Nosorożec biały: Różnice pomiędzy wersjami

Nosorożec biały
	{{{nazwa łacińska}}}
	(Burchell, 1817)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	nieparzystokopytne
Rodzina	nosorożce
Rodzaj	Ceratotherium; Gray, 1868
Gatunek	nosorożec biały
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:55, 8 kwi 2010

Nosorożec biały (afrykański, szerokopyski, tęponosy, Ceratotherium simum) – gatunek ssaka nieparzystokopytnego z rodziny nosorożców. Jest to największy z żyjących obecnie nosorożców, a także największe – oprócz słoni – współczesne zwierzę lądowe. Uzbrojony jest w dwa rogi. Pierwszy osiąga długość do 1,5 metra. Na wolności nosorożce białe mogą żyć nawet do 40 lat. Nie są tak agresywne jak nosorożce czarne. Mogą biec z prędkością 45 km/h.

Na początku XX wieku uważano nosorożca białego za całkowicie wymarłego, jednak w parku KwaZulu-Natal w RPA odnaleziono 50 osobników, które objęto ochroną. Obecna populacja nosorożca białego szacowana jest na ponad 11 tysięcy osobników (2006 rok).

Nazwa nosorożec biały nie ma związku z ubarwieniem zwierzęcia. Początkowo gatunek nazywał się wyd rhino (wyd - po afrykanersku „szeroki”) i określenie to odnosiło się do szerokiego pyska nosorożca. Nazwa zwierzęcia została przez angielskich osadników źle przetłumaczona na white rhino („nosorożec biały”) i ta wersja się utrwaliła.

Środowisko, występowanie i odżywianie

Nosorożec biały występuje głównie na terenach Demokratycznej Republiki Konga, Namibii, Republiki Południowej Afryki, Botswany, Zambii i Kenii. Jako że nosorożec biały żywi się prawie wyłącznie krótkimi trawami, preferuje biotopy sawannowe. Areał osobniczy zajmuje od 3 km² (samce) do 20 km² (samice)^{[potrzebny przypis]}.

Większość dnia nosorożce spędzają ukryte w cieniu, by nie przegrzewać organizmu. Najbardziej aktywne są pod wieczór i wczesnym rankiem. Żywią się trawą, ale zjadają również gałęzie drzew, osty i krzewy.

Rozmnażanie i życie społeczne

Ciąża nosorożca trwa ok. 16 miesięcy. Na świat przychodzi tylko jedno młode. Mimo osiągnięcia dojrzałości płciowej w wieku 4-5 lat, samica nie rozmnaża się przez następne około 2 lata. Kolejne ciąże przychodzą w odstępach 2-3 letnich. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-12 lat. Nosorożce białe żyją samotnie lub w grupach dochodzących do kilkunastu osobników (głównie samic z młodymi).

Wielkość

wysokość w kłębie: 150-185 cm
długość ciała: 330-420 cm
masa ciała: samice 1500-2000, samce 2000-2500 kg, największy okaz ważył 3600 kilogramów^{[potrzebny przypis]}.
długość ogona: 75 cm

Podgatunki

Wyróżnia się dwa podgatunki nosorożca białego^[3], różniące się znacznie pod względem budowy:

południowy (Ceratotherium simum simum)
północy (Ceratotherium simum cottoni)

Podgatunek północny bywa uznawany za odrębny gatunek Ceratotherium cottoni^[4]. Obecnie żyje jedynie około 30 osobników występujących w Demokratycznej Republice Konga (w Parku Narodowym Garamba). Ponieważ jest to obszar bardzo niespokojny politycznie, północny podgatunek nosorożca białego jest zagrożony całkowitym wyginięciem.

Znaczenie dla człowieka

Podstawowa broń nosorożca – jego róg – stał się przyczyną jego nieomal całkowitej zagłady z powodu znaczenia dla człowieka. W medycynie Wschodu uznaje się bowiem sproszkowany róg nosorożca za remedium na choroby wątroby, serca, skóry, a także za doskonały afrodyzjak.

↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ceratotherium simum. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 31 maja 2009]
↑ Colin P. Groves, Prithiviraj Fernando, Jan Robovský. The Sixth Rhino: A Taxonomic Re-Assessment of the Critically Endangered Northern White Rhinoceros. „PLoS ONE”. 5(4): e9703, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0009703. (ang.).

[itis-1] {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] {{{nazwa łacińska}}}, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[3] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ceratotherium simum. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 31 maja 2009]

[plos-4] Colin P. Groves, Prithiviraj Fernando, Jan Robovský. The Sixth Rhino: A Taxonomic Re-Assessment of the Critically Endangered Northern White Rhinoceros. „PLoS ONE”. 5(4): e9703, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0009703. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
  | TSN = 625001
  | zoolog = ([[William John Burchell|Burchell]], 1817)
- | status IUCN = NT
- | IUCN id = 4185
  | typ = [[strunowce]]
  | podtyp = [[kręgowce]]
  | gromada = [[ssaki]]
  | rząd = [[nieparzystokopytne]]
- | rodzina = [[nosorożcowate]]
+ | rodzina = [[nosorożce]]
- | rodzaj = ''Ceratotherium''
+ | rodzaj = '''''Ceratotherium'''''
  | autor rodzaj = Gray, 1868
- | gatunek = nosorożec biały
+ | gatunek = '''nosorożec biały'''
  | ranga podtaksonu = [[Podgatunek|Podgatunki]]
  | podtaksony = ''zobacz opis w tekście''
  | grafika = White rhino, Lake Nakuru Kenya.jpg
+ | status IUCN = NT
+ | IUCN id = 4185
+ | mapa = Mapa distribuicao original white rhino.png
+ | opis mapy = <small>Obszar pierwotnego występowania nosorożca białego (kolor pomarańczowy: północny (''C. s. cottoni''), kolor zielony: południowy (''C. s. simum'')</small>.
  | wikispecies = Ceratotherium simum
  | commons = Ceratotherium simum
- | mapa = Mapa distribuicao original white rhino.png
- | opis mapy = <small>Obszar pierwotnego występowania nosorożca białego (kolor pomarańczowy: północny (''C. s. cottoni''), kolor zielony: południowy (''C. s. simum'')</small>.
 }}
-'''Nosorożec biały (afrykański, szerokopyski, tęponosy''', ''Ceratotherium simum'') – największy z żyjących obecnie [[nosorożce|nosorożców]], a także największe – oprócz [[słoniowate|słoni]] – współczesne zwierzę lądowe. Uzbrojony jest w dwa rogi. Pierwszy osiąga długość do 1,5 metra. Na wolności nosorożce białe mogą żyć nawet do 40 lat. Nie są tak agresywne jak [[nosorożec czarny|nosorożce czarne]]. Mogą biec z prędkością 45 km/h.
+'''Nosorożec biały (afrykański, szerokopyski, tęponosy''', ''Ceratotherium simum'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] ssaka [[nieparzystokopytne]]go z rodziny [[nosorożce|nosorożców]]. Jest to największy z żyjących obecnie nosorożców, a także największe – oprócz [[słoniowate|słoni]] – współczesne zwierzę lądowe. Uzbrojony jest w dwa rogi. Pierwszy osiąga długość do 1,5 metra. Na wolności nosorożce białe mogą żyć nawet do 40 lat. Nie są tak agresywne jak [[nosorożec czarny|nosorożce czarne]]. Mogą biec z prędkością 45 km/h.
 Na początku XX wieku uważano nosorożca białego za całkowicie wymarłego, jednak w parku KwaZulu-Natal w RPA odnaleziono 50 osobników, które objęto ochroną. Obecna populacja nosorożca białego szacowana jest na ponad 11 tysięcy osobników (2006 rok).
-Nazwa ''nosorożec biały'' nie ma związku z ubarwieniem zwierzęcia. Początkowo gatunek nazywał się „wyd rhino” („wyd” - po afrykanersku „szeroki”) i określenie to odnosiło się do szerokiego pyska nosorożca. Nazwa zwierzęcia została przez angielskich osadników źle przetłumaczona na „white rhino” („nosorożec biały”) i ta wersja się utrwaliła.
+Nazwa ''nosorożec biały'' nie ma związku z ubarwieniem zwierzęcia. Początkowo gatunek nazywał się ''wyd rhino'' (''wyd'' - po afrykanersku „szeroki”) i określenie to odnosiło się do szerokiego pyska nosorożca. Nazwa zwierzęcia została przez angielskich osadników źle przetłumaczona na ''white rhino'' („nosorożec biały”) i ta wersja się utrwaliła.
 == Środowisko, występowanie i odżywianie ==
-Nosorożec biały występuje głównie na terenach [[Demokratyczna Republika Konga|Demokratycznej Republiki Konga]], [[Namibia|Namibii]], [[Republika Południowej Afryki|Republiki Południowej Afryki]], [[Botswana|Botswany]], [[Zambia|Zambii]] i [[Kenia|Kenii]]. Jako że nosorożec biały żywi się prawie wyłącznie krótkimi [[Wiechlinowate|trawami]], preferuje [[biotop]]y [[Sawanna|sawannowe]]. [[Areał osobniczy]] zajmuje od 3 km² (samce) do 20 km² (samice).{{fakt|data=2010-03}}
+Nosorożec biały występuje głównie na terenach [[Demokratyczna Republika Konga|Demokratycznej Republiki Konga]], [[Namibia|Namibii]], [[Republika Południowej Afryki|Republiki Południowej Afryki]], [[Botswana|Botswany]], [[Zambia|Zambii]] i [[Kenia|Kenii]]. Jako że nosorożec biały żywi się prawie wyłącznie krótkimi [[Wiechlinowate|trawami]], preferuje [[biotop]]y [[Sawanna|sawannowe]]. [[Areał osobniczy]] zajmuje od 3 km² (samce) do 20 km² (samice){{fakt|data=2010-03}}.
 Większość dnia nosorożce spędzają ukryte w cieniu, by nie przegrzewać organizmu. Najbardziej aktywne są pod wieczór i wczesnym rankiem. Żywią się trawą, ale zjadają również gałęzie drzew, osty i krzewy.
-[[Plik:Neushoorngr.jpg|thumb|left|220px]]
+[[Plik:Neushoorngr.jpg|thumb|left|220px|Nosorożec biały]]
-[[Plik:Nosorożec biały - Ceratotherium simum - White Rhinoceros - Breitmaulnashorn (5).JPG|Nosorożce białe w [[Nowe Zoo w Poznaniu|Nowym Zoo w Poznaniu]]|thumb|left|220px]]
+[[Plik:Nosorożec biały - Ceratotherium simum - White Rhinoceros - Breitmaulnashorn (5).JPG|thumb|left|220px|Nosorożce białe w [[Nowe Zoo w Poznaniu|Nowym Zoo w Poznaniu]]]]
 == Rozmnażanie i życie społeczne ==
@@ Linia 42: / Linia 42: @@
 * długość ciała: 330-420 cm
 * masa ciała: samice 1500-2000, samce 2000-2500 kg, największy okaz ważył 3600 kilogramów{{fakt|data=2010-03}}.
-* długość ogona: 75cm
+* długość ogona: 75 cm
 == Podgatunki ==
 Wyróżnia się dwa podgatunki nosorożca białego<ref>{{MSW3|id=14100050|nazwa=''Ceratotherium simum''|data=31 maja 2009}}</ref>, różniące się znacznie pod względem budowy:
 * południowy (''Ceratotherium simum simum'')
 * północy (''Ceratotherium simum cottoni'')
-Ten ostatni liczy dziś zaledwie około 30 osobników występujących w Demokratycznej Republice Konga (w [[Park Narodowy Garamba|Parku Narodowym Garamba]]). Ponieważ jest to obszar bardzo niespokojny politycznie, północny podgatunek nosorożca białego jest zagrożony całkowitym [[wyginięcie]]m.
+Podgatunek północny bywa uznawany za odrębny gatunek ''Ceratotherium cottoni''<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=Colin P. Groves, Prithiviraj Fernando, Jan Robovský |tytuł=The Sixth Rhino: A Taxonomic Re-Assessment of the Critically Endangered Northern White Rhinoceros |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=5(4): e9703 |rok=2010 |doi=10.1371/journal.pone.0009703 |język=en}}</ref>. Obecnie żyje jedynie około 30 osobników występujących w Demokratycznej Republice Konga (w [[Park Narodowy Garamba|Parku Narodowym Garamba]]). Ponieważ jest to obszar bardzo niespokojny politycznie, północny podgatunek nosorożca białego jest zagrożony całkowitym [[wymieranie|wyginięciem]].
 == Znaczenie dla człowieka ==
-Podstawowa broń nosorożca - jego [[Róg (biologia)|róg]] - stał się przyczyną jego nieomal całkowitej zagłady z powodu znaczenia dla człowieka. W medycynie Wschodu uznaje się bowiem sproszkowany róg nosorożca za remedium na choroby wątroby, serca, skóry, a także za doskonały [[afrodyzjak]].
+Podstawowa broń nosorożca – jego [[Róg (biologia)|róg]] – stał się przyczyną jego nieomal całkowitej zagłady z powodu znaczenia dla człowieka. W medycynie Wschodu uznaje się bowiem sproszkowany róg nosorożca za remedium na choroby wątroby, serca, skóry, a także za doskonały [[afrodyzjak]].
-{{przypisy}}
+{{Przypisy}}
 [[Kategoria:Nosorożcowate]]