Szczepin
| Osiedle Wrocławia | |
 Szczepin, ul. Legnicka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Data założenia |
1991 |
| W granicach Wrocławia |
1768-1808 (okres przyłączania różnych części osiedla) |
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Wrocławia
| |
Szczepin (niem. Tschepine) – osiedle we Wrocławiu, w granicach byłej dzielnicy Stare Miasto (podział Wrocławia na pięć dzielnic obowiązywał w latach 1952–1990) razem z osiedlami Stare Miasto i Przedmieście Świdnickie. W granicach miasta od 1808.
Wieś (do 1808)
[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu wieś rybacka. Pierwszy raz wzmiankowana w 1203, był tam kościół św. Mikołaja. Od 1257 z nadania Henryka III Białego[2] należała do klasztoru św. Klary. Cztery lata później podarował miastu pobliskie łąki, leżące w okolicy dzisiejszej ulicy Długiej, które przez wiele lat były przedmiotem sporu klasztoru z miastem.
W XVI w. wieś opisywana jest jako „długa, szeroka i czysta”. Długo mieszkała tu ludność polska, jeszcze w XVIII wieku okolica ta określana była jako Polnische Vorstadt[3] (Przedmieście Polskie). Już wtedy istniały dwa najważniejsze trakty komunikacyjne:
- późniejsza Friedrich-Wilhelm-Straße (obecnie ulica Legnicka, oznaczona na planie Endlera z 1807 po prostu jako Nicolai Vorstadt)
- Lange Gasse (obecnie ulica Długa).
Osiedle
[edytuj | edytuj kod]Po zburzeniu murów miejskich na rozkaz Hieronima Bonaparte w 1808 do miasta zostały przyłączone przedmieścia, w tym także Przedmieście Mikołajskie (Nicolai Vorstadt). W jego skład wchodziły oprócz wsi Tschepine także osady Sokolniki i Nabycin, ale integracja z miastem była powolna[4] i jeszcze w połowie XIX w. zabudowa osiedla miała charakter wiejski. Wyjątkiem była główna arteria komunikacyjna: Friedrich-Wilhelm-Straße (obecnie ulica Legnicka), wybrukowana i zabudowana kamienicami[5]. Była to droga wylotowa na zachód miasta.
Sytuacja zmieniła się w połowie XIX wieku. Powstały dwa dworce kolejowe: w 1842 Świebodzki (Freiburger Bahnhof), a w 1844 Dolnośląsko-Marchijski (Niederschlesisch-Märkischer Eisenbahnhof); dzięki komunikacji kolejowej przemysł ciężki w tym rejonie zaczął szybko się rozwijać. 27 października 1856 uroczyście otwarto kolejową trasę Wrocław–Poznań[6], biegła ona na zachodniej granicy osiedla – wówczas także granicy miasta – w ten sposób Szczepin uzyskał połączenie na dwóch stacjach: Br.-Popelwitz oraz Br.-Nikolaitor (dzisiaj: Wrocław Popowice i Wrocław Mikołajów). Pomiędzy torami trasy berlińskiej a Berliner-Straße (obecnie ulica Braniborska) powstawały magazyny i warsztaty, bardziej na zachód, za Striegauer Platz (obecnie plac Strzegomski) rozwijała się dzielnica przemysłowa, m.in. zakłady Linke-Hoffman-Werke). Powstałe tu w drugiej połowie XIX wieku osiedle miejskie uważane było w swoim czasie za jedno z najpiękniejszych zakątków Wrocławia. W latach 1872–1882 został odbudowany[7] katolicki kościół św. Mikołaja (St. Nikolai Kirche) w stylu neogotyckim[8] wówczas najwyższy budynek w mieście. Od 1901 przez Friedrich-Wilhelm-Straße przebiega zelektryfikowana linia tramwajowa. W latach 1911–1913 wybudowano ewangelicki kościół Św. Pawła (Pauluskirche), z charakterystyczną wieżą[9], na miejscu dzisiejszego „Dolmedu”.
Jednym z powstałych w okresie międzywojennym modernistycznych osiedli było Siedlung Westend projektu Theo Effenbergera wybudowane w latach 1925–1929, w częściowo istniejące do dziś (w rejonie ulicy Słubickiej)[10]. W 1933 powstaje kolejny kościół katolicki pw. Chrystusa Króla przy Glogauer Str. (obecnie ulica Głogowska).
Niemal całkowicie zrównane z ziemią w czasie obrony Festung Breslau, osiedle już nigdy nie odzyskało przedwojennego blasku. Z czasów wojny pozostał wybudowany w 1942 Bunkier Strzegomski projektu Richarda Konwiarza. Oba kościoły: św. Mikołaja i św. Pawła zostały kompletnie zniszczone, rozebrane ostatecznie w latach 50. Na miejscu kościoła św. Mikołaja jest rozległy skwer – plac św. Mikołaja. Tutaj zatrzymał się ostatni atak wojsk radzieckich.
Po wojnie Przemieście Mikołajskie zostało przemianowane na Szczepin. Aż do lat 60. spore obszary osiedla zajmowały sterty gruzu i ruiny. Po wojnie w latach 60. i 70. powstało osiedle wielorodzinnych bloków z wielkiej płyty[11]. Powstaje nowoczesne i oryginalne w wyglądzie Centrum Diagnostyki Medycznej „Dolmed” (projekt z 1977)[12]. W połowie lat 80. zbudowano nowy kościół, przy ul. Młodych Techników – Chrystusa Króla[13][11].
Północną część osiedla zajmują ogródki działkowe (przed wojną były to tereny wojskowe), za nimi przy wiadukcie kolejowym trasy poznańskiej znajduje się teren sportowo-rekreacyjny – Górka Szczepińska (dawniej Zankholz Wiese). Na wschód od niej znajduje się teren giełdy samochodowej, obecnie przebudowywany na osiedle mieszkaniowe, a dalej, przy ulicy Długiej, supermarkety: Kaufland i OBI.
W 1997 w trakcie powodzi tysiąclecia osiedle położone na wysokości 116 m n.p.m. zalała woda, miejscami sięgająca dwóch metrów.
Na osiedlu znajdują się następujące placówki oświatowe:
- Zespół Szkół nr 1[14], ul. Słubicka 29/33 – dawniej Szkoła Ludowa (żeńska Volksschule 26[15]) zbudowana w 1910
- Zespół Szkół nr 18[16], ul. Młodych Techników 58–62 – dawniej Zespół Szkół Ludowych, wybudowany w latach 1900–1907
- Gimnazjum nr 28 im. Kawalerów Orderu Orła Białego[17] przekształcone w Szkołę Podstawową nr 14, ul. Zachodnia 2
- Szkoła Podstawowa nr 18, ul. Poznańska 26 – do 2018 roku nosiła im. Bolesława Drobnera
- Sportowa Szkoła Podstawowa nr 46[18] im. Polskich Olimpijczyków, ul. Ścinawska 21
Główne ulice i place na Szczepinie:
Podobnie jak wszystkie osiedla znajdujące się w zachodniej części Wrocławia, Szczepin prawie w całości ma powojenną zabudowę. Sprzed 1945 roku do dziś istnieją:
- część osiedla Siedlung Westend wraz z Zespołem Szkół nr 1, przy ulicy Słubickiej
- Zespół Szkół nr 18 i kamienice przy pobliskiej ulicy Łęczyckiej
- bunkier projektu Konwiarza, przy placu Strzegomskim
- pozostałości dworca Dolnośląskiego oraz dworzec Świebodzki[19]
- kilka kamienic, m.in. przy ulicy Legnickiej i Rybackiej
- wiadukt na ulicy Długiej oraz obie stacje kolejowe: Mikołajów i Popowice
- willa przy ulicy Bolesławieckiej
- obiekty przemysłowe przy kolejowej trasie berlińskiej
- kamienice przy ulicy Podwale oraz gmach Akademii Muzycznej[20], w 1852 kupiony przez Schlesische Feuerversicherung Gesellschaft (Śląskie Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia, działające od 1848[21])
- budynek Zarządowi Regionu NSZZ „Solidarność”[22], dawniej Zigarettenfabrik der Familie Halpaus (Fabryka Papierosów Rodziny Halpaus), zbudowany w 1909
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Liczba mieszkańców zameldowanych we Wrocławiu w podziale na Osiedla – stan na 31 grudnia 2022 r.
- ↑ Antkowiak pisze o Leszku II Białym, ale takiego księcia nie było, wówczas księciem wrocławskim był właśnie Henryk III Biały.
- ↑ Zygmunt Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1991. ISBN 83-04-03723-8. s. 319.
- ↑ Wrocław jego dzieje i kultura. Zygmunt Świechowski (red.). Warszawa: Arkady, 1978. s. 320.
- ↑ Wrocław jego dzieje i kultura. Zygmunt Świechowski (red.). Warszawa: Arkady, 1978. s. 332.
- ↑ Beata Maciejewska: Popowice, jakich nie znamy. [dostęp 2008-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2008)]. (pol.).
- ↑ Artur Adamski: Wrocławski Mikołajów. [dostęp 2008-10-24]. (pol.).
- ↑ Kościół św. Mikołaja. Wratislawiae Amici. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
- ↑ Kościół św. Pawła. Wratislawiae Amici. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
- ↑ Rafał Eysymont, Thomas Urban: Breslau im Luftbild der Zwischenkriegszeit. Wrocław: Via Nova, 2008. ISBN 978-83-60544-27-3. s. 67.
- ↑ a b Janusz Czerwiński: Wrocław i okolice. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i turystyka”, 1976. ISBN 83-217-2279-2. s. 139.
- ↑ Dolmed. [dostęp 2008-10-21]. (pol.).
- ↑ Rzym.-Kat. Parafia pw. Chrystusa Króla. Archidiecezja Wrocławska. [dostęp 2008-10-21]. (pol.).
- ↑ Zespół Szkół nr 1. [dostęp 2008-10-21]. (pol.).
- ↑ Geschichte von Breslau Breslauer Schulsystem. [dostęp 2008-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 października 2007)]. (niem.).
- ↑ Zespół Szkół nr 18. [dostęp 2008-10-21]. (pol.).
- ↑ Gimnazjum nr 28 im. Kawalerów Orderu Orła Białego. [dostęp 2008-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 października 2008)]. (pol.).
- ↑ Sportowa Szkoła podstawowa nr 46 im. Polskich Olimpijczyków. [dostęp 2009-04-12]. (pol.).
- ↑ Dworzec Świebodzki – Freiburger Bahnhof. Wratislaviae Amici. (pol.).
- ↑ Akademia Muzyczna we Wrocławiu im. Karola Lipińskiego. Wratislaviae Amici. [dostęp 2008-10-24]. (pol.).
- ↑ Statute of 19th Century German Company. [dostęp 2008-10-24]. (ang.).
- ↑ Zarząd Regionu NSZZ Solidarność Dolny Śląsk Joseph Halpaus – Zigaretten Fabrik. Wratislaviae Amici. [dostęp 2008-10-24]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]