Ulica Podwale we Wrocławiu
| Szczepin, Przedmieście Świdnickie, Przedmieście Oławskie, Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok przez fosę na posesje przy ul. Podwale 73–77 (końcowy, wschodni fragment ulicy); konsulat Niemiec (ul. Podwale 76/77) – po lewej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
2830 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 51,105329°N 17,027907°E/51,105329 17,027907 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Podwale we Wrocławiu – ulica ciągnąca się łukiem wzdłuż zewnętrznego obwodu fosy miejskiej, obecnie od Mostu Władysława Sikorskiego na zachodzie do al. Juliusza Słowackiego na wschodzie[1][2], długości 2,8 km.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po wyburzeniu fortyfikacji miejskich w 1807 ulica Am Stadtgraben (pol. „Przy Fosie Miejskiej”)[3] pozostawała niezabudowana aż do podziału przyległych terenów na 26 parceli[2], co nastąpiło w 1813. Powstałe w ten sposób działki były bardzo duże, bywały wielokrotnie dzielone na mniejsze, co pociągało za sobą zamieszanie związane z numeracją posesji[2][3]. Do lat 40. XIX wieku wzdłuż Podwala ciągnęły się głównie ogrody, w miarę jednak upływu lat zaczęły tu powstawać okazałe gmachy tak publiczne, jak i prywatne. W latach 1828–1834 między dzisiejszymi ul. Sądową i pl. Orląt Lwowskich wzniesiono koszary kirasjerów (później – grenadierów, obecnie – Starostwo Powiatowe[a], według współczesnej numeracji ul. Podwale 28 – Koszary Grenadierów), a w latach 1845–1852 na sąsiedniej parceli powstał okazały gmach sądu (dziś – Sąd Rejonowy, ul. Podwale 30).
W 1847, pragnąc uporządkować numerację parceli wzdłuż Am Stadtgraben, podzielono ją na trzy odcinki, nadając im osobne nazwy, wywodzące się od nazw przedmieść, przez które przechodziły[3][2]:
- od Mostu Władysława Sikorskiego do pl. Orląt Lwowskich nazwano Nikolai Stadtgraben (pol. Podwale Mikołajskie)
- od pl. Orląt Lwowskich do ul. Dworcowej – Schweidnitzer Stadtgraben (pol. Podwale Świdnickie)
- od ul. Dworcowej do al. Juliusza Słowackiego – Ohlauer Stadtgraben (pol. Podwale Oławskie).
W 1849 wzdłuż Podwala zainstalowano gazowe oświetlenie; w następnych latach powstawały kolejne gmachy:
- 1866–1870 Synagoga Na Wygonie przy skrzyżowaniu z ul. Łąkową,
- 1906-1908 dom handlowy Martina Schneidera (obecnie DH „Podwale”, ul. Podwale 37–38),
- 1925–1927 gmach Prezydium Policji (dziś Komenda Wojewódzka Policji, ul. Podwale 31),
- dom towarowy Wertheim (dziś DH „Renoma”; wejście główne od ul. Świdnickiej 40, od ul. Podwale jest wejście boczne do budynku),
- willa rodziny Haase przy ul. Podwale 76 (później siedziba śląskiego oddziału Hitlerjugend, po 1956 konsulatu NRD, obecnie mieści się tam Konsulat Generalny Niemiec)[b].
Podział ulicy na trzy odcinki utrzymano także i po II wojnie światowej, aż do 11 grudnia 1951, kiedy odcinki te ponownie połączono pod wspólną współczesną nazwą ul. Podwale. Zniszczenia wojenne – największe w rejonie pl. Czystego i skrzyżowania z ul. Hugona Kołłątaja oraz pomiędzy ul. gen. Romualda Traugutta a al. Juliusza Słowackiego[4] – stosunkowo szybko usunięto (m. in. budynki mieszkalne przy ulicy Podwale 45-56), pozostawiając jednak ten ostatni odcinek (ul. Podwale 82–91) niezabudowany. Przez ponad 60 lat ten kwartał ulic na zapleczu Poczty Głównej był pusty, ostatnio służąc za obszerny parking. 7 czerwca 2007 rozstrzygnięto przetarg na zabudowę tego placu. Wygrała go spółka Wings, która zapłaciła za niespełna jednohektarową działkę 35 milionów złotych i postawiła na niej pięciogwiazdkowy hotel sieci Hilton.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Ul. Podwale, widok na zachód: na pierwszym planie gmach KW Policji, na drugim (z wieżami) – sądu i prokuratury, na trzecim (jasno otynkowany) – budynek Starostwa
-
Ul. Podwale ze Wzgórza Partyzantów (Liebichs Höhe, dawniej Taschenbastion – Bastion Sakwowy), po prawej Park Mikołaja Kopernika i fosa
-
Ul. Podwale na wschód od skrzyżowania z ul. Hugona Kołłątaja
-
Szkody wyrządzone przez powódź tysiąclecia w 1997 – miejsce, gdzie Odra wlewała się do fosy miejskiej; w głębi Skwer Zygmunta Krasińskiego i budynki przy ul. Zygmunta Krasińskiego
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Część tego budynku przez pewien czas po II wojnie światowej zajmował akademik Politechniki – „Nad Fosą”, nazywany także zdrobniale „Fosik”, a także miało przez pewien czas siedzibę Przedsiębiorstwo Zmechanizowanych Robót Budownictwa Przemysłowego „Zachód”.
- ↑ Rodzina Haase, wrocławskich browarników, od połowy XIX wieku właścicieli m.in. browaru przy ul. Krakowskiej 88–106 (Haase Brauerei), dzierżawców kilku restauracji we Wrocławiu, w tym Piwnicy Świdnickiej, do zaprojektowania rezydencji przy ul. Podwale zatrudnili berlińskiego architekta Otto Marcha.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, s. 643.
- ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 188.
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 189.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Wrocławia. Wyd. I. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000, s. 643–644. ISBN 83-7023-749-5.
- Zygmunt Antkowiak: Ulice i place Wrocławia. Ossolineum, 1970, s. 187–190.