Zając amerykański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zając amerykański
Lepus americanus[1]
Erxleben, 1777[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

zając

Gatunek

zając amerykański

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[25]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zając amerykański[26] (Lepus americanus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zając amerykański występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[27]:

  • L. americanus americanus – środkowa i wschodnia Kanada (południowo-zachodnie Terytoria Północno-Zachodnie, południowo-wschodni Nunavut, większość Alberty, Saskatchewan, Manitoba, południowe i południowo-wschodnie Ontario, Quebec, Labrador i Nowa Fundlandia), także w północno-środkowej części Stanów Zjednoczonych (północno-wschodnia Montana i Dakota Północna).
  • L. americanus bairdii – południowo-zachodnia Kanada (południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska i południowo-zachodnia Alberta) oraz zachodnio-środkowe Stany Zjednoczone (zachodnia i środkowa Montana, Idaho, zachodnie i południowo-środkowe Wyoming, północno-wschodnie i środkowe Utah, północno-zachodnie i środkowe Kolorado oraz północno-środkowy Nowy Meksyk).
  • L. americanus cascadensis – południowo-zachodnia Kanada (południowo-środkowa Kolumbia Brytyjska) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-środkowy, środkowy i północno-środkowy Waszyngton).
  • L. americanus columbiensis – Góry Skaliste w południowo-zachodniej Kanadzie (południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska, środkowo-zachodnia Alberta) i północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych (północno-wschodni kraniec Waszyngtonu).
  • L. americanus dalli – Alaska (Stany Zjednoczone) i północno-zachodnia Kanada (północno-zachodnia Alberta, północna Kolumbia Brytyjska, Jukon z wyjątkiem północnego krańca, południowe i zachodnie Terytoria Północno-Zachodnie).
  • L. americanus klamathensis – zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-zachodni Oregon i północna Kalifornia).
  • L. americanus oregonus – zachodnie Stany Zjednoczone (północno-wschodni i środkowy Oregon).
  • L. americanus pallidus – południowo-zachodnia Kanada (zachodnio-środkowa i środkowa Kolumbia Brytyjska).
  • L. americanus phaeonotus – zachodnie regiony Wielkich Jezior w południowo-środkowej Kanadzie (południowo-wschodni kraniec Saskatchewan, południowa Manitoba, południowo-zachodnie Ontario) i północno-środkowe Stany Zjednoczone (północno-wschodni kraniec Dakoty Północnej, Minnesota, północne Wisconsin i północne Michigan).
  • L. americanus pineus – południowo-zachodnia Kanada (południowo-środkowy kraniec Kolumbii Brytyjskiej) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (wschodni Waszyngton, północne Idaho, północno-zachodni kraniec Montany).
  • L. americanus seclusus – północno-środkowe Stany Zjednoczone (południowo-środkowy kraniec Montany, północno-środkowy kraniec Wyoming).
  • L. americanus struthopus – wschodnia Kanada (wschodni Quebec, Nowy Brunszwik, Nowa Szkocja, Wyspa Księcia Edwarda) i północno-wschodnie Stany Zjednoczone (Maine).
  • L. americanus tahoensis – zachodnie Stany Zjednoczone (wschodnio-środkowa Kalifornia i zachodnio-środkowa Nevada).
  • L. americanus virginianus – południowo-wschodnia Kanada (południowe Ontario, południowy Quebec) oraz północno-wschodnie i wschodnie Stany Zjednoczone (od Maine do Pensylwanii i skrajnie północno-wschodniego Ohio, Tennessee i Karoliny Północnej).
  • L. americanus washingtonii – południowo-zachodnia Kanada (południowo-zachodni kraniec Kolumbii Brytyjskiej) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (zachodni Waszyngton i zachodni Oregon).

Zając amerykański z nieznanego podgatunku został introdukowany na wyspy Kodiak (Alaska) i Anticosti (Quebec, Kanada).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Polycarp Erxleben nadając mu nazwę Lepus americanus[2]. Holotyp pochodził z Fort Severn, w Ontario, w Kanadzie[28].

L. americanus różni się taksonomicznie od innych gatunków z rodzaju Lepus i nie krzyżuje się z żadnym z nich[27]. Ponieważ taksonomowie wciąż próbują wyjaśnić zróżnicowanie gatunkowe w obrębie Lepus, taksonomia podgatunkowa nie została jeszcze opracowana[29]. Rozpoznanie podgatunków może nie być uzasadnione faktem, że zmienność ma charakter ekokliny i podlega gradientom klimatycznym[29]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają piętnaście gatunek monotypowy[27].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Lepus: łac. lepus leporis „królik, zając”[30].
  • americanus: nowołac. Americanus Amerykanin, z Ameryki[31].
  • bairdii: Spencer Fullerton Baird (1823–1887), amerykański ornitolog, kolekcjoner, pracownik Smithsonian Institution[32].
  • cascadensis: Góry Kaskadowe (ang. Cascade Range), Ameryka Północna[31].
  • columbiensis: Kolumbia Brytyjska, Kanada[31].
  • dalli: William Healey Dall (1845–1927), amerykański przyrodnik[33].
  • klamathensis: Fort Klamath, Klamath, Oregon, Stany Zjednoczone[12].
  • oregonus: Oregon, Stany Zjednoczone[31].
  • pallidus: łac. pallidus „blady”, od pallere „być bladym”[31].
  • phaeonotus: gr. φαιος phaios „ciemny, brązowy”; -νωτος -nōtos „-tyły, -grzbiety”, od νωτον nōton „grzbiet, tył”[31].
  • pineus: łac. pineus „sosnowy”, od pinus „sosna”[34].
  • seclusus: łac. seclusus „oddalony, odosobniony, rozdzielony”, od secludere „rozdzielić”[31].
  • struthopus: gr. στρουθοπους strouthopous, στρουθοποδος strouthopodos „z wróblimi łapkami, z małymi łapkami”, od στρουθος strouthos „wróbel”; πους pous, ποδος podos „stopa”[31].
  • tahoensis: jezioro Tahoe, Nevada, Stany Zjednoczone[17].
  • virginianus: Wirginia i Wirginia Zachodnia, Stany Zjednoczone[31].
  • washingtonii: stan Waszyngton, Stany Zjednoczone[31].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Zając amerykański w szacie zimowej

Długość ciała (bez ogona) 360–520 mm, długość ogona 25–55 mm, długość ucha 60–70 mm, długość tylnej stopy 112–150 mm; masa ciała 1,1–1,6 kg[29]. Ubarwienie latem rdzawo lub szaro-brązowe, ciemniejsze wzdłuż grzbietu, brzuch biały, zimą białe z czarnymi końcami uszu. Uszy są krótsze niż u innych zajęcy. Samice są trochę większe od samców.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Jego siedliskiem są otwarte przestrzenie, bagna, zarośla wzdłuż rzek i rowy. Prowadzą samotniczy tryb życia, ale w dużym zagęszczeniu. Aktywne głównie w nocy, nie zapadają w sen zimowy. Mają dobry słuch. Potrafią pływać – obserwowano przypadki przepływania małych zbiorników wodnych oraz ucieczki do wody przed drapieżnikami. Żyją do 5 lat, ale w warunkach naturalnych większość osobników ginie w pierwszym roku życia. Zające amerykańskie są zwierzętami roślinożernymi, zaobserwowano również padlinożerność[35]

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Samica może urodzić w ciągu roku do czterech miotów złożonych z 2–8 młodych, które rodzą się w pełni owłosione i zdolne do samodzielnego poruszania się. Samica opiekuje się nimi przez 4 tygodnie.

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Stanowią pokarm wielu drapieżników. Czasem niszczą drzewa.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Zające amerykańskie wykorzystują w walce z drapieżnikami kamuflaż i ucieczkę. Występują licznie w całym zasięgu występowania, a ze względu na dużą płodność nie są uważane za gatunek zagrożony wyginięciem.

Zając amerykański nie jest objęty konwencją waszyngtońską CITES. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niskiego ryzyka)[25].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lepus americanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 330. (łac.).
  3. ↑ P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 30. (łac.).
  4. ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungennach der Natur, mitBeschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schensäugthier- und des Esper’schenSchmetterlingswerkes, 1778, s. ryc. ccxxxiv.b. (niem.).
  5. ↑ R. Harlan: Fauna americana: being a description of the mammiferous animals inhabitating North America. Philadelphia: A. Finley, 1825, s. 196. (ang.).
  6. ↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 428. (niem.).
  7. ↑ H.R. Schinz: Systematisches Verzeichniss aller bis jetzt bekannten Säugethiere oder Synopsis Mammalium nach dem Cuvier’schen System. Cz. 2. Solothurn: Verlag von Jent und Bakmann, 1845, s. 286. (niem.).
  8. ↑ S.F. Baird. Characteristics of some new species of North American Mammalia, collected chiefly in connection with the U. S. surveys of a railroad route to the Pacific. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 333, 1855. (ang.). 
  9. ↑ F.V. Hayden. A new species of hare. „The American naturalist”. 3, s. 115–116, 1869. (ang.). 
  10. ↑ O. Bangs. The eastern races of the American varying hare, with descripton of a new subspecies from Nova Scotia. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 12, s. 81, 1898. (ang.). 
  11. ↑ a b J.A. Allen. Descriptions of five new American rodents. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 11, s. 12, 1899. (ang.). 
  12. ↑ a b C.H. Merriam. Results of a biological survey of Mount Shasta, northern California. „North American Fauna”. 16, s. 100, 1899. (ang.). 
  13. ↑ Merriam 1900 ↓, s. 30.
  14. ↑ W.H. Osgood. Mammals of the Yukon region. „North American Fauna”. 19, s. 39, 1900. (ang.). 
  15. ↑ E.W. Nelson. Descriptions of two new subspecies of North American mammals. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 87, 1907. (ang.). 
  16. ↑ P. Matschie: Übersicht über die vom der Derfasser aus seiner Reise gesammelten Tiere. A. Säugetiere. W: P. Niedieck: Kreuzfahrten im Beringmeer: neue Jagden und Reisen. Berlin: Verlag Paul Parey, 1907, s. 240. (niem.).
  17. ↑ a b R.T. Orr. A new race of snowshoe rabbit from California. „Journal of Mammalogy”. 14 (1), s. 54, 1933. DOI: 10.2307/1374035. (ang.). 
  18. ↑ R.T. Orr. Description of a new snowshoe rabbit from eastern Oregon, with notes on its life history. „Journal of Mammalogy”. 15 (2), s. 152, 1934. DOI: 10.2307/1373986. (ang.). 
  19. ↑ R.H. Baker. Substitute name for Lepus americanus seclusus Baker and Hankins. „Journal of Mammalogy”. 40 (1), s. 145, 1959. DOI: 10.1093/jmammal/40.1.145. (ang.). 
  20. ↑ S.N. Rhoads. Notes on the varying hares of Washington and British Columbia with description of a new sub-species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 47, s. 242, 1895. (ang.). 
  21. ↑ Merriam 1900 ↓, s. 29.
  22. ↑ I.M. Cowan. Notes on the hares of British Columbia with the description of a new race. „Journal of Mammalogy”. 19 (2), s. 242, 1938. DOI: 10.2307/1374622. (ang.). 
  23. ↑ W.W. Dalquest. Geographic variation in northwestern snowshoe hares. „Journal of Mammalogy”. 23 (2), s. 178, 1942. DOI: 10.2307/1375069. (ang.). 
  24. ↑ R.H. Baker & R.M. Hankins. A new subspecies of snowshoe rabbit from Wyoming. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 63, s. 63, 1950. (ang.). 
  25. ↑ a b L. Mills & A.T. Smith, Lepus americanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-23] (ang.).
  26. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 58. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  27. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 288. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  28. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Lepus (Poecilolagus) americanus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].
  29. ↑ a b c S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 135. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  30. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.). 
  31. ↑ a b c d e f g h i j The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  32. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 26.
  33. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 96.
  34. ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 175, OCLC 637083062 (ang.).
  35. ↑ Hares are cannibals and eat meat, surprising photos reveal. National Geographic, 2019-01-11. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zając_amerykański&oldid=73669813”