Przejdź do zawartości

Stanisław Grzmot-Skotnicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Edk (dyskusja | edycje) o 07:46, 23 paź 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Stanisław Grzmot-Skotnicki
Grzmot
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

13 stycznia 1894
Skotniki

Data i miejsce śmierci

19 września 1939
Tułowice

Przebieg służby
Lata służby

od 1914

Stanowiska

d-ca GO „Czersk” i Pomorskiej BK

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa,
kampania wrześniowa,
bitwa nad Bzurą

Odznaczenia
Odznaka „Za wierną służbę”
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Order Krzyża Orła II Klasy (Estonia) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Tablica ku czci gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego w kościele w Brochowie
Grób gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, 23 lipca 2008
Herb szlachecki Bogoria

Stanisław Grzmot-Skotnicki herbu Bogoria[1], pseud. „Grzmot” (ur. 13 stycznia 1894 we wsi Skotniki, zm. 19 września 1939 w Tułowicach) – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, generał brygady Wojska Polskiego.

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w rodzinnej wsi Skotniki[2] (od nazwy której pochodzi nazwisko rodowe generała). Syn Maksymiliana Skotnickiego h. Bogoria i Wandy Russockiej z Brzezia h. Zadora, poślubił Stefanię Calvas. Rodzina pieczętowała się herbem Bogoria. Maturę zdał w 1912 w radomskiej Szkole Handlowej. W 1913 podjął studia w Akademii Handlowej w Sankt Gallen w Szwajcarii, gdzie po ukończeniu kursu instruktorskiego dowodził oddziałem Związku Strzeleckiego.

I wojna światowa

Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej zostaje skierowany na kurs oficerski w Krakowie. Prosto z kursu rusza w pole, jako jeden z żołnierzy tzw. „siódemki” – patrolu Władysława Prażmowskiego „Beliny”, który w nocy z 2 na 3 sierpnia, jako pierwszy przekroczył granicę zaboru austriackiego z zaborem rosyjskim w Kocmyrzowie i 3 sierpnia wieczorem powrócił do Krakowa, a 6 sierpnia wyruszył wraz z 1 kompanią kadrową do Kongresówki. Brał udział w marszu na Miechów i Kielce. 9 października 1914 roku zostaje mianowany na stopień podporucznika i obejmuje funkcję adiutanta płk Władysława Beliny-Prażmowskiego.

Z chwilą wyruszenia na wojnę przybrał pseudonim „Grzmot”, który stał się nieodłącznym członem jego nazwiska.

Służył w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, dowodząc w nim kolejno plutonem i szwadronem. Brał udział w walkach nad Nidą, w rejonie Nowego Korczyna, Szczytnikami, Lublinem, Kościuchnówką i Trojanówką. Razem z całym pułkiem Beliny-Prażmowskiego walczy pod Krzywopłotami, Wolbromiem i Uliną Małą. Następnie walczył na Podhalu pod Limanową, Nowym Sączem i w kilkudniowej Bitwie pod Łowczówkiem. Ubezpieczał też, wraz ze swoim szwadronem, przemarsz piechoty legionowej w kierunku Łodzi i Częstochowy. Po kryzysie przysięgowym internowany w Niemczech, przebywał w obozach Szczypiorno i Fort Beniaminów. W Szczypiornie miał zainicjować grę w piłkę ręczną[3].

Dwudziestolecie międzywojenne

W październiku 1918 roku wrócił z internowania i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie tego roku odtwarzał swój macierzysty pułk (późniejszy 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego), w którym brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej. W grudniu 1918 roku walczył pod Sokolem i Dołnobyku. 28 stycznia 1919 roku wraz z pułkiem szarżował pod Krystynopolem.

Jesienią 1919 roku został skierowany do Oficerskiej Szkoły Jazdy w Warszawie, a następnie do Aplikacyjnej Szkoły Kawalerii w Saumur we Francji.

Od sierpnia 1920 roku dowodził VIII Brygadą Jazdy, a później 2 Dywizją Kawalerii. Następnie w latach 1921-1924[4] pełnił stanowisko głównego instruktora w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. 1 lipca 1923 roku został pułkownikiem[4]. W latach 1924-1927 dowodził 15 Pułkiem Ułanów Poznańskich w Poznaniu.

W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie rządowej. Musiał dokonać wyboru pomiędzy obowiązkiem żołnierskim, który nakazywał mu iść z odsieczą rządowi, a osobistymi przekonaniami, gdyż sercem był piłsudczykiem. Wybrał obowiązek żołnierski i swój pułk, którego sztandar marsz. Józef Piłsudski osobiście udekorował Orderem Virtuti Militari, stanął przeciw Komendantowi. Marszałek Józef Piłsudski docenił to i kariera wojskowa Stanisława Grzmot-Skotnickiego przebiegała dalej bez żadnych zakłóceń.[5]

Od 1927 roku dowódca 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii, w 1932 roku przemianowanej na Brygadę Kawalerii „Baranowicze”.

24 grudnia 1929 roku Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 roku i 3. lokatą w korpusie generałów[6]. Wiosną 1937 roku objął dowództwo Pomorskiej Brygady Kawalerii. W 1938 roku, wraz z całą Brygadą bierze udział w akcji na Zaolziu.

Prawie cały wolny czas poświęcał działalności społecznej. Był prezesem Zarządu Okręgu Polskiej Macierzy Szkolnej i Wschodnio-Kresowego Klubu Jazdy.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 dowodził Grupą Osłonową „Czersk” i Pomorską Brygadą Kawalerii w składzie Armii „Pomorze”. W bitwie nad Bzurą dowodził oddziałem piechoty, na czele którego następnie przebijał się do Warszawy.

Śmierć i upamiętnienie

18 września ranny pod Tułowicami, zmarł następnego dnia. Pochowany w miejscu zgonu, ekshumowany w 1952 i przeniesiony na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

W Tułowicach, tuż przy drodze nr 705 znajduje się niewielki kamień z kawaleryjskim proporczykiem – pamiątka ostatniego boju generała i 42 żołnierzy wziętych do niewoli oraz 6 mieszkańców Tułowic, wymienionych z nazwiska, których Niemcy rozstrzelali. W miejscu tym często stoją kwiaty i palą się lampki[7].

Generał Stanisław Grzmot-Skotnicki jest patronem 7 Brygady Obrony Wybrzeża ze Słupska.

Awanse

Ordery i odznaczenia

Za zasługi dla odrodzenia się Państwa Polskiego i budowy jego Sił Zbrojnych, gen. Stanisław Grzmot-Skotnicki był wielokrotnie odznaczany. Posiadał m.in.

Opinie

Pracuje dzielnie i umiejętnie,z zapałem i ambicją i zdumiewającą świeżością sił. Rezultatów pracy oceniać w roku bieżącym jeszcze nie mogę. W dowodzeniu w polu nie widziałem.
/-/ gen. Bortnowski[15].

  1. ↑ M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego.
  2. ↑ kalendarz – 13 stycznia.
  3. ↑ Violetta Szostak: Leguny wykombinowali grę. wyborcza.pl, 03.02.2007. [dostęp 2014-06-30].
  4. ↑ a b O kawalerii polskiej XX wieku s. 20
  5. ↑ Gen. bryg. Stanisław Grzmot-Skotnicki. wp39.pl, 3 maja 2008. [dostęp 2014-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-19)].
  6. ↑ Dziennik Pers. MSWojsk. Nr 5 z 20.02.1930 r.
  7. ↑ Generał Grzmot-Skotnicki.
  8. ↑ Generał brygady Wojska Polskiego Drugiej Rzeczpospolitej: Grzmot-Skotnicki Stanisław – poległ w bitwie nad Bzurą.
  9. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr. 21 z 24 grudnia 1929
  10. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3099 z 30 czerwca 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 27, poz. 1088
  11. ↑ 10 listopada 1933 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277
  12. ↑ 12 maja 1931 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości” M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163
  13. ↑ 15 września 1937 „za zasługi na polu pracy społecznej” M.P. z 1937 r. nr 213, poz. 355
  14. ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-23]. (est.).
  15. ↑ „Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Biuro Inspekcji” – opinie generałów - 1937r

Bibliografia

  • Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 20. ISBN 83-04-03364-X.
  • Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 281-286. ISBN 83-7021-096-1.
  • Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 770. ISBN 83-211-1096-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Grzmot-Skotnicki&oldid=40770170”