Zapalenie opłucnej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zapalenie opłucnej
Pleuritis
Ilustracja
Radiogram pokazujący zapalenie opłucnej (strzałka A pokazuje ilość płynu w jamie opłucnowej, natomiast strzałka B prawidłową wielkość płuca w jamie opłucnowej)
Klasyfikacje
DiseasesDB

29361

MedlinePlus

001371

MeSH

D010998

Zapalenie opłucnej (łac. pleuritis) – stan zapalny opłucnej, który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.

Postacie[edytuj | edytuj kod]

  • Suche zapalenie opłucnej (łac. pleuritis sicca) – rozpoznanie to odnosi do ograniczonego procesu, niebędącego samoistną chorobą tylko fazą wstępną wysiękowego zapalenia opłucnej albo procesem towarzyszącym mocznicy lub różnym chorobom płuc zlokalizowanym blisko opłucnej[1].
  • Wysiękowe zapalenie opłucnej (łac. pleuritis exudativa) – rozpoznanie to odnosi tylko do wysięku opłucnowego powstającego w wyniku procesu zapalnego, najczęściej towarzyszy stanom zapalnym w zakresie płuc lub zlokalizowanym poza nimi.

Etiologia[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z polskim źródłami[2] przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej (50-80%) jest prątek gruźlicy, jednakże według danych Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc liczba zachorowań na pozapłucne postacie gruźlicy spadła o ponad 50%. Zgodnie z amerykańskimi źródłami[3] przyczyną zapalenia opłucnej najczęściej jest infekcja bakteryjna lub wirusowa. U chorych z zespołem nabytego niedoboru odporności odsetek zapaleń opłucnej o etiologii gruźliczej jest wyższy niż w populacji bez infekcji wirusem HIV[4].

Suche zapalenie opłucnej[edytuj | edytuj kod]

Pacjent może skarżyć się na ból klatki piersiowej przy oddychaniu oraz suchy i bolesny kaszel. Chorzy również podają, iż leżenie na boku po stronie chorej zmniejsza dolegliwości bólowe.

Do postawienia rozpoznania suchego zapalenia opłucnej wystarczą typowe dolegliwości w wywiadzie oraz tarcie opłucnowego w badaniu fizykalnym. Spośród badań dodatkowych wykonuje się przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej celem wykluczenia obecności płynu w jamie opłucnowej, potencjalnych złamań oraz w niektórych przypadkach nacieku nowotworowego ściany klatki piersiowej[a].

W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę:

Leczenie suchego zapalenia opłucnej, w przypadku rozpoznania choroby podstawowej, polega głównie na leczeniu tej choroby. W przeciwnym przypadku leczenie samego zapalenia opłucnej jest objawowe:

  • leczenie przeciwbólowe łącznie z zastosowaniem blokady w odpowiednim segmencie,
  • leki przeciwkaszlowe np. thiocodin.

Uwagi kliniczne[edytuj | edytuj kod]

  • obecność bólu klatki piersiowej przy oddychaniu świadczy zawsze o zajęciu procesem chorobowym opłucnej ściennej
  • zmniejszanie się bólu przemawia za pojawieniem się wysięku
Lokalizacja bólu Lokalizacja podrażnienia
ściana klatki piersiowej opłucna ścienna
nadbrzusze boczne partie przepony
bark, kark, mięsień czworoboczny środkowe partie przepony

Wysiękowe zapalenie opłucnej[edytuj | edytuj kod]

Początek choroby jest zwykle nagły i objawia się bólem klatki piersiowej przy oddychaniu, wysoką gorączką, potami oraz suchym kaszlem.

Badanie przedmiotowe[edytuj | edytuj kod]

Badania dodatkowe[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia płynu w jamie opłucnowej na zdjęciu rentgenowskim klatki piersiowej. W diagnostyce różnicowej kluczową rolę odgrywa dokładny wywiad i szczegółowe badanie przedmiotowe, ponieważ w większości przypadków obraz płynu opłucnowego jest niecharakterystyczny i nie pozwala na postawienie rozpoznania. Pobranie płynu opłucnowe pozwala na wykluczenie wysięku surowiczo-włóknistego, gruźliczego czy ropnego.

Rozpoznanie różnicowe[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz więcej w artykule Płyn w jamie opłucnej, w sekcji Diagnostyka różnicowa płynu w jamie opłucnowej.

Podstawowe przyczyny obecności płynu w jamie opłucnowej (90% pacjentów)[3]:

Podstawowe przyczyny obecności wysięku w jamie opłucnowej (90% pacjentów)[7]:

Uwagi kliniczne[edytuj | edytuj kod]

  • W przypadku poprawy klinicznej i samoistnego ustępowania objawów nie należy wdrażać intensywnego postępowania diagnostycznego, ponieważ może to świadczyć o wirusowej etiologii.
  • Nakłucia jamy opłucnowej do "sucha" nie należy wykonywać za pierwszym razem, ponieważ może to utrudnić późniejszą diagnostykę[5].
  • Leczenie gruźliczego zapalenie opłucnej nie różni się od leczenia gruźlicy[4].
 Zobacz więcej w artykule Gruźlica człowieka, w sekcji Leczenie.

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Celem leczenia jest usunięcie przyczyny wysięku oraz zapobieganie rozległym płaszczyznowym zrostom, zwłaszcza przeponowych części opłucnej[8]. Nawet w przypadkach niewielkiej ilości płynu należy go usunąć, aby zapobiec wytworzeniu masywnych zrostów[9].

Powikłania[edytuj | edytuj kod]

Szczególne postacie[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja ICD10[edytuj | edytuj kod]

kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: J90 Wysięk opłucnowy niesklasyfikowany gdzie indziej
ICD-10: R09.1 Zapalenie opłucnej
ICD-10: A15.6 Gruźlicze zapalenie opłucnej, potwierdzone bakteriologicznie i histologicznie
ICD-10: A16.6 Gruźlicze zapalenie opłucnej, bez wzmianki o potwierdzeniu bakteriologicznym lub histologicznym

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ przeglądowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie decyduje o rozpoznaniu i jego wykonanie nie powinno opóźniać wdrożenia właściwego leczenia
  2. ↑ złamanie żebra może wystąpić bez urazu jedynie z powodu kaszlu
  3. ↑ USG klatki piersiowej służy również wyznaczeniu miejsca wykonania nakłucia jamy opłucnowej
  4. ↑ według ogólnych zasad
  5. ↑ tylko w postaciach o ciężkim przebiegu w szybko malejących dawkach
  6. ↑ w ciężkich przypadkach zabieg nakłucia jamy opłucnowej należy powtórzyć
  7. ↑ ilość pobieranego płynu nie powinna przekroczyć 1500 ml

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Terapia internistyczna. Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1996, s. 522. ISBN 83-85842-11-X.
  2. ↑ Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 200. ISBN 83-200-1960-5.
  3. ↑ a b Martin L. Mayse: Non-Malignant Pleural Effusions. W: Alfred P. Fishman, Jack D. Elias, Jay A. Fishman, Michael A. Grippi, Robert M. Senior, Allan I. Pack: Fishman's Pulmonary Diseases and Disorders. Wyd. 4. T. 2. McGraw-Hill Medical, 2008, s. 1487. ISBN 978-0-07-148900-3. (ang.).
  4. ↑ a b Rafał Krenke, Piotr Korczyński Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w gruźliczym wysiękowym zaleniu opłucnej Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2012; Vol. 18, No. 3 s.149 dostęp 2013-03-24
  5. ↑ a b Nm Rahman, M Munavvar, Investigation of the patient with pleural effusion, „Clinical Medicine”, 9 (2), 2009, s. 174–178, DOI: 10.7861/clinmedicine.9-2-174, PMID: 19435129, PMCID: PMC4952675 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
  6. ↑ C.W.H. Davies i inni, BTS guidelines for the management of pleural infection, „Thorax”, 58 (Supplement 2), 2003, ii18–ii28, DOI: 10.1136/thx.58.suppl_2.ii18 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
  7. ↑ Krzysztof Sładek: Choroby opłucnej. W: Choroby wewnętrzne. Andrzej Szczeklik (red.). Wyd. 4. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 633. ISBN 83-7430-031-0.
  8. ↑ Terapia internistyczna. Wolff Weihrauch (red.) Franciszek Kokot (red. I wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 1996, s. 523. ISBN 83-85842-11-X.
  9. ↑ Choroby wewnętrzne. Franciszek Kokot (red.). Warszawa: PZWL, 1996, s. 202. ISBN 83-200-1960-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zapalenie_opłucnej&oldid=73368420”