Umberto Nobile

Umberto Nobile wraz ze swym psem Titiną (1926)

Umberto Nobile (ur. 21 stycznia 1885 w Lauro koło Neapolu, zm. 30 lipca 1978 w Rzymie) – włoski konstruktor sterowców.

W 1926 wspólnie z Roaldem Amundsenem dokonał przelotu nad biegunem północnym na sterowcu własnej konstrukcji, wzorowanym na niemieckim „Graf Zeppelin”, oznaczonym symbolem N-1, a przez Amundsena nazwanym „Norge”. Po zakończeniu ekspedycji, w której uczestniczyło sześciu Norwegów i sześciu Włochów, nieskromnie przypisał sobie zasługi za udaną wyprawę. W trakcie lotu popełnił wiele błędów wynikających ze słabego przygotowania i nadmiernej pewności siebie.

Dwa lata później, 25 maja 1928, błędy powtórzyły się: podczas podobnej wyprawy jego sterowiec „Italia” uległ wypadkowi, w którym zginęło dziewięciu członków osiemnastoosobowej załogi. Nobile zbagatelizował ostrzeżenia meteorologiczne i skierował „Italię” w burzę śnieżną. Oblodzony sterowiec rozbił się o pole lodowe, a następnie spłonął. W zakrojonej na szeroką skalę międzynarodowej akcji ratunkowej zginął Amundsen, a Nobile i jego wyprawa zostali uratowani przez załogę radzieckiego lodołamacza „Krasin”.

W latach 1932-1936 przebywał jako doradca ds. lotnictwa w ZSRR. Przez kilka lat był wykładowcą w amerykańskim Lockport, w 1943 powrócił do Włoch. Po II wojnie światowej został mianowany generałem lotnictwa włoskiego i zasiadał krótko w parlamencie z ramienia Włoskiej Partii Komunistycznej oraz wykładał na uniwersytecie w Neapolu.

Ogłosił wspomnienia zatytułowane Czerwony namiot, na podstawie których Michaił Kałatozow (Kałatoziszwili) w 1969 nakręcił film pod tym samym tytułem (Красная палатка) o tragicznej wyprawie z 1928 roku. W beletrystyce polskiej udział Rosjan w ratowaniu rozbitków z „Italii” opisali Alina i Czesław Centkiewiczowie w poświęconej radzieckim polarnikom książce Zdobywcy bieguna północnego (1950). Losy tragicznej wyprawy sterowca dokładniej przedstawili w swych książkach Stefania Sempołowska (Na ratunek, 1934) i František Běhounek (Rozbitkowie na morzu polarnym, 1955).

Bibliografia

• Biogram w Encyclopædia Britannica (ang.)