Starochęciny
50°46′49″N 20°28′38″E/50,780278 20,477222| wieś | |
 Kościół pw. św. Stanisława w Starochęcinach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
222[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-060[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0234465[4] |
Położenie na mapie gminy Chęciny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
| 50°46′49″N 20°28′38″E/50,780278 20,477222[1]
| |
Starochęciny – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Chęciny[5][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0234488 | Wrzosy | przysiółek |
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Starochęciny w wieku XIX jeszcze pod nazwą Stare Chęciny, za Długosza „Antiqua Chenczyny”, wieś włościańska w powiecie kieleckim, gminie Korzecko, parafii Chęciny, odległe około 4 wiorsty na płd. od Chęcin, w pobliżu Podzamcza chęcińskiego, posiada w roku 1883 szkołę początkową[6]
W 1827 r. Chęcińskie podzamcze (z Chęcinami Starymi), ma 77 domów, 476 mieszkańców.
Jest to (jak opisuje Bronisław Chlebowski) „starożytna osada, dawniejsza zapewne od samego zamku”, Bolesław Wstydliwy nadając Mikule, podkomorzemu sandomierskiemu wieś Łagiewniki (w par. Chmielnik) „sitam prope Hancin in castellatura de Malogosch“, daje wsi te przywileje, jakie od dawna ma wieś dziedziczna tegoż Mikuły - Hancini (Kod. Mał. t.II 105 i 106). Z czasem jednak przeszła wieś na własność książęcą. Zapewne stało się to z chwilą założenia zamku za czasów Łokietka[6].
Od dawna istniał tu kościół parafialny który od 1500 r. wcielony został jako filia do parafii Chęciny (miasto).
Do ówczesnej parafii starochęcińskiej należały: Korzeczok (Korzecko), Skiby i zamek chęciński z folwarkiem.
Proboszcz miał łan roli, trzy łąki, sadzawkę. Przy kościele była szkoła. Dziesięcina ze wsi Stare Chęciny wynosiła do 5 grzywien.
Przy zamku chęcińskim istniała prebenda (altarya) pw. Dziesięciu tysięcy rycerzy, kollacji królewskiej (Łaski, L.B., I, 586, 587)[6].
W 1573 r. wieś Stare Chęciny, należąca do starostwa chęcińskiego, miała 6 łanów, 8 zagrodników (Pawiński, Kod. Małop. s.277).
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Barokowy kościół pw. św. Stanisława wzniesiony w latach 1680–1690. Ufundowany przez starostę chęcińskiego Stefana Bidzińskiego. Jego projektantem mógł być Tylman z Gameren. Budowlę wykończono przed 1718 r. Kościół znajduje się pośrodku dawnego cmentarza o kształcie ośmioboku, obwiedzionego starym murem. Po bokach świątyni znajdują się dwie dzwonnice. Kościół wybudowano na planie krzyża greckiego. Po obu stronach prezbiterium znajdują się wzniesione w późniejszym okresie przybudówki. W południowej mieści się zakrystia, natomiast w północnej znajduje się skarbczyk. Skrzyżowanie naw kościoła nakryte jest obszerną kopułą z latarnią. Jest ona umieszczona na ośmiobocznym bębnie. Kopuła posiada bogatą, barokową dekorację stiukową z końca XVII w. Nad arkadą tęczową znajdują się postacie aniołów podtrzymujących herb Janina Bidzińskiego. Na barokowym prawym ołtarzu umieszczony jest obraz ukazujący Adorację Matki Boskiej z Dzieciątkiem przez królów z dynastii Wazów oraz grupę biskupów.
Kościół oraz dzwonnice zostały wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.268/1-3 z 4.12.1956, z 29.12.1956)[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129503
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 12 [dostęp 2022-03-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1201 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-10-21].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-10-21].
- ↑ a b c Starochęciny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 235.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 24 [dostęp 2015-11-02].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Jurecki, Grzegorz Matyja, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: „Bezdroża”, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047.
