Sędziszów (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sędziszów
gmina miejsko-wiejska
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

jędrzejowski

TERC

2602063

Burmistrz

Wacław Szarek

Powierzchnia

145,65 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


12 639[1]

• gęstość

86,8 os./km²

Urbanizacja

51,9%

Nr kierunkowy

41

Kod pocztowy

28-340

Tablice rejestracyjne

TJE

Adres urzędu:
ul. Dworcowa 20
28-340 Sędziszów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

34[2][3]

Liczba miejscowości

33[3]

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
50°35′00″N 20°04′00″E/50,583333 20,066667
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej
Urząd miejski w Sędziszowie

Sędziszówgmina miejsko-wiejska w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kieleckim.

Siedziba gminy to Sędziszów.

Na terenie miasta i gminy Sędziszów znajduje się podstrefa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice, obejmująca obszar 17,1 ha i zagospodarowana w 100% (Fabryka Kotłów Sefako)[4].

Na koniec r. 2020 gminę zamieszkiwało 12 518 osób[5].

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według stanu na 1 stycznia 2011 r. powierzchnia gminy wynosi 145,65 km², z czego miasto Sędziszów zajmuje 7,92 km², zaś obszary wiejskie – 137,73 km²[5].

W 2007 r. 76% obszaru gminy stanowiły użytki rolne, a 15% – użytki leśne[6].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2010[7]):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób % osób % osób %
Ogółem 12 791 100 6478 50,64 6313 49,36
Miasto 6639 51,90 3322 25,97 3317 25,93
Wieś 6152 48,10 3156 24,67 2996 23,42
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Sędziszów w 2014 roku[1].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Relikty średniowiecznego grodziska[edytuj | edytuj kod]

Badania archeologiczne prowadzano w 1904 r. i w latach 60. XX w. Prace wykopaliskowe z 1980 r. doprowadziły do odkrycia grotów bełtów, gwoździ, fragmentów ceramiki, oraz zwierzęcych kości.

Grodzisko leży na skraju podmokłej doliny potoku Lipka, współcześnie jest to północna część wsi Piła. Pozostałości grodziska, pochodzącego z 2 połowy XIII w., to kopiec ziemny o średnicy 30 m i wysokości 8 m oraz nasyp otaczający resztki fosy. Na szczycie odkryto pozostałości drewnianej budowli.

Sędziszów[edytuj | edytuj kod]

  • Barokowy kościół parafialny pw. Świętego Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1771–1786.
  • Był Dworek z XIX w. – oficyna z czasów rodu Dembińskich, część ogrodzenia dworskiego, park, oraz spichlerz i czworak. W miejsce dworku powstał Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (ZOL) „Caritas Kielce”. Pozostałości ogrodzenia rozebrano.
  • Przydrożna kapliczka – figura Chrystusa z 1650 r.
  • Osiedle Drewniane – budynki dla pracowników kolei wybudowane przez Niemców.
  • Ulica Kolejowa – zabudowa poniemiecka, stylizowana na styl tyrolski.

Krzcięcice[edytuj | edytuj kod]

  • Murowany dwór (wraz z pozostałościami ogrodzenia) z połowy XIX w. Będący we własnością Wandy Zadeckiej.
  • Kościół św. Prokopa wzniesiony w latach 1531–1542. Restaurowany w 1880 r.
  • Dzwonnica drewniana z XVIII w.
  • Drewniany młyn wodny z 1892 r. (obecnie nieczynny).

Krzelów[edytuj | edytuj kod]

  • Dwór z XIX w., zbudowany z wykorzystaniem części dworu z XVIII w., przebudowany w 1889 r. i remontowany w 1974 r. Aktualnie poddany gruntownemu odrestaurowaniu przez właściciela.
  • Zespół budynków folwarcznych w Krzelowie
    • murowana rządcówka z końca XIX w.
    • murowana kancelaria z 1935 r.
    • murowany dom zootechnika z 1935 r.
    • murowana stajnia i wozownia z końca XIX w.
    • murowana obora z ok. 1935 r.
    • murowana owczarnia z początku XIX w.
    • stodoła murowano-drewniana z połowy XIX w.
    • spichlerz z 1850 r.
  • Oficyna dworu w Krzelowie z galeriami
    • Oficyna wschodnia (dawniej kuchnia) wzniesiona przed 1831 r. i przebudowana gruntownie w 1934 r., remontowana w 1974 r.
    • Oficyna zachodnia z 1934 r. z dwiema galeriami
  • Ogrodzenie z bramkami z XIX w.

Łowinia[edytuj | edytuj kod]

Murowany dwór z XIX w.

Mstyczów[edytuj | edytuj kod]

  • Zespół kościoła parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (ok. 1908)
    • kościół murowany
    • ogrodzenie murowano-żelbetowe
  • Pozostałości zespołu dworskiego z XIX w.
  • Murowany zespół dworskiej cegielni Janinów (ok. 1908)
    • cegielnia
    • dom rządcy (obecnie dom nr 107)
    • młyn zbożowy
    • skład na glinę
    • stajnia

Pawłowice[edytuj | edytuj kod]

  • Zespół dworski
    • Murowany pałac z końca XIX w. (obecnie Szkoła Podstawowa)
    • Murowana kuchnia z XVIII w. (obecnie Klub Sportowy Olimpia)
    • Pozostałości murowanego ogrodzenia z XIX w.
    • Park z XIX w. (ok. 1900)
    • Drewniany dom (ok. 1880)

Tarnawa[edytuj | edytuj kod]

  • Murowany Kościół św. Marcina z XIX w. (ok. 1856)
  • Murowana kaplica z 1856 r.
  • Pozostałości ogrodzenia, murowano-żelbetowego z II poł. XIX w.
  • Murowana plebania z II poł. XIX w.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Przedszkola[edytuj | edytuj kod]

Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Sędziszowie

Szkoły podstawowe[edytuj | edytuj kod]

Gimnazja[edytuj | edytuj kod]

Szkoły średnie[edytuj | edytuj kod]

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]

  • zbór Sędziszów[8]

Jednostki pomocnicze gminy[edytuj | edytuj kod]

Uchwałami Rady Miejskiej w Sędziszowie zostały powołane 34 jednostki pomocnicze gminy w tym 31 sołectw[2].

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Aleksandrów, Białowieża, Boleścice, Borszowice, Bugaj, Krzelów-Czekaj, Czepiec, Gniewięcin, Grązów, Jeżów, Klimontów, Klimontówek, Krzcięcice, Łowinia, Marianów, Mierzyn, Mstyczów, Pawłowice, Piła, Piołunka, Podsadek, Przełaj, Przełaj Czepiecki, Słaboszowice, Sosnowiec, Swaryszów, Szałas, Tarnawa, Wojciechowice, Zielonki

Oraz 3 osiedla w Sędziszowie: Osiedle Sady, Osiedle Na Skarpie, Osiedle Rynek

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Jędrzejów, Kozłów, Nagłowice, Słupia, Wodzisław, Żarnowiec

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Gmina Sędziszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. a b Jednostki pomocnicze. BIP Gminy Sędziszów, 2007-11-05. [dostęp 2012-09-18].
  3. a b Urząd Statystyczny w Kielcach
  4. Informacje na stronie SSE Starachowice [online], sse.com.pl [dostęp 2014-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-10].
  5. a b Urząd miejski sędziszów - biuletyn informacji publicznej urzędu miejskiego w sędziszowie [online].
  6. Gmina z Miastem Sędziszów [online], REGIOset.pl [dostęp 2012-09-18].
  7. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010 r., GUS, 10 czerwca 2011, s. 96, ISSN 1734-6118.
  8. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2021-05-03].