Tuchola (gmina)

Tuchola
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	tucholski
TERC	0416063
Burmistrz	Tadeusz Henryk Kowalski (2006)
Powierzchnia	239,43 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 20 461
• gęstość	85,4 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	CTU
	Adres urzędu:pl. Zamkowy 1; 89-500 Tuchola
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	10
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Tuchola
	Położenie na mapie Polski Tuchola
	53°36′N 17°51′E/53,600000 17,850000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Tuchola – gmina miejsko-wiejska w Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Siedzibą gminy jest Tuchola.

Według danych z 31 grudnia 2012^[2] gminę zamieszkiwało 20 451 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2007^[3] gmina Tuchola ma obszar 239,43 km², w tym:

użytki rolne: 44,10%
użytki leśne: 47,33%
pozostałe grunty: 8,57%

Gmina stanowi 22,27% powierzchni powiatu.

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajdują się 3 rezerwaty przyrody:

część Rezerwatu przyrody Dolina Rzeki Brdy – krajobrazowy, chroni system przyrodniczy Brdy
Rezerwat przyrody Jeziorka Kozie – torfowiskowy, chroni zarastające jeziora z wykształconą roślinnością torfowiska wysokiego
Rezerwat przyrody Jezioro Zdręczno – wodny, chroni ekosystem jeziora etroficznego

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	20 068	100	10 248	51,1	9820	48,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	83,8		42,8		41

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Tab. 1. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy miejsko-wiejskiej Tuchola - obszar miasta
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0929724	Tuchola	miasto		53°35′18″N 17°51′42″E/53,588333 17,861667
0929747	Koślinka	część miasta	Tuchola	53°35′44″N 17°50′57″E/53,595556 17,849167
0929753	Miejski Rów	część miasta	Tuchola	53°35′36″N 17°53′10″E/53,593333 17,886111
0929760	Międzylesie	część miasta	Tuchola	53°34′33″N 17°53′30″E/53,575833 17,891667
0929776	Nad Brdą	część miasta	Tuchola	53°35′16″N 17°54′37″E/53,587778 17,910278
0929799	Piszczek	część miasta	Tuchola	53°33′38″N 17°53′34″E/53,560556 17,892778
0929807	Plaskosz	część miasta	Tuchola	53°35′48″N 17°54′18″E/53,596667 17,905000
0929813	Rudzki Most	część miasta	Tuchola	53°34′11″N 17°53′39″E/53,569722 17,894167

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy miejsko-wiejskiej Tuchola - obszar wiejski
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0098878	Barłogi	kolonia	Rzepiczna	53°42′53″N 17°58′40″E/53,714722 17,977778
1031907	Barłogi	osada leśna	Biała	53°41′54″N 17°59′50″E/53,698333 17,997222
0098460	Biała	wieś	Klocek	53°40′49″N 17°58′32″E/53,680278 17,975556
0098482	Białowieża	osada	Stobno	53°37′38″N 17°49′42″E/53,627222 17,828333
0098476	Bielska Struga	kolonia	Biała	53°39′31″N 17°58′39″E/53,658611 17,977500
0098499	Bladowo	wieś		53°35′46″N 17°49′01″E/53,596111 17,816944
0098513	Bladowo-Wybudowanie	przysiółek wsi	Bladowo	53°36′59″N 17°49′10″E/53,616389 17,819444
1037519	Borki	przysiółek wsi	Raciąż	53°39′53″N 17°49′35″E/53,664722 17,826389
0098520	Brody	kolonia	Legbąd	53°42′22″N 17°56′30″E/53,706111 17,941667
0098944	Dąbrówka	osada	Wielka Komorza	53°39′12″N 17°52′25″E/53,653333 17,873611
0098648	Dziekcz	osada	Klocek	53°41′02″N 17°51′48″E/53,683889 17,863333
0098714	Fojutowo	kolonia	Łosiny	53°43′35″N 17°54′07″E/53,726389 17,901944
0098750	Huby	część wsi	Mały Mędromierz	53°33′11″N 17°50′02″E/53,553056 17,833889
0098720	Jaty	osada	Łosiny	53°44′51″N 17°53′39″E/53,747500 17,894167
0929730	Jesionowo	część wsi	Kiełpin	53°36′47″N 17°50′49″E/53,613056 17,846944
0098559	Kiełpin	wieś		53°37′26″N 17°52′53″E/53,623889 17,881389
1037525	Kiełpin-Wymysłowo	osada wsi	Kiełpin	53°36′59″N 17°53′50″E/53,616389 17,897222
0098619	Klocek	wieś		53°41′30″N 17°56′24″E/53,691667 17,940000
0098625	Klocek-Wybudowanie	część wsi	Klocek	53°41′29″N 17°55′15″E/53,691389 17,920833
0098536	Końskie Błota	osada	Legbąd	53°42′43″N 17°54′21″E/53,711944 17,905833
0098803	Koślinka	kolonia	Legbąd	53°43′33″N 17°58′31″E/53,725833 17,975278
0098810	Lasek	osada	Legbąd	53°44′01″N 17°56′17″E/53,733611 17,938056
0098683	Legbąd	wieś		53°42′40″N 17°56′28″E/53,711111 17,941111
0098690	Lubierzyn	osada	Stobno	53°38′38″N 17°47′21″E/53,643889 17,789167
0098708	Łosiny	wieś		53°44′28″N 17°55′48″E/53,741111 17,930000
0098737	Mała Komorza	wieś	Stobno	53°38′47″N 17°51′36″E/53,646389 17,860000
0098743	Mały Mędromierz	wieś		53°33′57″N 17°48′42″E/53,565833 17,811667
0098980	Mrowiniec	osada	Raciąż	53°41′10″N 17°45′57″E/53,686111 17,765833
0098565	Na Polach	przysiółek wsi	Kiełpin	53°36′19″N 17°52′57″E/53,605278 17,882500
0098507	Nad Bladówkiem	przysiółek wsi	Bladowo	53°35′53″N 17°47′48″E/53,598056 17,796667
0098849	Nadolna Karczma	wieś	Raciąż	53°41′27″N 17°50′01″E/53,690833 17,833611
0098855	Nadolnik	osada	Raciąż	53°41′08″N 17°50′10″E/53,685556 17,836111
0098795	Niwki	kolonia	Legbąd	53°43′24″N 17°55′59″E/53,723333 17,933056
0098766	Nowa Tuchola	przysiółek wsi	Mały Mędromierz	53°34′38″N 17°50′37″E/53,577222 17,843611
0098915	Pod Komorzą	przysiółek wsi	Stobno	53°38′44″N 17°49′40″E/53,645556 17,827778
0098571	Pod Lasem	przysiółek wsi	Kiełpin	53°37′58″N 17°53′55″E/53,632778 17,898611
0999736	Przy Szosie Bydgoskiej	część wsi	Mały Mędromierz	53°34′09″N 17°51′39″E/53,569167 17,860833
0098772	Przy Szosie Sępoleńskiej	część wsi	Mały Mędromierz	53°34′37″N 17°49′40″E/53,576944 17,827778
0098973	Raciąski Młyn	osada	Raciąż	53°40′30″N 17°46′53″E/53,675000 17,781389
0098826	Raciąż	wieś		53°39′52″N 17°47′15″E/53,664444 17,787500
0098542	Radonek	osada	Legbąd	53°42′13″N 17°57′23″E/53,703611 17,956389
0098861	Rzepiczna	wieś		53°43′00″N 18°00′38″E/53,716667 18,010556
0098884	Słupy	wieś	Bladowo	53°34′42″N 17°46′36″E/53,578333 17,776667
0098588	Stegny	przysiółek wsi	Kiełpin	53°37′29″N 17°53′44″E/53,624722 17,895556
0098890	Stobno	wieś		53°38′47″N 17°48′34″E/53,646389 17,809444
0098909	Stobno-Borki	przysiółek wsi	Stobno	53°39′26″N 17°49′16″E/53,657222 17,821111
0098921	Tajwan	osada wsi	Stobno	53°39′01″N 17°49′50″E/53,650278 17,830556
0999759	Trzcionek	przysiółek wsi	Kiełpin	53°36′03″N 17°53′49″E/53,600833 17,896944
0098938	Wielka Komorza	wieś		53°38′53″N 17°53′06″E/53,648056 17,885000
0098594	Wiśniówka	przysiółek wsi	Kiełpin	53°37′26″N 17°51′35″E/53,623889 17,859722
0098950	Woziwoda	osada	Klocek	53°40′09″N 17°54′37″E/53,669167 17,910278
0098602	Wymysłowo	osada	Kiełpin	53°36′24″N 17°54′59″E/53,606667 17,916389
0098996	Wysocki Młyn	osada	Raciąż	53°40′46″N 17°46′17″E/53,679444 17,771389
0098967	Wysoka	osada	Raciąż	53°40′13″N 17°44′51″E/53,670278 17,747500
0098789	Wysoka Wieś	część wsi	Mały Mędromierz	53°33′38″N 17°50′57″E/53,560556 17,849167
0098631	Za Jeziorem	część wsi	Klocek	53°41′18″N 17°56′12″E/53,688333 17,936667
0098660	Zielona Łąka	osada	Klocek	53°39′25″N 17°56′29″E/53,656944 17,941389
0098677	Zielonka	osada leśna	Klocek	53°39′40″N 17°56′05″E/53,661111 17,934722
Źródła: Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023, Dz.U. z 2015 r. poz. 1636

Piramida wieku mieszkańców gminy Tuchola w 2014 roku^[1].

Drogi dojazdowe[edytuj | edytuj kod]

Drogi dojazdowe^[4] do gminy:

25
drogi wojewódzkie 237, 240, 241

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[5]:

zespół kościelny pod wezwaniem św. Jana Nepomucena w Dąbrówce, obejmujący: szachulcowy kościół filialny z XVIII w.; kaplicę grobową rodziny Janta-Połczyńskich; cmentarz przykościelny, nr A/861/1-3 z 14.11.1994 roku
dwór z pierwszej połowy XIX w. w Dąbrówce, nr A/239/1 z 23.05.1989 roku
zespół dworski z połowy XIX w. w Kiełpinie, obejmujący: dwór; park, nr 160/A z 05.06.1985 roku
akwedukt na kanale Brdy (Legbąd - Fojutowo) z lat 1847-1848 w miejscowości Fojutowo, nr A/427/1 z 21.10.1994 roku
zespół pałacowy z połowy XIX w. w Małej Komorzy, obejmujący: odbudowany pałac; park, nr 161/A z 15.01.1985 roku
zespół kościelno-cmentarny z drugiej połowy XIX w. w Raciążu, obejmujący: kościół cmentarny, obecnie parafii pod wezwaniem Świętej Trójcy z lat 1862-1866; cmentarz grzebalny; mauzoleum rodziny Janta-Połczyńskich z XIX/XX w.; ogrodzenie z bramą, nr A/834/1-4 z 31.12.1997 roku
dzielnica Starego Miasta Tucholi z XIII w., nr 374 z 30.09.1957 roku
zbór ewangelicki, obecnie kościół rzymskokatolicki parafii pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła z lat 1837-1838 w Tucholi, nr A/830/1 z 26.11.1996 roku
cmentarz rzymskokatolicki z połowy XIX w. przy ul. Świeckiej w Tucholi, nr A/1037 z 29.04.1993 roku
cmentarz jeniecki z lat 1920-1921 przy ul. Świeckiej w Tucholi, nr A/446/1 z 15.05.1995 roku
cmentarz jeniecki z okresu I wojny światowej, przy ul. Towarowej 1 w Tucholi, nr A/445/1 z 13.05.1995 roku
fragmenty murów obronnych z XIV-XV w. w Tucholi, nr 426 z 04.02.1960 roku
dwór, obecnie siedziba Domu Pomocy Społecznej z XVIII/XIX w. w Wysokiej, nr 100/A z 18.12.1981 roku.

Wsie sołeckie[edytuj | edytuj kod]

Białowieża, Bladowo, Kiełpin, Klocek, Legbąd, Mała Komorza, Mały Mędromierz, Raciąż, Rzepiczna, Stobno, Białowieża Niestandaryzowanymi częściami miasta są^[6]: Osiedle Adama Mickiewicza, Osiedle Czarna Droga, Osiedle Leśne, Osiedle Mikołaja Kopernika, Osiedle Piastowskie, Osiedle Przemysłowe, Stare Miasto.

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Cekcyn, Chojnice, Czersk, Gostycyn, Kęsowo, Śliwice

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Tuchola w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 99-100. [dostęp 2012-03-05].
↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023

[populacja2016-1] Gmina Tuchola w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa3-2] Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS.

[autonazwa2-3] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 99-100. [dostęp 2012-03-05].

[gugik-6] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Miasto	Tuchola
Części miasta	Koślinka Miejski Rów Międzylesie Nad Brdą Piszczek Plaskosz Rudzki Most
Wsie	Biała Bladowo Bladowo-Wybudowanie Borki Huby Jesionowo Kiełpin Klocek Klocek-Wybudowanie Legbąd Łosiny Mała Komorza Mały Mędromierz Nadolna Karczma Na Polach Nowa Tuchola Pod Komorzą Pod Lasem Przy Szosie Bydgoskiej Przy Szosie Sępoleńskiej Raciąż Rzepiczna Słupy Stegny Stobno Stobno-Borki Trzcionek Wielka Komorza Wiśniówka Wysoka Wieś
Kolonie	Barłogi Bielska Struga Brody Fojutowo Koślinka Nad Bladówkiem Niwki
Osady	Białowieża Dąbrówka Dziekcz Jaty Kiełpin-Wymysłowo Końskie Błota Lasek Lubierzyn Mrowiniec Nadolnik Raciąski Młyn Radonek Tajwan Woziwoda Wymysłowo Wysocki Młyn Wysoka Zielona Łąka
Osady leśne	Barłogi-Osada Leśna Zielonka
Przysiółek wsi	Za Jeziorem
Pozostałe miejscowości	Lipce Nad Kanałem Ostrów Raciąż-Piaski Wybudowanie Raciąskie

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta (1919–75)	Tuchola
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Bysław (1934–54) Cekcyn (1934–54 i 1973–75) Gostycyn (1934–54 i 1973–75) Kęsowo (1934–54 i 1973–75) Legbąd (1934–54) Lubiewo (1973–75) Raciąż (1934–54) Śliwice (1934–54 i 1973–75) Tuchola (1934–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Bysław (1954–72) Bysławek (1954–61) Cekcyn (1954–72) Droździenica (1954 → i ← 1958) Gostycyn (1954–72) Kęsowo (1954–72) Kiełpin (1954–61) Legbąd (1954–72) Lińsk (1954–61) Lubiewo (1954–72) Lubocień (1954–58) Małe Gacno (1954–71) Pruszcz (1954–61) Raciąż (1954–71) Śliwice (1954–72) Śliwiczki (1954–58) Tuchola (1961–72) Wielka Klonia (1954–61) Wielki Mędromierz (1954–61) Wysoka (1954–68) Zalesie (1954–58) Żalno (1954–72)