Asfaltovenator
| Asfaltovenator | |||
| Rauhut & Pol, 2019 | |||
| Okres istnienia: toark–bajos | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | karnozaury | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzaj |
Asfaltovenator | ||
| Gatunki | |||
| |||
Asfaltovenator – rodzaj wymarłego dinozaura, teropoda z grupy tetanurów i prawdopodobnie nadrodziny allozauroidów[1].
Skamieniałości nieznanego zwierzęcia odnaleziono w Argentynie, 1,6 km na północny wschód od wioski Cerro Cóndor. Kości spoczywały w skałach formacji Cañadón Asfalto, którą datuje się na czas od późnego toarku do bajosu[1]. Środkowopatagoński basen Cañadón Asfalto reprezentuje środowisko obfitujące w jeziora i rzeki, których osadom towarzyszy także tuf wulkaniczny. Znajdywano tam wcześniej skamieniałości dinozaurów i ssaków[2]. Nowe znalezisko obejmowało prawie kompletną czaszkę z fragmentarycznym szkieletem pozaczaszkowym. Oznaczono je MPEF PV 3440. Ustanowiono je potem holotypem nowego rodzaju. Budowa kości wskazywała, że chodzi o dużego tetanura, raczej bazalnego przedstawiciela grupy. Badacze odnotowali obecność rożków tworzonych przez wyrostki grzbietowe kości zaoczodołowej. Do autapomorfii czaszki tego rodzaju, mierzącej 75–80 cm, zaliczono przebiegające między wyrostkami paroccipital processes i otworem wielkim poziome grzebienie na os exooccipitale, zęby przedszczękowe o dobrze zaznaczonym dystalnym, ale słabym mezjalnym ząbkowaniu, skostniały antarticular żuchwy. Kręgi szyjne były platyceliczne, o proksymalnych wyrostkach stawowych przednich wydłużonych. Trójkątny i przechylony w tył wyrostek kolczysty C3 i C4 zaliczono do autapomorfii, w przeciwieństwie do zagłębienia w parapofyzach środkowych kręgów szyjnych i nieobecności kila brzusznego na dystalnych kręgach szyjnych. Nie ma go również na bliższych kręgach grzbietowych. Budowę blaszki paradiapophyseal lamina środkowych i dalszych kręgów grzbietowych także zaliczono do cech diagnostycznych nie stanowiących autapomorfii, do tych ostatnich zaliczono zaś budowę pewnych blaszek kręgów grzbietowych 11 i 12. Żadna autapomorfia nie dotyczy kończyn. Wśród cech diagnostycznych Rauhut i Pol wyszczególniają śródręcze szersze niż dłuższe oraz palec III smuklejszy i dłuższy niż II[1].
Przedstawione cechy pozwoliły Rauhutowi i Polowi kreować nowy rodzaj zauropsyda. Wybrali dlań nazwę Asfaltovenator. Odnosi się ona do nazwy formacji Cañadón Asfalto, w skałach której odnaleziono skamieniałości. Drugi jej człon, venator, oznacza myśliwego. Autorzy podają, jakoby pochodził z greki[1]. W rzeczywistości słowo to pochodzi z łaciny[3]. Jest ono używane także w nazwach innych teropodów, jak np. Taurovenator, Gobivenator, i inni autorzy podają łacińskie pochodzenie tego wyrazu[4][5]. W obrębie rodzaju Rauhut i Pol umieścili gatunek Asfaltovenator vialidadi, pragnąc w ten sposób uhonorować Administración de Vialidad Provincial del Chubut i Dirección Nacional de Vialidad w uznaniu ich wsparcia udzielonego wyprawom paleontologicznym organizowanym przez Museo Paleontológico Egidio Feruglio. Zwierzę zaliczono do tetanurów, co czyni je jednym z najwcześniejszych przedstawicieli tego kladu, prawdopodobnie należało też do allozauroidów. W przedstawionym przez autorów kladogramie Asfaltovenator stanowi grupę siostrzaną kladu tworzonego przez Metriacanthosauridae, allozaura i Carcharodontosauria[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Oliver W.M. Rauhut, Diego Pol, Probable basal allosauroid from the early Middle Jurassic Cañadón Asfalto Formation of Argentina highlights phylogenetic uncertainty in tetanuran theropod dinosaurs, „Scientific Reports”, 9, 2019, s. 18826, DOI: 10.1038/s41598-019-53672-7 (ang.).
- ↑ Rubén Cúneo i inni, High-precision U–Pb geochronology and a new chronostratigraphy for the Cañadón Asfalto Basin, Chubut, central Patagonia: Implications for terrestrial faunal and floral evolution in Jurassic, „Gondwana Research”, 24 (3-4), Elsevier, 2013, s. 1267-1275 (ang.).
- ↑ Marian Plezia (red.): Słownik łacińsko-polski. T. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979. ISBN 978-83-01-12769-5.
- ↑ Matías J. Motta, Alexis M. Aranciaga Rolando, Sebastián Rozadilla, Federico E. Agnolín, Nicolás R. Chimento, Federico Brissón Egli i Fernando E. Novas. New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina. „New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin”. 71, s. 231–253, 2016. (ang.).
- ↑ Takanobu Tsuihiji, Rinchen Barsbold, Mahito Watabe, Khishigjav Tsogtbaatar, Tsogtbaatar Chinzorig, Yoshito Fujiyama i Shigeru Suzuki. An exquisitely preserved troodontid theropod with new information on the palatal structure from the Upper Cretaceous of Mongolia. „Naturwissenschaften”. 101 (2), s. 131–142, 2014. DOI: 10.1007/s00114-014-1143-9. PMID: 24441791. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
