Więzień polityczny

Więzień polityczny – osoba umieszczana w zakładzie karnym lub areszcie domowym ze względu na swoje przekonania polityczne lub poglądy. Często jest to związane z krytyką władzy, a czasem walkami w obrębie jednej partii politycznej. Czasami pojęcie jest utożsamiane z więźniem sumienia. Zwykle w takich przypadkach dowody są fabrykowane. Często więźniowie polityczni po uwolnieniu, jak na przykład Aleksandr Sołżenicyn publikują wspomnienia (w tym wypadku Archipelag GUŁag).

Przykłady represji

• psychiatria represyjna w ZSRR
• Nacht und Nebel w III Rzeszy
• Więżenie rodzin o poglądach antyrządowych w Korei Północnej
• internowanie w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Przykłady więźniów politycznych

• Leonard Peltier (ur. 12 września 1944) – amerykański Indianin, skazany na dożywocie za zabójstwo 2 agentów FBI w Pine Ridge w 1975
• Aung San Suu Kyi (ur. 19 czerwca 1945) – birmańska polityk, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla w 1991, od 2000 (z przerwą w latach 2002–2003) osadzona w areszcie domowym
• Pasteur Bizimungu (ur. 1950) – rwandyjski polityk, prezydent tego kraju w latach 1994–2000, zwolennik pojednania pomiędzy ludami Hutu i Tutsi, więziony od 2004 do 2007
• Michaił Trepaszkin (ur. 7 kwietnia 1957) – rosyjski prawnik, były oficer FSB, próbujący wyjaśnić zamach bombowy na początku II wojny czeczeńskiej w 1999, kilkakrotnie aresztowany
• Michaił Marynicz (ur. 13 stycznia 1940) – białoruski polityk opozycyjny, więziony od 2004 do 2006
• Pramoedya Ananta Toer (ur. 1952, zm. 30 kwietnia 2006) – indonezyjski pisarz, aresztowany, jego dzieła były zakazane w kraju
• Gendun Czokji Nima (ur. 25 kwietnia 1989), XI wcielenie Panczenlamy, zaginął w 1995 w wieku 6 lat, prawdopodobnie przetrzymywany przez Chińczyków
• Waleryj Lewanieuski (ur. 15 sierpnia 1963) – przedsiębiorca, białoruski działacz polityczny i społeczny, skazany na dwa lata więzienia za znieważenie prezydenta Białorusi Alaksandra Łukaszenki
• Ngałang Sangdrol (ur. 1977) – mniszka tybetańska, działaczka na rzecz praw człowieka, więziona od 1990 do 2002
• Jamyang Kyi (ur. 1965) – tybetańska pisarka, producentka telewizyjna i piosenkarka, zaginęła w 2008 po poparciu zamieszek w Tybecie
• Maksim Łuzjanin (ur. 21 sierpnia 1976) – rosyjski kulturysta, przedsiębiorca, opozycjonista, za udział w demonstracjach sprzeciwiających się władzy Władimira Putina aresztowany, torturowany, wreszcie skazany na prace w łagrach

Istotni historycznie więźniowie polityczni

• Fidel Castro (ur. 13 sierpnia 1926, zm. 25 listopada 2016) – kubański rewolucjonista komunistyczny, w latach 1959–2008 prezydent kraju, więzień w latach 1953–1955 za atak na obiekty wojskowe
• Mahatma Gandhi (ur. 2 października 1869, zm. 30 stycznia 1948) – indyjski działacz niepodległościowy i pacyfistyczny, kilkukrotnie więziony
• Adolf Hitler (ur. 20 kwietnia 1889, zm. 30 kwietnia 1945) – niemiecki przywódca nazistowski, aresztowany w 1924 za współorganizację puczu monachijskiego z 1923, w więzieniu napisał Mein Kampf
• Kim De Dzung (ur. 3 grudnia 1925, zm. 18 sierpnia 2009) – polityk południowokoreański, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2000, uprowadzony przez służby specjalne od 1976 do 1979, od 1980 do 1985 na emigracji w USA, od 1998 do 2003 prezydent kraju
• Nelson Mandela (ur. 18 lipca 1918, zm. 5 grudnia 2013) – czarnoskóry polityk południowoafrykański, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1993, lider ANC i prezydent kraju w latach 1994–1999, aresztowany w 1956 i ponownie w latach 1962–1990
• Zhang Xueliang (ur. 3 czerwca 1898, 1900 lub 1901, zm. 14 października 2001) – chiński polityk, przywódca Mandżurii, aresztowany za tzw. incydent Xi’an, czyli porwanie Czang Kaj-szeka w 1936
• Aleksandr Sołżenicyn (ur. 11 grudnia 1918, zm. 3 sierpnia 2008) – rosyjski pisarz, autor Archipelagu GUŁag, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1970, aresztowany i zesłany do gułagu za krytykę Józefa Stalina
• Zulfikar Ali Bhutto (ur. 5 stycznia 1928, zm. 4 kwietnia 1979) i jego córka Benazir Bhutto (ur. 21 czerwca 1953, zm. 27 grudnia 2007) – pakistańscy politycy, za prezydentury Muhammada Zia ul-Haqa skazani na karę 2,5 roku więzienia, Zulfikar Ali Bhutto po kilku latach został ponownie schwytany i powieszony
• Robert George Sands (ur. 9 marca 1954, zm. 5 maja 1981) – irlandzki polityk, lider IRA, aresztowany jako kryminalista, zmarł w więzieniu w Maze, gdzie prowadził strajk głodowy przeciwko jego zatrzymaniu

Zobacz też

• zakład karny
• areszt domowy
• jeniec wojenny
• prawa człowieka
• więzień sumienia
• Amnesty International
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Human Rights Watch
• oznakowanie więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych

Bibliografia

• Stuart Christie: Granny Made Me An Anarchist: General Franco, The Angry Brigade and Me., 2004

Linki zewnętrzne

• Amnesty International
• Związek Więźniów – organizacja rosyjskich więźniów politycznych
• Jericho Movement – Lista więźniów politycznych w USA