Zorkij (1904)

Zorkij
Зоркий

Klasa	niszczyciel
Typ	Bojkij
Historia
Stocznia	Nawal, Nikołajew
Położenie stępki	styczeń 1904
Wodowanie	październik 1904
Rosyjska Carska MW
Nazwa	„Zorkij”
Wejście do służby	sierpień 1905
Wycofanie ze służby	18 kwietnia?/1 maja 1918
Kaiserliche Marine
Nazwa	R 10
Wejście do służby	24 kwietnia?/7 maja 1918
Wycofanie ze służby	listopad 1918
Biali
Nazwa	„Zorkij”
Wejście do służby	wrzesień 1919
Wycofanie ze służby	internowany w 1920
Los okrętu	złomowany w 1924
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	350 ton
Długość	64 metry
Szerokość	6,4 metra
Zanurzenie	2,59 metra
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby
Prędkość	26 węzłów
Zasięg	1200 Mm przy prędkości 12 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min
Wyrzutnie torpedowe	3 × 381 mm (3 × I)
Załoga	62–69

Zorkij (ros. Зоркий) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij. Okręt został zwodowany w październiku 1904 roku w krajowej stoczni Nawal w Nikołajewie, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w sierpniu 1905 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. „Zorkij” wziął udział w I wojnie światowej, w maju 1918 roku został zdobyty przez Niemców, a we wrześniu 1919 roku przejęli go Biali. W 1920 roku niszczyciel został internowany w Bizercie, a złomowano go w 1924 roku.

Projekt i budowa

Okręt był jednym z 22 niszczycieli typu Bojkij zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow jednostek typu Sokoł . Zbudowany został w stoczni Nawal w Nikołajewie . Stępkę okrętu położono w styczniu 1904 roku, a zwodowany został w październiku 1904 roku .

Dane taktyczno-techniczne

„Zorkij” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec . Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Normand . Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów . Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów .

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 . Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped . Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min .

Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy .

Służba

„Żarkij”, „Zorkij” i „Zwonkij” w Bizercie w 1924 roku

„Zorkij” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w sierpniu 1905 roku . Jednostka weszła w skład Floty Czarnomorskiej. W 1912 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm .

W trakcie I wojny światowej „Zorkij” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej. W styczniu 1915 roku 5 dywizjon niszczycieli („Zorkij”, „Zawidnyj”, „Zawietnyj” i „Zwonkij”) przybył do Batumi w celu atakowania tureckiej żeglugi przybrzeżnej. 17 marca^?/30 marca 1915 roku krążownik „Pamiat’ Mierkurija” oraz niszczyciele „Zorkij”, „Zawietnyj” i „Zwonkij” ostrzelały rejon Kozlu w prowincji Zonguldak, powodując nieznaczne straty.

18 kwietnia^?/1 maja 1918 roku „Zorkij” został zdobyty w Sewastopolu przez Niemców, którzy 24 kwietnia^?/7 maja wcielili go do służby pod oznaczeniem R 10 . W listopadzie 1918 roku okręt przejęli alianci, po czym we wrześniu 1919 roku wszedł w skład floty Białych. W listopadzie 1920 roku „Zorkij”, „Żarkij” i „Zwonkij” udały się do Bizerty, gdzie zostały internowane przez Francuzów 16 grudnia^?/29 grudnia 1920 roku . Jednostka została sprzedana i złomowana w 1924 roku .

Bibliografia

• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2023-05-30]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
• The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).
• The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
• ZORKIY (6103213). miramarshipindex.nz. [dostęp 2023-05-30]. (ang.).