Ulica Nowy Świat w Warszawie
{{{jednostki}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
{{{opis zdjęcia}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość |
{{{miejscowość}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
1 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy |
{{{poprzednie nazwy}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Ulica Nowy Świat – ulica w Śródmieściu Warszawy, część Traktu Królewskiego.
Historia
Ulica stanowi fragment dawnego traktu ze Starej Warszawy do Ujazdowa[1]. Nazwa „Nowy Świat” nawiązywała do nowego osadnictwa (głównie jurydyk) rozwijającego się za wałami miejskimi w XVII wieku[2][3]. Pierwotnie dotyczyła zarówno ulicy, jak i osady, która powstała przy trakcie[4].
Po zniszczeniach II wojny światowej zabudowa ulicy została odtworzona. Wyrównano wtedy wysokość pierzei ulicy obniżając najwyższe budynki[5]
Na przełomie lat 1995 i 1996 wykonany został remont ulicy z okazji 400-rocznicy stołeczności Warszawy wg projektu dr. Krzysztofa Domaradzkiego, który trwał 133 dni i kosztował 3,4 mln złotych[6]. W trakcie tego remontu zwężono jezdnie z 14 do 7 metrów, poszerzono chodniki, a z ulicy zniknęły pojazdy prywatne ustępując miejsca taksówkom i autobusom. Mimo że nie udało się zamienić ulicy w deptak, na chodnikach pojawiły się letnie kawiarniane ogródki oraz drzewa w pojemnikach wraz z ławkami.
Przy ulicy rosną dwa drzewa, grusze-samosiejki: w pobliżu wylotu ul. Foksal oraz pomiędzy Ordynacką i Świętokrzyską[7].
W 1994 Trakt Królewski w Warszawie wraz z historycznym zespołem miasta i Wilanowem został uznany za pomnik historii[8].
Opis
Ulica zaczyna się przy placu Trzech Krzyży, przecina Aleje Jerozolimskie i ul. Świętokrzyską, po czym przechodzi w ul. Krakowskie Przedmieście u wlotu ul. Oboźnej – przy pomniku Mikołaja Kopernika. Na odcinku od Al. Jerozolimskich do ul. Świętokrzyskiej posiada zwartą zabudowę utrzymaną w stylu klasycystycznym, która jest stylizacją nadaną ulicy podczas odbudowy ruin po II wojnie światowej. Ulica na tym odcinku została odbudowana tylko do wysokości dwóch pięter, przy czym zmieniono elewację części budynków w celu przywrócenia im XIX-wiecznego charakteru; w południowym biegu budynki zachowały pierwotną wysokość.
W topografii miasta Nowy Świat jest naturalną kontynuacją Krakowskiego Przedmieścia. Nowy Świat kończy się przy pomniku Mikołaja Kopernika – po drugiej stronie ulicy sąsiadują ze sobą bezpośrednio budynki z adresami „Nowy Świat 69” i „Krakowskie Przedmieście 1”.
Obiekty
Strona nieparzysta (pierzeja zachodnia)[a]:
- Kamienica Andrzeja Strońskiego (nr 1)
- Kamienica Banku Handlowego i Abrama Wachsmachera (w latach 1933–1939 z kawiarnią i dansingiem „Paradis”, nr 3)
- współczesna kamienica stojąca na miejscu przedwojennej restauracji i kawiarni „Varsovie” (nr 5)
- Kamienica Efrosa (nr 7)
- nieistniejąca kamienica Rembaczewskiego (nr 9), obecnie jest tu wylot ul. Mysiej i Skwer Wolnego Słowa z pomnikiem Memoriał Wolnego Słowa, upamiętniającym podziemny ruch wydawniczy w czasach PRL-u
- gmach Banku Gospodarstwa Krajowego (nr 11/13), dawniej w tym miejscu znajdował się pałac Opalińskiego
- Rondo gen. Charles’a de Gaulle’a ze sztuczną palmą
- budynek Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy, dziś mieści się w nim sklep Empik (nr 15/17), kiedyś stała tu jedna z kamienic Wsiewołoda Istomina
- Pałac Kossakowskich (pałac Izaaka Olliera, pałac Pusłowskich) (nr 19)
- Szkoła Podstawowa nr 211 im. Janusza Korczaka (nr 21a)
- Pasaż Italia (kiedyś księgarnia „Biblioteki Polskiej”) (nr 23/25)
- Kamienica Jana Kijewskiego (nr 27)
- Kamienica Ignacego Gajewskiego (nr 29)
- Kamienica Pod Biustonoszami, kiedyś w tym miejscu stał pałac Hołowczyca (nr 31, róg ul. Chmielnej)
- Kamienica Augustianów (Kamienica Joska Salcberga, Teatr „Figaro”) (nr 33)
- Kamienica Karola Bürgera (nr 35)
- Kamienica Jakuba Hoffmana (nr 37)
- Kamienica Jana Kulikiewicza (nr 39)
- Kamienica zarządu szpitala św. Ducha (Kamienica Salomona Lewentala) (nr 41)
- Przedszkole nr 36 (nr 43)
- Kamienica Tekli Heyzerowej (nr 45)
- Kamienica Saturnina Sikorskiego (Kamienica Wędrowca) (nr 47)
- Kamienica Feliksa Bentkowskiego (nr 49)
- Pałacyk Sanguszków (nr 51)
- Kamienica Mikulskiego (nr 53, północny róg ul. Wareckiej)
- Kamienica Mikulskiego (nr 55)
- Kamienica Niemojewskich (Kamienica Jana Wojtasiewicza) (nr 57)
- Kamienica Abramowicza (nr 59)
- Pałac Zamoyskich (nr 69) (pod numerem 67 stał kiedyś tzw. pałac Branickich Mniejszy).
Strona parzysta (pierzeja wschodnia):
- Kamienica Byćhowskiego (Kamienica Natansona) (nr 2, na rogu ul. Książęcej)
- Kamienica Pajkowskiego (Kamienica Celnikiera, Kamienica Państwowego Monopolu Tytoniowego) (nr 4)
- Biurowiec Nowy Świat 2.0
- Centrum Bankowo-Finansowe, Dom Partii – gmach Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (nr 6/12)
- pomnik Charles’a de Gaulle’a przy rondzie o tej samej nazwie, w tym miejscu stała kiedyś kamienica nr 14, siedziba Ministerstwa Komunikacji
- pomnik Partyzanta między Alejami Jerozolimskimi a ulicą Smolną
- Pałac Mystkowskich (pałac Lewińskich, pałac Branickich) i kamienica Łaszewskiego (nr 18/20)
- Kamienica Starczewskiego (Kamienica Strzałkowskich) (nr 22)
- Kamienica Greulicha (nr 24)
- Kamienica Mèyeta (nr 28)
- Kamienica Spitzbartha (nr 30)
- Kamienica Branickiego (nr 32)
- Kamienica Paprockiego (nr 34)
- Kamienica Korpaczewskich (nr 38)
- Kamienica Rogozińskiego (nr 40)
- Kamienica Klassena (Kamienica Lessla) (nr 42)
- Kamienica Tylcera (nr 44)
- Kamienica Brandta (nr 46)
- Kamienica Bobkiewicza (nr 48)
- Kamienica Willerta (?) (nr 50)
- b. Hotel Savoy (nr 58)
- Kamienica Demelmajerów (nr 58a, południowy róg ul. Ordynackiej)
- Kamienica Zrazowskiego (nr 64)
- Kamienica Dorfnerów (nr 66)
- nieistniejący Pałac von Börtzell-Szucha (nr 70, tędy biegnie obecnie ulica Świętokrzyska)
- Pałac Staszica (pałac Towarzystwa Przyjaciół Nauk) (nr 72)
- pomnik Mikołaja Kopernika przed pałacem Staszica
- nieistniejąca Kaplica Moskiewska, później (również już nieistniejący) Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej (dominikanów obserwantów).
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Nazewnictwo obiektów na podstawie Atlasu dawnej architektury ulic i placów Warszawy Jarosława Zielińskiego
Przypisy
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 145.
- ↑ Jarosław Zieliński: Ulica Nowy Świat. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1998, s. 7–8. ISBN 83-85584-55-2.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 153–154. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 273. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Dariusz Bartoszewicz, Nowy Świat i okolice. gazeta.pl, 2002-06-16
- ↑ Jerzy Lileyko: Skarpa Warszawska w oczach historyka sztuki – jaka być powinna [w:] Bożena Wierzbicka (red.) Skarpa Warszawska. Materiały sesji naukowej, Warszawa 28–29 maja 1993. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkani, 1993, s. 107-108.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 423).
Bibliografia
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 14. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2008, s. 174-177, seria: Biblioteka TOnZ. ISBN 978-83-88372-37-7. – tom w znacznej mierze poświęcony ulicy Nowy Świat