Przeludnienie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
tłumaczenie artykułu z en wiki cz. 2, poprawa linków, propozycja przyszłych sekcji
→‎Zagrożenia i skutki: dalsze tłumaczenie, ilustracje
Linia 9: Linia 9:


== Obecna dynamika populacji ==
== Obecna dynamika populacji ==
Na dzień 16 listopada 2019 r. liczba ludności na świecie szacowana jest na 7,744 mld<ref>{{Cytuj |tytuł = World Population Clock: 7.7 Billion People (2019) - Worldometers |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.worldometers.info |url = https://www.worldometers.info/world-population/ |język = en}}</ref> lub na 7,611 mld według [[United States Census Bureau]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = U.S. and World Population Clock |data = |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.census.gov |url = https://www.census.gov/popclock/}}</ref> i ponad 7 miliardów przez [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|Organizację Narodów Zjednoczonych]]<ref>{{Cytuj |tytuł = UN sets out population challenges |data = 2011-10-26 |data dostępu = 2019-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-15459643 |język = en-GB}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Jasmine Coleman |tytuł = World's 'seven billionth baby' is born |czasopismo = The Guardian |data = 2011-10-31 |data dostępu = 2019-11-16 |issn = 0261-3077 |url = https://www.theguardian.com/world/2011/oct/31/seven-billionth-baby-born-philippines |język = en-GB}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = 7 billion people is a 'serious challenge' |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = UPI |url = https://www.upi.com/Top_News/US/2011/10/31/7-billion-people-is-a-serious-challenge/73301320046200/ |język = en}}</ref>. Większość współczesnych szacunków dotyczących pojemności środowiska na Ziemi przy obecnych warunkach wynosi od 4 do 16 miliardów. W zależności od zastosowanego szacunku przeludnienie mogło już nastąpić.
[[Plik:Population density countries 2017 world map, people per sq km.svg|alt=|mały|300x300px|Kraje według [[gęstość zaludnienia|gęstości zaludnienia]] z 2017]]Na dzień 16 listopada 2019 r. liczba ludności na świecie szacowana jest na 7,744 mld<ref>{{Cytuj |tytuł = World Population Clock: 7.7 Billion People (2019) - Worldometers |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.worldometers.info |url = https://www.worldometers.info/world-population/ |język = en}}</ref> lub na 7,611 mld według [[United States Census Bureau]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = U.S. and World Population Clock |data = |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.census.gov |url = https://www.census.gov/popclock/}}</ref> i ponad 7 miliardów przez [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|Organizację Narodów Zjednoczonych]]<ref>{{Cytuj |tytuł = UN sets out population challenges |data = 2011-10-26 |data dostępu = 2019-11-16 |url = https://www.bbc.com/news/world-15459643 |język = en-GB}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Jasmine Coleman |tytuł = World's 'seven billionth baby' is born |czasopismo = The Guardian |data = 2011-10-31 |data dostępu = 2019-11-16 |issn = 0261-3077 |url = https://www.theguardian.com/world/2011/oct/31/seven-billionth-baby-born-philippines |język = en-GB}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = 7 billion people is a 'serious challenge' |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = UPI |url = https://www.upi.com/Top_News/US/2011/10/31/7-billion-people-is-a-serious-challenge/73301320046200/ |język = en}}</ref>. Większość współczesnych szacunków dotyczących pojemności środowiska na Ziemi przy obecnych warunkach wynosi od 4 do 16 miliardów. W zależności od zastosowanego szacunku przeludnienie mogło już nastąpić.


Niemniej jednak gwałtowny wzrost liczby ludności w ostatnim czasie wywołał niepokój. Przewiduje się, że liczba ludności będzie wynosić od 8 do 10,5 mld między rokiem 2040<ref>{{Cytuj |tytuł = Population - Worldometers |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.worldometers.info |url = https://www.worldometers.info/population/ |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = International Data Base World Population Summary - U.S. Census Bureau |data = 2010-07-07 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20100707175239/http://www.census.gov/ipc/www/idb/worldpopinfo.php}}</ref> a 2050<ref>{{Cytuj |autor = Department of Economic and Social Affairs |tytuł = United Nations Population Division |data = |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.un.org |url = https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/trends/population-prospects.asp |język = EN}}</ref>. W 2017 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych podniosła średnią prognozowaną liczbę ludności do 9,8 mld w roku 2050 i 11,2 mld w roku 2100<ref>{{Cytuj |tytuł = World population projected to reach 9.8 billion in 2050, and 11.2 billion in 2100 |data = 2017-06-21 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = UN DESA {{!}} United Nations Department of Economic and Social Affairs |url = https://www.un.org/development/desa/en/news/population/world-population-prospects-2017.html |język = en-US}}</ref>.
Niemniej jednak gwałtowny wzrost liczby ludności w ostatnim czasie wywołał niepokój. Przewiduje się, że liczba ludności będzie wynosić od 8 do 10,5 mld między rokiem 2040<ref>{{Cytuj |tytuł = Population - Worldometers |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.worldometers.info |url = https://www.worldometers.info/population/ |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = International Data Base World Population Summary - U.S. Census Bureau |data = 2010-07-07 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20100707175239/http://www.census.gov/ipc/www/idb/worldpopinfo.php}}</ref> a 2050<ref>{{Cytuj |autor = Department of Economic and Social Affairs |tytuł = United Nations Population Division |data = |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.un.org |url = https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/trends/population-prospects.asp |język = EN}}</ref>. W 2017 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych podniosła średnią prognozowaną liczbę ludności do 9,8 mld w roku 2050 i 11,2 mld w roku 2100<ref>{{Cytuj |tytuł = World population projected to reach 9.8 billion in 2050, and 11.2 billion in 2100 |data = 2017-06-21 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = UN DESA {{!}} United Nations Department of Economic and Social Affairs |url = https://www.un.org/development/desa/en/news/population/world-population-prospects-2017.html |język = en-US}}</ref>.


Gwałtowny wzrost liczby ludności na świecie w ciągu ostatnich trzech stuleci wzbudził obawy, że planeta może nie być w stanie utrzymać przyszłej, a nawet obecnej liczby jej mieszkańców. W oświadczeniu panelu InterAcademy Panel Statement on Population Growth, około 1994 r., stwierdzono, że wiele problemów środowiskowych, takich jak rosnący poziom dwutlenku węgla w atmosferze, [[globalne ocieplenie]] i zanieczyszczenia, są dodatkowo pogłębiane przez ekspansję ludności<ref>{{Cytuj |tytuł = Joint statement by fifty-eight of the world's scientific academies - The InterAcademy Panel on International Issues |data = 2010-02-10 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20100210203604/http://www.interacademies.net/?id=3547}}</ref>.
Gwałtowny wzrost liczby ludności na świecie w ciągu ostatnich trzech stuleci wzbudził obawy, że planeta może nie być w stanie utrzymać przyszłej, a nawet obecnej liczby jej mieszkańców. W oświadczeniu panelu InterAcademy Panel Statement on Population Growth, około 1994 r., stwierdzono, że wiele problemów środowiskowych, takich jak rosnący poziom dwutlenku węgla w atmosferze, [[globalne ocieplenie]] i zanieczyszczenia, są dodatkowo pogłębiane przez ekspansję ludności<ref>{{Cytuj |tytuł = Joint statement by fifty-eight of the world's scientific academies - The InterAcademy Panel on International Issues |data = 2010-02-10 |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20100210203604/http://www.interacademies.net/?id=3547}}</ref>.
[[Plik:Population density countries 2017 world map, people per sq km.svg|alt=|centruj|mały|400x400px|Kraje według [[gęstość zaludnienia|gęstości zaludnienia]] z 2017]]

== Historia ==
== Historia ==
{{Sekcja stub}}
{{Sekcja stub}}
Linia 23: Linia 21:


=== Historia obaw o przeludnienie ===
=== Historia obaw o przeludnienie ===
[[Plik:Population_density.png|mały|350x350px|Strefy z wysoką gęstością zaludnienia z 1994]]
Troska o przeludnienie jest zagadnieniem antycznym. [[Tertulian]] był mieszkańcem miasta Kartaginy w II w. p.n.e., kiedy liczba ludności świata wynosiła około 190 milionów (tylko 3-4% tego, czym jest dzisiaj). Podkreślił on w szczególności: "To, co łączy się najczęściej z naszymi przemyśleniami (i skargami), to nasza rozkwitająca populacja. Nasza liczebność jest uciążliwa dla świata, który nie może nas wspierać...... W samym swoim dziele zaraza i głód, wojny i trzęsienia ziemi muszą być traktowane jako remedium dla narodów, jako środek do okrzesywania luksusu rasy ludzkiej". Wcześniej Platon, Arystoteles i inni również poruszyli ten temat<ref>{{Cytuj |tytuł = R.E. Roberts, The Theology of Tertullian (1924), Chapter 5 (pp.79-119) |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.tertullian.org |url = http://www.tertullian.org/articles/roberts_theology/roberts_05.htm}}</ref>.
Troska o przeludnienie jest zagadnieniem antycznym. [[Tertulian]] był mieszkańcem miasta Kartaginy w II w. p.n.e., kiedy liczba ludności świata wynosiła około 190 milionów (tylko 3-4% tego, czym jest dzisiaj). Podkreślił on w szczególności: "To, co łączy się najczęściej z naszymi przemyśleniami (i skargami), to nasza rozkwitająca populacja. Nasza liczebność jest uciążliwa dla świata, który nie może nas wspierać...... W samym swoim dziele zaraza i głód, wojny i trzęsienia ziemi muszą być traktowane jako remedium dla narodów, jako środek do okrzesywania luksusu rasy ludzkiej". Wcześniej Platon, Arystoteles i inni również poruszyli ten temat<ref>{{Cytuj |tytuł = R.E. Roberts, The Theology of Tertullian (1924), Chapter 5 (pp.79-119) |data dostępu = 2019-11-16 |opublikowany = www.tertullian.org |url = http://www.tertullian.org/articles/roberts_theology/roberts_05.htm}}</ref>.


Linia 33: Linia 32:


== Zagrożenia i skutki ==
== Zagrożenia i skutki ==
{{Sekcja stub}}{{Zobacz też|Antropopresja||bez kropki=}}
{{Sekcja stub}}
[[Plik:Kathmandu street.jpg|mały|270x270px|Ulica w [[Katmandu]]]]
{{Zobacz też|Antropopresja||bez kropki=}}
Większość biologów i socjologów postrzega przeludnienie jako poważne zagrożenie dla jakości życia ludzkiego<ref>{{Cytuj |autor = Wilson, Edward O. |tytuł = The future of life |data = 2002 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0679450785 |wydanie = 1st ed |miejsce = New York |wydawca = Alfred A. Knopf |oclc = 47240796 |url = https://www.worldcat.org/oclc/47240796}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Nielsen, Ron. |tytuł = The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet |data = 2006 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0312425813 |miejsce = New York |wydawca = Picador |oclc = 65208760 |url = https://www.worldcat.org/oclc/65208760}}</ref>. Niektórzy zagorzali ekologowie, tacy jak radykalny myśliciel i polemista [[Pentti Linkola]], postrzegają przeludnienie ludzi jako zagrożenie dla całej biosfery<ref>{{Cytuj |autor = Linkola, Pentti. |tytuł = Can life prevail? : a revolutionary approach to the environmental crisis |data = 2011 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 1907166637 |wydanie = 2nd English ed |miejsce = [London?] |wydawca = Arktos |oclc = 780962580 |url = https://www.worldcat.org/oclc/780962580}}</ref>.
Większość biologów i socjologów postrzega przeludnienie jako poważne zagrożenie dla jakości życia ludzkiego<ref>{{Cytuj |autor = Wilson, Edward O. |tytuł = The future of life |data = 2002 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0679450785 |wydanie = 1st ed |miejsce = New York |wydawca = Alfred A. Knopf |oclc = 47240796 |url = https://www.worldcat.org/oclc/47240796}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Nielsen, Ron. |tytuł = The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet |data = 2006 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0312425813 |miejsce = New York |wydawca = Picador |oclc = 65208760 |url = https://www.worldcat.org/oclc/65208760}}</ref>. Niektórzy zagorzali ekologowie, tacy jak radykalny myśliciel i polemista [[Pentti Linkola]], postrzegają przeludnienie ludzi jako zagrożenie dla całej biosfery<ref>{{Cytuj |autor = Linkola, Pentti. |tytuł = Can life prevail? : a revolutionary approach to the environmental crisis |data = 2011 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 1907166637 |wydanie = 2nd English ed |miejsce = [London?] |wydawca = Arktos |oclc = 780962580 |url = https://www.worldcat.org/oclc/780962580}}</ref>.

=== Ubóstwo oraz współczynnik umieralności niemowląt i dzieci ===
{{Zobacz też|Fazy rozwoju demograficznego||bez kropki=}}Organizacja Narodów Zjednoczonych wskazuje, że około 850 milionów ludzi jest [[Niedożywienie|niedożywionych]] lub [[Głodzenie|głodujących]]<ref>{{Cytuj |autor = Food and Agriculture Organization of the United Nations. |tytuł = The state of food insecurity in the world 2001 : food insecurity : when people live with hunger and fear starvation. |data = 2001 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 925104628X |miejsce = Rome |wydawca = Food and Agriculture Organization of the United Nations |oclc = 166464685 |url = https://www.worldcat.org/oclc/166464685}}</ref>, a 1,1 miliarda ludzi nie ma dostępu do bezpiecznej [[Woda pitna|wody pitnej]]<ref>{{Cytuj |autor = Igor A. Shiklomanov |tytuł = Appraisal and Assessment of World Water Resources |czasopismo = Water International |data = 2000-3 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 0250-8060 |wolumin = 25 |numer = 1 |s = 11–32 |doi = 10.1080/02508060008686794 |url = http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02508060008686794 |język = en}}</ref>. Od 1980 roku światowa gospodarka odnotowała wzrost o 380 procent, ale liczba osób żyjących za mniej niż 5 USD dziennie wzrosła o ponad 1,1 mld<ref>{{Cytuj |autor = Jason Hickel |tytuł = Forget 'developing' poor countries, it's time to 'de-develop' rich countries |czasopismo = The Guardian |data = 2015-09-23 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 0261-3077 |url = https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/2015/sep/23/developing-poor-countries-de-develop-rich-countries-sdgs |język = en-GB}}</ref>.

Raport ONZ o rozwoju społecznym z 1997 r. głosi: "W ciągu ostatnich 15-20 lat ponad 100 krajów rozwijających się i kilka krajów Europy Wschodniej ucierpiało z powodu katastrofalnych niepowodzeń w zakresie wzrostu gospodarczego. Obniżenie poziomu życia było głębsze i trwalsze niż to, co zaobserwowano w krajach uprzemysłowionych podczas kryzysu w latach trzydziestych XX wieku. W rezultacie dochód ponad miliarda ludzi spadł poniżej poziomu sprzed 10, 20 lub 30 lat". Podobnie, chociaż zmniejszył się odsetek "głodujących" ludzi w Afryce Subsaharyjskiej, bezwzględna liczba głodujących ludzi wzrosła z powodu wzrostu liczby ludności. Odsetek ten spadł z 38% w 1970 r. do 33% w 1996 r. i oczekuje się, że do 2010 r. wyniesie 30%<ref>{{Cytuj |autor = Stuart Pimm, Jeff Harvey |tytuł = No need to worry about the future |czasopismo = Nature |data = 2001-11 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 1476-4687 |wolumin = 414 |numer = 6860 |s = 149–150 |doi = 10.1038/35102629 |url = https://www.nature.com/articles/35102629 |język = en}}</ref>. Jednak liczba ludności tego regionu wzrosła mniej więcej dwukrotnie w latach 1970-1996. Żeby liczba głodujących utrzymała się na stałym poziomie, odsetek ten musiałby spaść o ponad połowę<ref>{{Cytuj |tytuł = Scientific Facts on Ecosystem Change |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = www.greenfacts.org |url = http://www.greenfacts.org/en/ecosystems/#3}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = 3. How have ecosystem changes affected human well-being and poverty alleviation? |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = www.greenfacts.org |url = https://www.greenfacts.org/en/ecosystems/millennium-assessment-3/3-human-wellbeing-poverty.htm#3p0}}</ref>.


=== Wpływ na środowisko ===
=== Wpływ na środowisko ===
{{CytatD|Wiesz, kiedy po raz pierwszy powołaliśmy WWF, naszym celem było uratowanie zagrożonych gatunków przed wyginięciem. Ale ponieśliśmy całkowitą porażkę, nie udało nam się uratować ani jednego gatunku. Gdybyśmy tylko włożyli wszystkie te pieniądze w prezerwatywy, moglibyśmy zrobić coś dobrego<ref>{{Cytuj |tytuł = A plague of people {{!}} |data = 2016-11-06 |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20161106130856/http://archive.cosmosmagazine.com/opinion/a-plague-people/}}</ref>.|Sir Peter Scott (1909-1989), założyciel World Wide Fund for Nature, magazyn Cosmos, 2010.|}}
{{CytatD|Wiesz, kiedy po raz pierwszy powołaliśmy WWF, naszym celem było uratowanie zagrożonych gatunków przed wyginięciem. Ale ponieśliśmy całkowitą porażkę, nie udało nam się uratować ani jednego gatunku. Gdybyśmy tylko włożyli wszystkie te pieniądze w prezerwatywy, moglibyśmy zrobić coś dobrego<ref>{{Cytuj |tytuł = A plague of people {{!}} |data = 2016-11-06 |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20161106130856/http://archive.cosmosmagazine.com/opinion/a-plague-people/}}</ref>.|Sir Peter Scott (1909-1989), założyciel World Wide Fund for Nature, magazyn Cosmos, 2010.|}}


Przeludnienie w znacznym stopniu wpływa negatywnie na środowisko naturalne Ziemi, począwszy co najmniej od XX wieku<ref>{{Cytuj |autor = Nielsen, Ron. |tytuł = The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet |data = 2006 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0312425813 |miejsce = New York |wydawca = Picador |oclc = 65208760 |url = https://www.worldcat.org/oclc/65208760}}</ref>.
Przeludnienie w znacznym stopniu wpływa negatywnie na środowisko naturalne Ziemi, począwszy co najmniej od XX wieku<ref>{{Cytuj |autor = Nielsen, Ron. |tytuł = The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet |data = 2006 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0312425813 |miejsce = New York |wydawca = Picador |oclc = 65208760 |url = https://www.worldcat.org/oclc/65208760}}</ref>. Według Global Footprint Network "obecnie ludzkość używa równowartości 1,5 planety, aby zapewnić zasoby, jakich potrzebuje"<ref>{{Cytuj |tytuł = Human Overpopulation |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = Animal Welfare Institute |url = https://awionline.org/content/human-overpopulation |język = en}}</ref>. [[Degradacja ekosystemów|Degradacja środowiska]] ma również konsekwencje gospodarcze w postaci zanikania [[Usługi ekosystemowe|usług ekosystemowych]]<ref>{{Cytuj |autor = Ellison, Katherine, 1957- |tytuł = The new economy of nature : the quest to make conservation profitable |data = 2002 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 1559639458 |miejsce = Washington, DC |wydawca = Island Press |oclc = 48691387 |url = https://www.worldcat.org/oclc/48691387}}</ref>.

Według Worldwatch Institute, gdyby Chiny i Indie zużywały tyle samo zasobów na mieszkańca, co Stany Zjednoczone, w 2030 r. każde z nich wymagałoby całej planety Ziemi, aby zaspokoić swoje potrzeby<ref>{{Cytuj |autor = Worldwatch Institute |tytuł = State of the World 2006: China and India Hold World in Balance |data = 2016-04-15 |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20160415082807/http://www.worldwatch.org/node/3893}}</ref>. W dłuższej perspektywie może to doprowadzić do nasilenia konfliktu o kurczące się zasoby<ref>{{Cytuj |tytuł = Effects of Over-Consumption and Increasing Populations — Global Issues |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = www.globalissues.org |url = http://www.globalissues.org/article/216/effects-of-over-consumption-and-increasing-populations}}</ref>, a w najgorszym przypadku do [[Pułapka maltuzjańska|katastrofy maltuzjańskiej]].

Wiele badań łączy wzrost liczby ludności z emisją [[Gaz cieplarniany|gazów cieplarnianych]] i wpływem na zmiany klimatyczne<ref>{{Cytuj |autor = John Houghton |tytuł = Global Warming: The Complete Briefing |data = 2004-08-05 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 9780521528740 |wydawca = Cambridge University Press |url = https://books.google.pl/books?id=jE9mwoLXdwYC&pg=PA326&dq=&hl=en&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Once taboo, population enters climate debate |data = 2009-12-05 |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = The Independent |url = http://www.independent.co.uk/environment/once-taboo-population-enters-climate-debate-5510946.html |język = en}}</ref>. Przewiduje się, że światowe spożycie mięsa wzrośnie aż o 76 % do 2050 r., podczas gdy liczba ludności na świecie wzrośnie do ponad 9 mld, co spowoduje dalszą utratę różnorodności biologicznej i wzrost emisji gazów cieplarnianych<ref>{{Cytuj |autor = Best, Steven, |tytuł = The politics of total liberation : revolution for the 21st century |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 9781137440723 |wydanie = First edition |miejsce = New York, NY |oclc = 895026136 |url = https://www.worldcat.org/oclc/895026136}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Hannah Devlin Science correspondent |tytuł = Rising global meat consumption 'will devastate environment' |czasopismo = The Guardian |data = 2018-07-19 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 0261-3077 |url = https://www.theguardian.com/environment/2018/jul/19/rising-global-meat-consumption-will-devastate-environment |język = en-GB}}</ref>.


==== Utrata różnorodności biologicznej i szóste masowe wymieranie ====
==== Utrata różnorodności biologicznej i szóste masowe wymieranie ====
{{Główny artykuł|Różnorodność biologiczna|Szósta katastrofa}}Przeludnienie, utrzymujący się wzrost liczby ludności i nadmierna konsumpcja są głównymi czynnikami powodującymi utratę różnorodności biologicznej oraz szóste (i bieżące) masowe wymieranie gatunków<ref>{{Cytuj |autor = Lewin, Roger. |tytuł = The sixth extinction : patterns of life and the future of humankind |data = 1995 |data dostępu = 2019-11-17 |isbn = 0385424973 |wydanie = 1st ed |miejsce = New York |wydawca = Doubleday |oclc = 32510468 |url = https://www.worldcat.org/oclc/32510468}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Gerardo Ceballos, Paul R. Ehrlich, Anthony D. Barnosky, Andrés García, Robert M. Pringle |tytuł = Accelerated modern human-induced species losses: Entering the sixth mass extinction |czasopismo = Science Advances |data = 2015-6 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 2375-2548 |wolumin = 1 |numer = 5 |s = e1400253 |doi = 10.1126/sciadv.1400253 |pmid = 26601195 |pmc = 4640606 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26601195}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Human Population Growth and Extinction |data dostępu = 2019-11-17 |opublikowany = www.biologicaldiversity.org |url = https://www.biologicaldiversity.org/programs/population_and_sustainability/extinction/index.html}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = S. L. Pimm, C. N. Jenkins, R. Abell, T. M. Brooks, J. L. Gittleman |tytuł = The biodiversity of species and their rates of extinction, distribution, and protection |czasopismo = Science (New York, N.Y.) |data = 2014-05-30 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 1095-9203 |wolumin = 344 |numer = 6187 |s = 1246752 |doi = 10.1126/science.1246752 |pmid = 24876501 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24876501}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Gerardo Ceballos, Paul R. Ehrlich, Rodolfo Dirzo |tytuł = Biological annihilation via the ongoing sixth mass extinction signaled by vertebrate population losses and declines |czasopismo = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |data = 07 25, 2017 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 1091-6490 |wolumin = 114 |numer = 30 |s = E6089–E6096 |doi = 10.1073/pnas.1704949114 |pmid = 28696295 |pmc = 5544311 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28696295}}</ref>. Obecne tempo wymierania może sięgać nawet 140 000 gatunków utraconych rocznie w wyniku działalności człowieka, w tym poprzez zastosowanie [[System żarowy|systemu żarowego]], który czasami jest praktykowany przez niektórych rolników, zwłaszcza w krajach o szybko rosnącej populacji wiejskiej, co doprowadziło do zmniejszenia liczby siedlisk w [[Wilgotny las równikowy|lasach tropikalnych]]<ref>{{Cytuj |autor = S. L. Pimm, G. J. Russell, J. L. Gittleman, T. M. Brooks |tytuł = The future of biodiversity |czasopismo = Science (New York, N.Y.) |data = 1995-07-21 |data dostępu = 2019-11-17 |issn = 0036-8075 |wolumin = 269 |numer = 5222 |s = 347–350 |doi = 10.1126/science.269.5222.347 |pmid = 17841251 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17841251}}</ref>.
{{Główny artykuł|Różnorodność biologiczna|Szósta katastrofa}}

== Prognozy wzrostu populacji ==
==== Zanieczyszczenie ====
<br />
{{Główny artykuł|Zanieczyszczenie środowiska|Globalne ocieplenie|Zakwaszanie wód}}

== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
*[[zasada Alleego]]
*[[zasada Alleego]]

Wersja z 23:59, 17 lis 2019

Wykres populacji ludzkiej od 10000 r. p.n.e. do 2000 r. n.e. Pokazuje gwałtowny wzrost liczby ludności na świecie, który nastąpił od końca XVII wieku.

Przeludnienie – sytuacja polegająca na występowaniu nadmiernej liczbie ludności, których środowisko naturalne nie jest w stanie utrzymać (pod względem pożywienia, wody pitnej, powietrza do oddychania itp.). W ujęciu bardziej naukowym, mamy do czynienia z przeludnieniem, gdy ślad ekologiczny ludności na danym obszarze geograficznym przekracza pojemność środowiska i szkodzi środowisku szybciej niż natura może je naprawić, co potencjalnie prowadzi do załamania ekologicznego i społecznego. Przeludnienie może dotyczyć ludności danego regionu lub całego świata[1].

Przeludnienie może wynikać ze wzrostu liczby urodzeń, spadku współczynnika umieralności, wzrostu imigracji lub braku równowagi biologicznej i wyczerpania zasobów. Bardzo słabo zaludnione obszary mogą być przeludnione, jeśli obszar ten ma słabą lub nieistniejącą zdolność do podtrzymania życia, np. pustynia.

Bardziej kontrowersyjną definicją przeludnienia, postulowaną przez Paula Ehrlicha, jest sytuacja, w której ludność pogrążona jest w procesie wyczerpywania nieodnawialnych zasobów. Zgodnie z tą definicją, zmiany w stylu życia mogą spowodować, że przeludniony obszar nie będzie już przeludniony bez zmniejszenia liczby ludności lub na odwrót[2][3][4].

Naukowcy sugerują, że całościowy wpływ człowieka na środowisko, spowodowany przeludnieniem, nadmierną konsumpcją, zanieczyszczeniem i rozprzestrzenianiem się technologii, zapoczątkował nową epokę geologiczną zwaną antropocenem.

Obecna dynamika populacji

Kraje według gęstości zaludnienia z 2017

Na dzień 16 listopada 2019 r. liczba ludności na świecie szacowana jest na 7,744 mld[5] lub na 7,611 mld według United States Census Bureau[6] i ponad 7 miliardów przez Organizację Narodów Zjednoczonych[7][8][9]. Większość współczesnych szacunków dotyczących pojemności środowiska na Ziemi przy obecnych warunkach wynosi od 4 do 16 miliardów. W zależności od zastosowanego szacunku przeludnienie mogło już nastąpić.

Niemniej jednak gwałtowny wzrost liczby ludności w ostatnim czasie wywołał niepokój. Przewiduje się, że liczba ludności będzie wynosić od 8 do 10,5 mld między rokiem 2040[10][11] a 2050[12]. W 2017 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych podniosła średnią prognozowaną liczbę ludności do 9,8 mld w roku 2050 i 11,2 mld w roku 2100[13].

Gwałtowny wzrost liczby ludności na świecie w ciągu ostatnich trzech stuleci wzbudził obawy, że planeta może nie być w stanie utrzymać przyszłej, a nawet obecnej liczby jej mieszkańców. W oświadczeniu panelu InterAcademy Panel Statement on Population Growth, około 1994 r., stwierdzono, że wiele problemów środowiskowych, takich jak rosnący poziom dwutlenku węgla w atmosferze, globalne ocieplenie i zanieczyszczenia, są dodatkowo pogłębiane przez ekspansję ludności[14].

Historia

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Światowa populacja nieustannie wzrastała od końca okresu czarnej śmierci, czyli około 1350 r.[15], aczkolwiek najbardziej znaczący wzrost odnotowuje się od lat 50. ubiegłego wieku, głównie ze względu na postęp w medycynie i wzrost wydajności produkcji rolnej.

Ze względu na swój dramatyczny wpływ na zdolność człowieka do uprawy żywności, metoda Habera posłużyła jako „detonator eksplozji ludności”, umożliwiając wzrost liczby ludności na świecie z 1,6 mld w 1900 r. do 7,7 mld w listopadzie 2018 r.[16]

Historia obaw o przeludnienie

Strefy z wysoką gęstością zaludnienia z 1994

Troska o przeludnienie jest zagadnieniem antycznym. Tertulian był mieszkańcem miasta Kartaginy w II w. p.n.e., kiedy liczba ludności świata wynosiła około 190 milionów (tylko 3-4% tego, czym jest dzisiaj). Podkreślił on w szczególności: "To, co łączy się najczęściej z naszymi przemyśleniami (i skargami), to nasza rozkwitająca populacja. Nasza liczebność jest uciążliwa dla świata, który nie może nas wspierać...... W samym swoim dziele zaraza i głód, wojny i trzęsienia ziemi muszą być traktowane jako remedium dla narodów, jako środek do okrzesywania luksusu rasy ludzkiej". Wcześniej Platon, Arystoteles i inni również poruszyli ten temat[17].

Na przestrzeni całej odnotowanej historii wzrost populacji był zazwyczaj powolny pomimo wysokiego wskaźnika urodzeń, z powodu wojen, plag i innych chorób oraz wysokiej śmiertelności niemowląt. W ciągu 750 lat poprzedzających rewolucję przemysłową liczba ludności na świecie rosła bardzo powoli, pozostając poniżej 250 milionów[18].

Na początku XIX wieku liczba ludności na świecie wzrosła do miliarda osób, a intelektualiści tacy jak Thomas Malthus przewidzieli, że ludzkość przewyższy dostępne zasoby, ponieważ skończona ilość terenów nie będzie w stanie utrzymać populacji o nieograniczonym potencjale wzrostu[19]. Merkantyliści utrzymywali, że wielka liczba ludności była formą bogactwa, która umożliwiała tworzenie większych rynków i armii.

Historia wzrostu ludności

 Główny artykuł: Ludność świata.

Zagrożenia i skutki

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Ulica w Katmandu
 Zobacz też: Antropopresja.

Większość biologów i socjologów postrzega przeludnienie jako poważne zagrożenie dla jakości życia ludzkiego[20][21]. Niektórzy zagorzali ekologowie, tacy jak radykalny myśliciel i polemista Pentti Linkola, postrzegają przeludnienie ludzi jako zagrożenie dla całej biosfery[22].

Ubóstwo oraz współczynnik umieralności niemowląt i dzieci

 Zobacz też: Fazy rozwoju demograficznego.

Organizacja Narodów Zjednoczonych wskazuje, że około 850 milionów ludzi jest niedożywionych lub głodujących[23], a 1,1 miliarda ludzi nie ma dostępu do bezpiecznej wody pitnej[24]. Od 1980 roku światowa gospodarka odnotowała wzrost o 380 procent, ale liczba osób żyjących za mniej niż 5 USD dziennie wzrosła o ponad 1,1 mld[25].

Raport ONZ o rozwoju społecznym z 1997 r. głosi: "W ciągu ostatnich 15-20 lat ponad 100 krajów rozwijających się i kilka krajów Europy Wschodniej ucierpiało z powodu katastrofalnych niepowodzeń w zakresie wzrostu gospodarczego. Obniżenie poziomu życia było głębsze i trwalsze niż to, co zaobserwowano w krajach uprzemysłowionych podczas kryzysu w latach trzydziestych XX wieku. W rezultacie dochód ponad miliarda ludzi spadł poniżej poziomu sprzed 10, 20 lub 30 lat". Podobnie, chociaż zmniejszył się odsetek "głodujących" ludzi w Afryce Subsaharyjskiej, bezwzględna liczba głodujących ludzi wzrosła z powodu wzrostu liczby ludności. Odsetek ten spadł z 38% w 1970 r. do 33% w 1996 r. i oczekuje się, że do 2010 r. wyniesie 30%[26]. Jednak liczba ludności tego regionu wzrosła mniej więcej dwukrotnie w latach 1970-1996. Żeby liczba głodujących utrzymała się na stałym poziomie, odsetek ten musiałby spaść o ponad połowę[27][28].

Wpływ na środowisko

Szablon:CytatD

Przeludnienie w znacznym stopniu wpływa negatywnie na środowisko naturalne Ziemi, począwszy co najmniej od XX wieku[29]. Według Global Footprint Network "obecnie ludzkość używa równowartości 1,5 planety, aby zapewnić zasoby, jakich potrzebuje"[30]. Degradacja środowiska ma również konsekwencje gospodarcze w postaci zanikania usług ekosystemowych[31].

Według Worldwatch Institute, gdyby Chiny i Indie zużywały tyle samo zasobów na mieszkańca, co Stany Zjednoczone, w 2030 r. każde z nich wymagałoby całej planety Ziemi, aby zaspokoić swoje potrzeby[32]. W dłuższej perspektywie może to doprowadzić do nasilenia konfliktu o kurczące się zasoby[33], a w najgorszym przypadku do katastrofy maltuzjańskiej.

Wiele badań łączy wzrost liczby ludności z emisją gazów cieplarnianych i wpływem na zmiany klimatyczne[34][35]. Przewiduje się, że światowe spożycie mięsa wzrośnie aż o 76 % do 2050 r., podczas gdy liczba ludności na świecie wzrośnie do ponad 9 mld, co spowoduje dalszą utratę różnorodności biologicznej i wzrost emisji gazów cieplarnianych[36][37].

Utrata różnorodności biologicznej i szóste masowe wymieranie

 Główne artykuły: Różnorodność biologiczna i Szósta katastrofa.

Przeludnienie, utrzymujący się wzrost liczby ludności i nadmierna konsumpcja są głównymi czynnikami powodującymi utratę różnorodności biologicznej oraz szóste (i bieżące) masowe wymieranie gatunków[38][39][40][41][42]. Obecne tempo wymierania może sięgać nawet 140 000 gatunków utraconych rocznie w wyniku działalności człowieka, w tym poprzez zastosowanie systemu żarowego, który czasami jest praktykowany przez niektórych rolników, zwłaszcza w krajach o szybko rosnącej populacji wiejskiej, co doprowadziło do zmniejszenia liczby siedlisk w lasach tropikalnych[43].

Zanieczyszczenie

 Główne artykuły: Zanieczyszczenie środowiska, Globalne ocieplenie i Zakwaszanie wód.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ian Sample, Global food crisis looms as climate change and population growth strip fertile land, „The Guardian”, 31 sierpnia 2007, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  2. ↑ Anne H., Ehrlich, The population explosion, London, s. 39–40, ISBN 0-09-174551-9, OCLC 59050021 [dostęp 2019-11-16].
  3. ↑ Anne H. Ehrlich, One with Nineveh : politics, consumption, and the human future, wyd. 1st Island Press pbk. ed, Washington: Island Press, 2005, s. 76–180, 256, ISBN 1-59726-031-2, OCLC 61853346 [dostęp 2019-11-16].
  4. ↑ Anne H. Ehrlich, Healing the planet : strategies for resolving the environmental crisis, Reading, Mass.: Addison-Wesley, 1991, s. 6–8, 12, 75, 96, 241, ISBN 0-201-55046-6, OCLC 23648842 [dostęp 2019-11-16].
  5. ↑ World Population Clock: 7.7 Billion People (2019) - Worldometers [online], www.worldometers.info [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  6. ↑ U.S. and World Population Clock [online], www.census.gov [dostęp 2019-11-16].
  7. ↑ UN sets out population challenges [online], 26 października 2011 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  8. ↑ Jasmine Coleman, World's 'seven billionth baby' is born, „The Guardian”, 31 października 2011, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  9. ↑ 7 billion people is a 'serious challenge' [online], UPI [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  10. ↑ Population - Worldometers [online], www.worldometers.info [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  11. ↑ International Data Base World Population Summary - U.S. Census Bureau [online], web.archive.org, 7 lipca 2010 [dostęp 2019-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-07].
  12. ↑ Department of Economic and Social Affairs, United Nations Population Division [online], www.un.org [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  13. ↑ World population projected to reach 9.8 billion in 2050, and 11.2 billion in 2100 [online], UN DESA | United Nations Department of Economic and Social Affairs, 21 czerwca 2017 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  14. ↑ Joint statement by fifty-eight of the world's scientific academies - The InterAcademy Panel on International Issues [online], web.archive.org, 10 lutego 2010 [dostęp 2019-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-10].
  15. ↑ 29 January 2008 Will DunhamABC/Reuters Tuesday, Black death 'discriminated' between victims [online], www.abc.net.au, 29 stycznia 2008 [dostęp 2019-11-16] (ang.).
  16. ↑ Vaclav Smil, Detonator of the population explosion, „Nature”, 400 (6743), 1999, s. 415–415, DOI: 10.1038/22672, ISSN 0028-0836 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  17. ↑ R.E. Roberts, The Theology of Tertullian (1924), Chapter 5 (pp.79-119) [online], www.tertullian.org [dostęp 2019-11-16].
  18. ↑ Moffett, George D., 1943-, Critical masses : the global population challenge, New York: Viking, 1994, ISBN 0-670-85235-X, OCLC 30111000 [dostęp 2019-11-17].
  19. ↑ Bernard M. Baruch, An Essay On The Principle Of Population, 1798 [dostęp 2019-11-17].
  20. ↑ Edward O. Wilson, The future of life, wyd. 1st ed, New York: Alfred A. Knopf, 2002, ISBN 0-679-45078-5, OCLC 47240796 [dostęp 2019-11-17].
  21. ↑ Ron. Nielsen, The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet, New York: Picador, 2006, ISBN 0-312-42581-3, OCLC 65208760 [dostęp 2019-11-17].
  22. ↑ Pentti. Linkola, Can life prevail? : a revolutionary approach to the environmental crisis, wyd. 2nd English ed, [London?]: Arktos, 2011, ISBN 1-907166-63-7, OCLC 780962580 [dostęp 2019-11-17].
  23. ↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations., The state of food insecurity in the world 2001 : food insecurity : when people live with hunger and fear starvation., Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2001, ISBN 92-5-104628-X, OCLC 166464685 [dostęp 2019-11-17].
  24. ↑ Igor A. Shiklomanov, Appraisal and Assessment of World Water Resources, „Water International”, 25 (1), 2000, s. 11–32, DOI: 10.1080/02508060008686794, ISSN 0250-8060 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  25. ↑ Jason Hickel, Forget 'developing' poor countries, it's time to 'de-develop' rich countries, „The Guardian”, 23 września 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  26. ↑ Stuart Pimm, Jeff Harvey, No need to worry about the future, „Nature”, 414 (6860), 2001, s. 149–150, DOI: 10.1038/35102629, ISSN 1476-4687 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  27. ↑ Scientific Facts on Ecosystem Change [online], www.greenfacts.org [dostęp 2019-11-17].
  28. ↑ 3. How have ecosystem changes affected human well-being and poverty alleviation? [online], www.greenfacts.org [dostęp 2019-11-17].
  29. ↑ Ron. Nielsen, The little green handbook : seven trends shaping the future of our planet, New York: Picador, 2006, ISBN 0-312-42581-3, OCLC 65208760 [dostęp 2019-11-17].
  30. ↑ Human Overpopulation [online], Animal Welfare Institute [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  31. ↑ Ellison, Katherine, 1957-, The new economy of nature : the quest to make conservation profitable, Washington, DC: Island Press, 2002, ISBN 1-55963-945-8, OCLC 48691387 [dostęp 2019-11-17].
  32. ↑ Worldwatch Institute, State of the World 2006: China and India Hold World in Balance [online], web.archive.org, 15 kwietnia 2016 [dostęp 2019-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-15].
  33. ↑ Effects of Over-Consumption and Increasing Populations — Global Issues [online], www.globalissues.org [dostęp 2019-11-17].
  34. ↑ John Houghton, Global Warming: The Complete Briefing, Cambridge University Press, 5 sierpnia 2004, ISBN 978-0-521-52874-0 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  35. ↑ Once taboo, population enters climate debate [online], The Independent, 5 grudnia 2009 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  36. ↑ Steven, Best, The politics of total liberation : revolution for the 21st century, First edition, New York, NY, ISBN 978-1-137-44072-3, OCLC 895026136 [dostęp 2019-11-17].
  37. ↑ Hannah Devlin Science, Rising global meat consumption 'will devastate environment', „The Guardian”, 19 lipca 2018, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-11-17] (ang.).
  38. ↑ Roger. Lewin, The sixth extinction : patterns of life and the future of humankind, wyd. 1st ed, New York: Doubleday, 1995, ISBN 0-385-42497-3, OCLC 32510468 [dostęp 2019-11-17].
  39. ↑ Gerardo Ceballos i inni, Accelerated modern human-induced species losses: Entering the sixth mass extinction, „Science Advances”, 1 (5), 2015, e1400253, DOI: 10.1126/sciadv.1400253, ISSN 2375-2548, PMID: 26601195, PMCID: PMC4640606 [dostęp 2019-11-17].
  40. ↑ Human Population Growth and Extinction [online], www.biologicaldiversity.org [dostęp 2019-11-17].
  41. ↑ S.L. Pimm i inni, The biodiversity of species and their rates of extinction, distribution, and protection, „Science”, 344 (6187), 2014, s. 1246752, DOI: 10.1126/science.1246752, ISSN 1095-9203, PMID: 24876501 [dostęp 2019-11-17].
  42. ↑ Gerardo Ceballos, Paul R. Ehrlich, Rodolfo Dirzo, Biological annihilation via the ongoing sixth mass extinction signaled by vertebrate population losses and declines, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 114 (30), 2017, E6089–E6096, DOI: 10.1073/pnas.1704949114, ISSN 1091-6490, PMID: 28696295, PMCID: PMC5544311 [dostęp 2019-11-17].
  43. ↑ S.L. Pimm i inni, The future of biodiversity, „Science”, 269 (5222), 1995, s. 347–350, DOI: 10.1126/science.269.5222.347, ISSN 0036-8075, PMID: 17841251 [dostęp 2019-11-17].

Linki zewnętrzne

  • Global Footprint Network – oficjalna strona pozarządowej, międzynarodowej grupy badawczej non-profit, której celem jest uświadomienie ludzi, że przeludnienie i związana z nim nieracjonalna gospodarka zasobami stanowi jeden z najpoważniejszych współczesnych problemów społecznych i bez zdecydowanych kroków sytuacja może doprowadzić do globalnej katastrofy.
  • Oficjalna strona Population Research Institute grupy badawczej non-profit, której celem jest uświadomienie ludzi, że przeludnienie to mit, a propagowane programy kontroli populacji na Ziemi często naruszają prawa człowieka.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przeludnienie&oldid=57986499”