Tytus Chałubiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 09:37, 15 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Tytus Chałubiński
{{{alt grafiki}}}
Tytus Chałubiński (fotografia wykonana przez Karola Beyera, 1861)
Data i miejsce urodzenia

29 grudnia 1820
Radom

Data i miejsce śmierci

4 listopada 1889
Zakopane

Zawód, zajęcie

lekarz, patolog

Multimedia w Wikimedia Commons

Tytus Chałubiński (ur. 29 grudnia 1820 w Radomiu, zm. 4 listopada 1889 w Zakopanem) – polski lekarz, profesor patologii, miłośnik przyrody.

Był współtwórcą Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Na jego cześć nazwano Wrotami Chałubińskiego jedną z przełęczy w głównej grani Tatr. Popularyzator Zakopanego, w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości. Był jednym z prekursorów polskiego klimatolecznictwa; jego staraniem Zakopane zyskało pod koniec XIX wieku status stacji klimatycznej jako kurort wspomagający leczenie chorób płucnych.

Życiorys

Urodził się 29 grudnia 1820 w Radomiu jako syn Szymona i Teodozji z Wnorowskich. W Radomiu ukończył Gimnazjum Gubernialne, otrzymując w 1838 roku świadectwo ukończenia VII klasy oraz rocznego kursu dla wstępujących na studia[1]. W latach 1838–1840 studiował medycynę na Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie. Po zamknięciu Akademii Wileńskiej kontynuował studia na Uniwersytecie Dorpackim. Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia[2]. Dyplom doktora medycyny i chirurgii uzyskał na Uniwersytecie Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu 13 lipca 1844.

Pomnik Tytusa Chałubińskiego i Sabały. Sabała prawej dłoni trzyma smyczek (często niszczony)

Od roku 1845 mieszkał w Warszawie, praktykę lekarską rozpoczął w Szpitalu Ewangelickim. Praktykował jako lekarz w Tomaszowie Mazowieckim (według Tadeusza Seweryna). Uczestniczył jako lekarz w powstaniu węgierskim 1848. 30 stycznia 1849 roku został wybrany na sekretarza Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego[3]. Był wykładowcą terapii szczegółowej w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie w 1859 roku[4]. W 1861 r. został członkiem Delegacji Miejskiej[5]. 8 kwietnia poprzez interwencje u Aleksandra Wielopolskiego i Michaiła Gorczakowa zdołał zatrzymać masakrę ludności na placu Zamkowym[6]. W 1862 roku został wybrany na członka Cesarskiego Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego[7].

Zielnik mchów tatrzańskich Tytusa Chałubińskiego
Chałubińscy byli właścicielami lasu

Należał do ludzi o szerokich horyzontach i wszechstronnych zainteresowaniach, zarówno w zakresie nauk humanistycznych, jak i przyrodniczych. Był z wyboru lekarzem. Zajmował się także filozofią medycyny i należał do polskiej szkoły filozofii medycyny[8].

Z zamiłowania był przyrodnikiem. Zajmował się badaniem tatrzańskich mchów. Na jego cześć nazwano gatunki bruzdnic: Peridinium chalubinskii i Chalubinskia tatrica. Rozpropagował w Polsce turystykę tatrzańską. Był wielkim przyjacielem i opiekunem górali. W czasie wypraw w Tatry często towarzyszył mu Sabała. Pomnik ich obu stoi w centrum Zakopanego, u zbiegu ulic Chałubińskiego i Zamoyskiego. Drugi zakopiański pomnik Chałubińskiego, przy ulicy Chramcówki, dłuta Wojciecha Korpala, ufundowany przez doktora Andrzeja Chramca w 1901 roku, został po całkowitej dewastacji odrestaurowany w roku 2006 przez Fundację Pokolenia Pokoleniom.

Pierwszą żoną Tytusa Chałubińskiego była Antonina Kozłowska. Po jej śmierci ożenił się z Anną Leszczyńską. Z drugiego małżeństwa miał syna Ludwika oraz córkę Jadwigę, żonę Jana Alfonsa Surzyckiego. Trzecią jego żoną była Antonina Wilde, jego pierwsza miłość z czasów studenckich[9].

Pochowany został, 8 listopada 1889, na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Dobrzyński, Katarzyna Słojkowska: Materiały Tytusa Chałubińskiego (1820-1889) (63), Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk nr 51. Warszawa: 2010, s. 13.
  2. ↑ Korporacja Akademicka Z.A.G. Wisła , Gdańsk 1913 - Sławni Korporanci - bloog.pl [online], zag-wisla.bloog.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  3. ↑ Kurjer Warszawski No 76. D. 19. Marca. – Rok 1849 s. 1
  4. ↑ Szkoła Główna Warszawska 1862-1869. T. 1 : Wydział filologiczno-historyczny, Kraków 1900, s. 20.
  5. ↑ Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, Władysław Zajewski, Trzy powstania narodowe, 1992, s. 300
  6. ↑ Stefan Kieniewicz, Powstanie styczniowe.
  7. ↑ Józef Bieliński: Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej, bibliograficznie przedstawiony : przyczynek do dziejów medycyny w Polsce. Warszawa: 1888, s. 781.
  8. ↑ Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
  9. ↑ Tytus Chałubiński listy 1840–1889 w opracowaniu doc. Anieli Szwejcerowej, pod redakcją naukową prof. Zygmunta Kolankowskiego. Wrocław, Ossolineum, 1970.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tytus_Chałubiński&oldid=51571101”