Pardwa białosterna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
D kuba (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
25 821 edycji
N
(Brak różnic)

Wersja z 22:56, 10 lut 2014

Pardwa białosterna
Lagopus leucura[1]
(Richardson, 1831)
Ilustracja
Pardwa białosterna w letniej szacie
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

neognatyczne

Rząd

grzebiące

Rodzina

kurowate

Rodzaj

Lagopus

Gatunek

pardwa białosterna

Synonimy
  • Tetrao (Lagopus) leucurus Richardson, 1831
  • Lagopus leucurus (lapsus)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Pardwa białosterna (Lagopus leucura) - gatunek małego ptaka z rodziny, jestnajmniejszy ptak z rodziny głuszcowatych (Tetraonidae). Najmniejszy przedstawiciel rodziny. Żyje na wysokich szerokościach, na lub powyżej granicy lasu w Ameryce Północnej - na Alasce, w górzystych rejonach Kanady i zachodnich stanach USA. Został także introdukowany w pasmach górskich: Sierra Nevada w Kalifornii, Wallowa Mountains w Oregonie oraz Uinta Mountains w stanie Utah.

Gatunek ten ma maskujące upierzenie, które zmienia w ciągu roku. Latem ma szare, brązowe i białe plamy, podczas gdy zimą jest całkowicie białe. O każdej porze roku skrzydła, brzuch i ogon są białe. Pardwa białosterna żywi się pąkami, liśćmi, kwiatami i nasionami. W gniazdo, które jest płytkim zagłębieniem w ziemi, składa do ośmiu jaj. Po wykluciu pisklęta szybko opuszczają gniazdo. Początkowo młode jedzą owady, później przechodzą na dietę dorosłych ptaków, a ich matki używają wokalizacji pomagając im w znajdowaniu odpowiedniego pożywienia roślinnego.

Globalna populacja L. leucura jest stabilna, gatunek nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Pardwie białosternej naukową nazwę Tetrao (Lagopus) leucurus nadał w 1831 polarnik John Richardson[3]. Później ustalono, że rodzaj Lagopus ma wystarczające cechy, które go wyróżniają, by uznać go za oddzielny rodzaj i ptak otrzymał nazwę Lagopus leucurus. Badania molekularne wykazały, że rodzaj Lagopus jest monofiletyczny, wraz z pardwą górską (Lagopus muta) tworząc siostrzane gatunki. Pozycja pardwy mszarnej(Lagopus lagopus) jest mniej jednoznaczna, co widać w pewnych rozbieżnościach genetycznych[4].

Etymologia nazwy naukowej

Nazwa rodzaju Lagopus pochodzi od greckiego lagos (λαγως) -"zając", + pous (πους) - "stopa", w odniesieniu do opierzonych nóg ptaka (patrz takżezając amerykański). Epitet gatunkowy leucura był przez długi czas zapisywany błędnie:leucurus, w przekonaniu, że końcówka lagopus oznacza płeć męską. Jednak, tak jak grecki termin λαγωπους jest rodzaju żeńskiego, a nazwa gatunku musi się z tym zgadzać, żeńska końcówka leucura jest prawidłowa[5]. Nazwa gatunkowa pochodzi od zlatynizowanej wersji greckiego leukos, czyli "biały" i oura - "ogon ", w odniesieniu do permanentnie białego ogona tego ptaka[6].

Morfologia

Pardwa białosterna z pięcioma pisklętami. Dobrze widoczny letni kamuflaż

Pardwa białosterna jest najmniejszym przedstawicielem rodzaju Lagopus i najmniejszym ptakiem z rodziny głuszcowatych. Jest to krępy ptak z zaokrąglonymi skrzydłami, tępo zakończonym ogonem, małym czarnym dziobem i krótkimi nogi z piórami na palcach stóp[7]. Dorosłe ptaki mają 30-31 cm długości, przy czym samce są tylko nieznacznie większe od samic. Przeciętna waga wynosi 330-480 g[8]. Latem upierzenie pardwy białosternej jest nakrapiane, z szarymi, brązowymi i białymi piórami na spodniej stronie ciała, ogonie i skrzydłach. Jesienią upierzenie przechodzi w bardziej czerwonawo-brązowe, a białe skrzydła zaczynają wyrastać spod nich. Zimą wszystkie letnie brązowe pióra wypadają i ptak staje się całkowicie biały. Wiosenne pierzenie poprzedza sezon lęgowy i ptaki powracają do swojego letniego upierzenia[9][6]. Delikatnie nakrapiane szarawe ubarwienie na grzbiecie sprawia, że ​​łatwo odróżnić ten gatunek od intensywnie brązowej pardwy mszarnej, czy pardwy górskiej[10]. Obydwie płci zachowują białe pióra ogona i skrzydeł przez cały rok, a samce mogą być identyfikowane przez ich czerwonawe obwódki oczu (mięsiste narośla nad okiem), również obecnych przez cały rok[9][11]. Zasadniczo, ptak ten milczy, jednak czasami wydaje ​​ciche i niskie gwizdy i miękkie dźwięki gdakania[12].

Występowanie

Typowy dla pardwy krajobraz alpejski

Środowisko

L. leucura jest jedynym ptakiem w Ameryce Północnej, który stale rezyduje w strefie klimatu górskiego[9]. Jego siedlisko obejmuje obszary głazów, górskich zarośli typu krummholz, pola śnieżne, osuwiska skalne, pagóry mrozowe i wyżynne zbiorowiska zielne[9][10]. Nawet zimą pozostaje w dolinach wysokogórskich i na zboczach górskich, gdzie olcha, wierzba, brzoza i świerk przebijają się przez pokrywę śniegu[10].

Zasięg występowania

Pardwa białosterna jest gatunkiem alpejskim, zasiedlającym wysokie góry w okolicach lub ponad granicą lasu. Zajmuje otwarte przestrzenie i lata znacznie częściej niż leśne głuszcowate, ale nadal bardziej preferuje bieganie od latania. Zasiedla tereny od Alaski i zachodniej Kanady po północną część Nowego Meksyku[8]. Samce powracają w kwietniu ze swoich zimowisk i ustalają terytoria lęgowe na linii świerk-wierzba. Samice przylatują na początku maja i wtedy ptaki dobierają się w pary[13].

Pardwa białosterna została wprowadzona na obszarze masywu Sierra Nevada w Kalifornii, masywu Wallowa Mountains w stanie Oregon i masywu Uinta Mountains w Utah w 1970 roku. L. leucura mógł zasiedlać te tereny podczas wczesnego plejstocenu, ale wyginęły lokalnie z powodu zmian klimatycznych, z większą pokrywą śnieżną na wiosnę wpływających na jego sezon lęgowy. Alternatywnie, gatunek ten mógł nie być w stanie skolonizować gór Sierra Nevada z powodu naturalnych barier, jakimi są rzeka Kolumbia i Wielka Kotlina oraz z powodu niskich wysokości pomiędzy tzw. Cascade Volcanic Arc, łańcucha grzbietów wulkanicznych w zachodniej części USA[14].

Pożywienie

Bogate w azot liście jaskra Ranunculus nivalis są często zjadane przez pardwę wiosną

Pardwa białosterna jest roślinożercą, a jej dieta zmienia się sezonowo. Bogate w azot liście jaskra z gatunku Ranunculus nivalis są preferowane w sezonie wiosennym, podczas gdy kotki wierzby, kwiaty dębika ośmiopłatkowego (Dryas octopetala) i rogownicy (Cerastium) oraz inne kwiaty, liście, porosty i jagody stanowią większość pokarmu pardwy w lecie[6][15]. Po jesiennym i zimowym przylocie na zimowiska, pardwa białosterna żywi się igliwiem i nasiona sosny, pąkami i gałązkami wierzby i olchy[6]. Zimowe źródła pożywienia mają znacznie większą zawartość celulozy niż letnie, tak więc ptak polega na wspomaganym bakteriami trawieniu w jelicie ślepym, by dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych[15]. Latem zjada gastrolity, aby wspomóc trawienie materiału roślinnego[16].

Rozród

Samce pardwy białosternej są zazwyczaj monogamiczne i wybierają partnerkę na cały sezon lęgowy. By zachęcić samicę, napusza się i prezentuje pióra swojego ogona jego piór[17]. Samica wydrąża w ziemi proste gniazdo kobieta buduje prosty złom gniazdo na ziemi, podczas gdy samiec pilnuje okolicznych terenów, przejmując rolę strażnika[15]. Gniazdo jest płytkim zagłębieniem budowanym na bezśnieżnym podłożu, na ogół chronione przed wiatrem i wyścielone trawą i piórami[18]. Gniazdo zbudowane jest zwykle tak, że z jednej strony zapewnia szybką drogę ucieczki[15].

W lęgu samica znosi od dwóch do ośmiu jaj, które przez większą część inkubacji mają kolor cynamonowy, a pod koniec tego okresu pojawiają się na nich brązowe plamy[8][17]. Samce pozostają blisko gniazda aż do wyklucia się piskląt, po około 23 dniach od złożenia. Będąc zagniazdownikami, pisklęta opuszczają gniazdo po sześciu do dwunastu godzinach po wylęgu[8]. Początkowo pokryte są puchem, ale w ciągu siedmiu do dziesięciu dni stają się w pełni opierzone[7].

Pisklęta pardwy zaczynają swoje życie od jedzenia owadów. Kiedy już ich przewód pokarmowy i jelito ślepe są bardziej rozwinięte, zaczynają spożywać również kwiaty i liście[15]. Kury wybierają żerowiska, w których obficie występują gatunki roślin bogatych w białka. Matki nawołują młode do tych miejsc, gdzie rosną rośliny niezbędne dla ich wzrostu i rozwoju. To sugeruje, że nawoływania kur pomagają zwiększyć wskaźnik przeżywalności piskląt[17]. Młode ptaki pozostają z matką w okresie letnim i jesiennym[15].

Adaptacje

Osobnik w letniej szacie zlewający się z krajobrazem subalpejskiej tundry

Pardwa białosterna jest dobrze zamaskowana na ziemi. W swej pionierskiej książce na ten temat, z 1909, Concealing-Coloration in the Animal Kingdom (ang.: Maskujące ubarwienie w świecie zwierząt), amerykański artysta Abbott Thayer napisał:

Nie ma chyba innego ptaka, który pierzy się tak stopniowo, jak pardwa, a fakt ten idzie bardzo daleko, wzmacniając przypuszczenie, że stworzył on specyficzny płyn i doskonały układ trwałego ubarwienia ochronnego. Ryciny 8, 9, 10 i 39 pokazują pardwy białosterne w Górach Skalistych, w zimowym i przejściowym upierzeniu... Niezwykle piękny i skuteczny jest wzór tego gatunku, upodabniający go do trawy, w letnim upierzeniu... Ten wzór ... uzyskuje przez jasnobrązowe, marginalne pasma, z kilkoma małymi, wewnętrznymi plamami na ciemnych piórach górnych części ciała; przewaga koloru jasnego i ciemnego jest stopniowo odwracana w kierunku dolnej części piersi. Brzuch jest całkowicie biały, podobnie jak lotki skrzydeł i ogona. —Thayer[19].

Pardwa białosterna ma pióra na nogach, które chronią ptaka od skrajnego mrozu, często występującego w alpejskim środowisku tundry. Ponadto, ptaki te mają pióra w okolicy nozdrzy, które osłaniają wejście układu oddechowego przed zimnem ogrzania powietrza przed wejściem do układu oddechowego[16]. Najbardziej oczywistą adaptacją jest maskujące upierzenie tego ptaka, pozwalające na zlanie z otoczeniem i uniknąć drapieżników, takich jak orzeł przedni[6][15]. By oszczędzać energię w miesiącach zimowych, pardwa unika lotu, jak to tylko możliwe, szukając schronienia w zaspach śnieżnych[16].

Status, zagrożenia i ochrona

L. leucura jest sklasyfikowany jako gatunek "najmniejszej troski" przez IUCN. Globalna populacja tego ptaka może być nieznaczenie spadkowa, jednak zasięg jego występowania jest zbyt szeroki, a liczba osobników zbyt duża, by mógł on być uznany za zagrożony[20]. Ten ptak jest gatunkiem wskaźnikowym dla tundry alpejskiej i oznacza ogólną kondycję ekosystemu. Nie jest przedmiotem ochrony i jest pospolity w strefach alpejskich całej Ameryki Północnej, co wskazuje, że region ten nie przechodzi drastycznych zmian klimatu, temperatury, czy opadów[16]. Ze względu na brak nadmiernego wypasu bydła, brak ingerencji człowieka w strefach górskich, trudności w dostępie do jego odległych siedlisk, niskie gęstości zaludnienia w miejscach, w których występuje oraz ze względu na przepisy dotyczące limitów polowań, pardwa białosterna ma warunki do rozwoju[8][6].

  1. ↑ Lagopus leucura, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Lagopus leucura, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ White-tailed Ptarmigan (Lagopus leucurus). [w:] The Internet Bird Collection [on-line]. [dostęp 2013-07-13]. (ang.).
  4. ↑ Drovetski, S. V.. Molecular phylogeny of grouse: the performance of W-linked, autosomal, and mitochondrial loci. „Systematic Biology”. 51 (6), s. 930–945, 2002. DOI: 10.1080/10635150290102500. (ang.). 
  5. ↑ David, Normand; Gosselin, Michel. The grammatical gender of avian genera. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 122 (4), s. 257–282, 2002. (ang.). 
  6. ↑ a b c d e f White-tailed Ptarmigan. Montana Outdoors Pursuit. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  7. ↑ a b Gough, Gregory: White-tailed ptarmigan Lagopus leucurus. [w:] Patuxent Bird Identification InfoCenter [on-line]. USGS. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e Braun, C. E.; Martin, K.; Robb, L. A.: White-tailed Ptarmigan. [w:] All about birds [on-line]. The Cornell Lab of Ornithology, 1993. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  9. ↑ a b c d Wilson, S.; Martin, K.. Life-history and demographic variation in an alpine specialist at the latitudinal extremes of the range. „Population Ecology”. 53 (3), s. 459–471, 2011. DOI: 10.1007/s10144-011-0261-x. (ang.). 
  10. ↑ a b c White-Tailed Ptarmigan (Lagopus leucurus). Alaska Department of Fish and Game. [dostęp 2013-02-05]. (ang.).
  11. ↑ White-tailed Ptarmigan. [w:] World Bird Info [on-line]. =. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  12. ↑ White-tailed ptarmigan. Utah Division of Wildlife Resources. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  13. ↑ White-tailed Ptarmigan (Lagopus leucurus). Colorado Partners in Flight, 2000. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  14. ↑ Clarke, Jennifer A.; Johnson, Richard E.. Biogeography of White-Tailed Ptarmigan (Lagopus leucurus): Implications from an Introduced Population in the Sierra Nevada. „Journal of Biogeography”. 17 (6), s. 649–656, 1990. (ang.). 
  15. ↑ a b c d e f g Islands in the Sky: Alpine Tundras. W: Audrey D. Benedict: The Naturalist's Guide to the Southern Rockies. Golden, Colorado: Fulcrum Publishing, 2008, s. 574-626. ISBN 978-1-55591-535-3. (ang.).
  16. ↑ a b c d Martin, K.; Wiebe, K. L.. Coping Mechanisms of Alpine and Arctic Breeding Birds: Extreme Weather and Limitations to Reproductive Resilience. „Integrative and Comparative Biology”. 44 (2), s. 177–185, 2004. DOI: 10.1093/icb/44.2.177. (ang.).  Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „Martin, K. 2004” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  17. ↑ a b c Allen, T.; Clarke, J. A.. Social learning of food preferences by white-tailed ptarmigan chicks. „Animal Behaviour”. 70 (2), s. 305–310, 2005. DOI: 10.1016/j.anbehav.2004.10.022. (ang.). 
  18. ↑ Davies, Mike: Nest - White-tailed ptarmigan: Photograph of nest. 2010. [dostęp 2014-02-10]. (ang.).
  19. ↑ Thayer, Gerald H.; Thayer, Abbott H. (1909): Concealing Coloration in the Animal Kingdom: An Exposition of the Laws of Disguise Through Color and Pattern; Being a Summary of Abbott H. Thayer’s Disclosures. Nabu Press, 2010 (reedition). ISBN 978-1171746522. (ang.).
  20. ↑ Lagopus leucura, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pardwa_białosterna&oldid=38676760”