo uszedł z życiem z bitwy pod Cedynią.
- ↑ Chronicon Thietmari Merseburgensis. mgh-bibliothek.de. [dostęp 2018-09-22].
- ↑ Die Chronik des Bischofs Thietmar von Merseburg und ihre korveier Überarbeitung, ed. R. Holtzmann, Monumenta Germaniae Historica scriptores rerum germanicarum, nova series, t. IX], Berlin 1935. Wydanie to oddaje tekst dwóch rękopisów dzieła Thietmara, przy czym tekst podstawowy przedrukowany jest w polskim wydaniu M. Z. Jedlickiego, ale bez aparatu krytycznego. Edycja dostępna na http://www.mgh-bibliothek.de/digilib/thietmar.html wraz z reprodukcją rękopisów.
Bibliografia
- Paweł Jasienica, Trzej kronikarze, Czytelnik Warszawa 1993, ISBN 83-07-02211-8.
- Dithmar. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
- Marian Zygmunt Jedlicki: Wstęp. W: Kronika Thietmara. Kraków: Universitas, 2012, s. VII–LXI. ISBN 97883–242–1944–5.
- ISNI: 0000000110242124
- VIAF: 32792310
- LCCN: nr90002217
- GND: 118757083
- LIBRIS: 20dgksll567gg86
- BnF: 145004449
- SUDOC: 059617098
- NKC: jn19990008486
- DBNL: mers010
- BNE: XX1452837
- NTA: 071351035
- BIBSYS: 97051126
- Open Library: OL847801A
- PLWABN: 9810566081005606
- NUKAT: n00018188
- J9U: 987007301679205171
- LNB: 000071824
- CONOR: 22489699
- LIH: LNB:Qis;=B9
- WorldCat: lccn-nr90002217