Tadeusz Przemysław Grocholski
 Syrokomla | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Henryk Cyprian Grocholski |
| Matka |
Ksawera Franciszka Brzozowska |
| Żona |
Zofia Zamoyska |
| Dzieci |
Tadeusz Henryk |
| Rodzeństwo |
Maria, Stanisław, Helena |
Tadeusz Przemysław Michał Grocholski herbu Syrokomla (ur. 3 maja 1839 w Pietniczanach, zm. 29 lipca 1913 w Strzyżawce[1]) – malarz, ziemianin.
Syn Henryka Cypriana Grocholskiego i Ksawery Franciszki Brzozowskiej herbu Belina. Prawnuk Marcina Grocholskiego, kasztelana i ostatniego wojewody bracławskiego. Był bratem Marii Cecylii, Stanisława Wincentego i Heleny.
Absolwent szkoły podchorążych gwardii w Petersburgu. Porucznik gwardii konnej do 1859 r. Następnie studiował malarstwo w Paryżu (u Léona Bonnata), Madrycie, Monachium, Wiedniu (u C.Griepenkerla[2]) i w Krakowie, gdzie zetknął się z Matejką i J. Kossakiem[3][2]. W 1860 wraz z siostrą Marią przebywał w Biarritz, gdzie rysowali pejzaże i portrety[2]. Najwcześniejsze znane prace Grocholskiego pochodzą z 1858 roku, z czasów prywatnych studiów malarskich w Petersburgu. Z kolei z pobytu w Odessie pochodzą portrety tamtejszych nauczycieli rysunków: Kochlera i Fr.Mahlmanna[2].
Po śmierci ojca w 1866 r. zajął się gospodarowaniem w rodzinnym majątku.
Ożenił się 30 sierpnia 1886 r. z Zofią Marią Zamoyską, córką Stanisława Kostki Zamoyskiego (1820–1889). Ślub odbył się w Warszawie, w kościele św. Krzyża[1]. Następnie państwo młodzi zamieszkali w przygotowanej dla nich Strzyżawce[4].
Ówczesna Strzyżawka w powiecie winnickim posiadała cegielnię, dwa młyny i gorzelnię założoną w 1850 r. W Stepanówce Grocholskiego funkcjonowała od 1866 r. cukrownia, zatrudniająca 700 ludzi i posiadająca 22 dyfuzory mieszczące 3520 wiader. W 1886/1887 r. przerobiono w niej 199 923 berkowce buraków[5][6][7].
Był wiceprezesem Podolskiego Towarzystwa Rolniczego w Winnicy. Wraz ze starszym bratem Stanisławem (1835–1907)[8] organizował wystawy rolnicze oraz bank włościański[3].
Prowadząc działalność gospodarczą, jednocześnie malował, głównie sceny z życia ludu, portrety (m.in. portret Władysława Czartoryskiego), obrazy religijne. W l. 1881-1901 brał udział w wystawach TPSP w Krakowie. We Lwowie na wystawie malarstwa polskiego otrzymał w 1894 r. srebrny medal. Wystawiał także w Paryżu i w Zachęcie. Wspólnie z Izabellą Działyńską malował freski w Gołuchowie. Był także mecenasem, wspierającym artystyczne talenty, m.in. pomógł Kazimierzowi Pochwalskiemu, a także na swój koszt wysłał na studia do Rzymu Jana Zasiedatela, chłopa ze swych posiadłości.
Tadeusz i Zofia Grocholscy mieli ośmioro dzieci Tadeusza Henryka Ksawerego (1887–1920), Remigiusza Adama (1888–1965), Zofię (1889–1969), Michała (1891–1924), Annę (1892–1977), Stanisława (1894–1895), Henryka (1896–1939), Ksawerego (1903–1947)[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Marek Jerzy Minakowski: Tadeusz Przemysław Michał hr. Grocholski z Grabowa h. Syrokomla. sejm-wielki.pl. [dostęp 2024-08-05].
- ↑ a b c d Grocholski Tadeusz Przemysław Michał (1839 – 1913). grocholski.pl. [dostęp 2024-08-07].
- ↑ a b Grocholski Tadeusz Przemysław Michał (1839 - 1913) - Polski słownik biograficzny. grocholski.pl. [dostęp 2024-08-05].
- ↑ Piotr Szymon Łoś: Grocholscy z Pietniczan i Poniatowa, cz. 1. [w:] Rody i Rodziny Mazowsza - Podcast - Radio dla Ciebie [on-line]. rdc.pl, 2024-05-01. [dostęp 2024-08-07].
- ↑ Stepanówka I.) wś, pow. bracławski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 328.
- ↑ Polska własność ziemska w guberni kijowskiej oraz podolskiej. Sobańscy, Grocholscy i Brzozowscy. [w:] Słowo Polskie [on-line]. 2021-01-05. [dostęp 2024-08-07].
- ↑ Aleksandra Anusik. Rola ziemiaństwa polskiego w industrializacji Ukrainy w drugiej połowie XIX wieku. „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”. 7, s. 109, 2010. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/2080-8313.07.07.
- ↑ Wiktoria Kolesnyk: Grocholski Stanisław Wincenty (1835 – 1907). [w:] Słownik biograficzny znanych i zasłużonych Polaków w historii regionu winnickiego na Ukrainie [on-line]. [dostęp 2024-08-06].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Karol Rolle, Grocholski Tadeusz Przemysław (1839-1913) malarz, ziemianin [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom VIII, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław – Kraków – Warszawa, 1959–1960, s. 589
- Hrabia Tadeusz Przemysław Michał Grocholski h. Syrokomla. geni.com. [dostęp 2024-08-07].
- Zofia z Zamoyskich Tadeuszowa Grocholska: Wspomnienia bolesne 1917-1919 (Painful memories 1917-1919). Warszawa: Henryk Grocholski, 2017, s. 28 i in.. ISBN 978-83-947282-0-5. [dostęp 2024-08-07].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Grocholski, Tadeusz Przemysław Michał (1839-1913): Szkicownik z portretami rodziny i przyjaciół oraz typami ludowymi (Szkicownik Tadeusza Grocholskiego). Biblioteka Narodowa, polona.pl. [dostęp 2024-08-07].
- Tadeusz Grocholski: Maryjka Harbarowa, 1876, olej na płótnie. sztuka.agraart.pl. [dostęp 2024-08-07].
- Wspomnienia bolesne. Zofia Tadeuszowa Grocholska. grocholski.pl/. [dostęp 2024-08-07].