Przejdź do zawartości

Vlkolínec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Vlkolínec[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Wieś Vlkolínec z widokiem na górę Sidorovo
Państwo

 Słowacja

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

IV, V

Numer ref.

622

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1993
na 17. sesji

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Vlkolínec”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Vlkolínec”
Ziemia49°02′20,0″N 19°16′42,0″E/49,038889 19,278333

Vlkolínec – wieś położona na słowackim Liptowie, administracyjnie wchodzi w skład miasta Rużomberk, w kraju żylińskim. Znajduje się w Trlenskiej dolinie (Trlenská dolina) w Wielkiej Fatrze. Zabudowania wsi ciągną się na dnie głównego ciągu tej doliny oraz w jej bocznych odgałęzieniach, wzdłuż Trlenskiego potoku i dwóch jego dopływów[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka (nie wprost) o początkach istnienia osady pochodzi z 1376 roku. Zasiedlili ją najpewniej mieszkańcy niedalekiego Bieleho Potoku. W zapisie z roku 1461 miejscowość jest wymieniona jako jedna z "ulic" Rużomberku. Nazwa pochodzi od słowa wilk, jako że w przeszłości drapieżnik ten miał być w okolicy wyjątkowo liczny[2]. W 1625 było 9 domów, z czego 4 siedlaków i 5 chałupników, w 1828 – 51. W roku 1882 Vlkolínec stał się częścią miasta Rużomberk[2]. Podczas II wojny światowej w odwecie za działalność partyzancką Niemcy spalili część miejscowości. Spalona przez Niemców część wsi nie została odbudowana[3].

We wsi zachowało się typowe dla górskich obszarów Słowacji budownictwo wiejskie, tworzące odizolowaną osadę w lewym odgałęzieniu doliny, na południowych stokach szczytu Sidorovo. W 1993 r. osada ta została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3]. W prawym odgałęzieniu doliny wybudowano nową drewnianą kaplicę (prowadzi do niej odgałęzienie ścieżki dydaktycznej)[1].

Osada Vlkolínec

[edytuj | edytuj kod]

Jest to położona na południowych zboczach Sidorova grupa wyjątkowo dobrze zachowanych zabudowań, typowych dla słowackiej architektury ludowej regionu Liptowa. Tworzą one żywy, częściowo zamieszkany skansen. Są to oryginalne, pochodzące przeważnie z XIX wieku drewniane chałupy chłopskie konstrukcji wieńcowej, na kamiennych fundamentach, o ścianach pomazanych gliną. Usytuowane są na wąskich działkach, w większości szczytami do drogi. Oprócz domów mieszkalnych znajdują się tu stajnie, stodoły i inne budynki, łącznie są 43 zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Ponadto znajduje się tu kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Marii Panny z 1875 r., drewniana dzwonnica z 1770 r. i murowana szkoła z końca XIX w. Zachowała się oryginalna studnia głębokości 13 m z kołowrotem z 1860 r.[2] Przez środek wioski przepływa strumyk, mający postać kanału. Dachy kryte były słomianą strzechą, później gontami. Jest to oryginalna zabudowa o niezmienionym układzie architektonicznym. Pola otaczające wioskę tworzą strefę buforową i widokową[3].

W niektórych domach znajdują się udostępnione do zwiedzania ekspozycje. W budynku o nazwie Rolnický dom jest ekspozycja obejmująca wyposażenie domu i sprzęty gospodarcze. W drugim domu (tzw. Dom UNESCO) jest ekspozycja obrazująca historię wsi. Jest też galeria obrazów[3].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez osadę prowadzi szlak pieszy, ścieżka dydaktyczna i szlak rowerowy. Można do skansenu dojechać samochodem. Przy skansenie znajdują się dwa płatne parkingi; jeden przy osadzie, drugi niżej, na rozgałęzieniu doliny[4]. Wstęp do skansenu jest płatny.

Szlak żółty Biely Potok (Rużomberk) – Vlkolínec. Odległość 1,8 km, suma podejść 250 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 50 min (z powrotem 40 min)[4]
Szlak żółty Vlkolínec – Pod SidorovomVlkolínské ľuky. Odległość 1,5 km, suma podejść 140 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 35 min (z powrotem 30 min)[4]
Trlenská dolina – dolny parking – osada Vlkolínec – Borovník – dolny parking[1]
szlak rowerowy czerwony odcinek: RużomberkKrkavá skala – Vlkolínec – Trlenská dolina – GrúňPulčíkovoJazierskie travertínyJazierský vodopád – Trlenská dolina[1] (przez osadę Vlkolínec rowery należy przeprowadzić)[5]
Panorama widokowa z parkingu pod osadą Vlkolínec
Panorama widokowa z parkingu pod osadą Vlkolínec

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Veľká Fatra. Turistická mapa 1:50 000, Banská Bystrica: Tatraplan, 2017, ISBN 978-80-89134-33-5
  2. a b c Vlkolinec. História. [dostęp 2023-06-19]. (słow.).
  3. a b c d UNESCO. Vlkolínec [online] [dostęp 2019-08-28].
  4. a b c Turystyczna mapa Słowacji. [dostęp 2019-06-16].
  5. Na podstawie tabliczek informacyjnych zamontowanych w osadzie

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]