Alan Rickman: Różnice pomiędzy wersjami

Alan Rickman
	; Alan Rickman (2011)
Imię i nazwisko	Alan Sidney Patrick Rickman
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1946 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	14 stycznia 2016 ; Londyn
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta
Współmałżonek	Rima Horton; (2012–2016, jego śmierć)
Lata aktywności	1978–2016
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:23, 9 lip 2022

Alan Sidney Patrick Rickman^[1] (ur. 21 lutego 1946^[2] w Londynie^[3], zm. 14 stycznia 2016^[4] tamże^[5]) - był angielskim aktorem filmowym i teatralnym oraz reżyserem i scenarzystą. Znany z głębokiego, niskiego głosu, kształcił się w Royal Academy of Dramatic Art w Londynie i został członkiem Royal Shakespeare Company (RSC), występując w nowoczesnych i klasycznych produkcjach teatralnych. Zagrał wicehrabiego de Valmont w scenicznej produkcji RSC Les Liaisons Dangereuses w 1985 roku, a po przeniesieniu produkcji na West End w 1986 i Broadway w 1987 został nominowany do nagrody Tony Award. Pierwszą rolą kinową Rickmana był Hans Gruber, niemiecki przywódca terrorystów w Szklanej pułapce (1988). Wystąpił także jako szeryf Nottingham w Robin Hood: Książę złodziei (1991), za który otrzymał nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora w roli drugoplanowej. Rickman zadebiutował w telewizji jako Tybalt w Romeo i Julii (1978) jako część serialu shakespeare'owskiego BBC. Jego przełomową rolą był Obadiah Slope w telewizyjnej adaptacji BBC The Barchester Chronicles (1982). Później zagrał w filmach telewizyjnych, grając tytułowego bohatera w Rasputin:Dark Servant of Destiny (1996), za który otrzymał Złoty Glob, nagrodę Emmy i nagrodę Screen Actors Guild Award. Rickman odszedł na raka trzustki 14 stycznia 2016 roku w wieku 69 lat. Jego ostatnie role filmowe to generał porucznik Frank Benson w thrillerze Eye in the Sky (2015) oraz gąsienica Absolem (głos) w Alicji po drugiej stronie lustra (2016).

Życiorys

Wczesne lata

Alan Sidney Patrick Rickman urodził się w dzielnicy Acton w Londynie 21 lutego 1946 r. ^[6]^[7]^[8] w rodzinie o walijsko-irlandzkich korzeniach (irlandzkie pochodzenie od swojej babci ze strony ojca) jako syn gospodyni domowej Margaret Doreen Rose (z domu Bartlett) oraz angielskiego pracownika fabrycznego, malarza pokojowego i byłego montera samolotów z czasów II wojny światowej, Bernarda Williama Rickmana.^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]. Jego ojciec był katolikiem, a matka metodystką.^[14] Miał dwóch braci, starszego – projektanta graficznego Davida (ur. 1944) i młodszego – trenera tenisa Michela (ur. 1947) oraz młodszą siostrę – Sheilę (ur. 1950). Kiedy miał osiem lat, jego ojciec zmarł na raka, pozostawiając matkę, która wychowywała go i troje rodzeństwa samotnie.

Zanim Rickman poznał swoją długoletnią partnerkę Rimę Horton w wieku 19 lat, stwierdził, że jego pierwsze zauroczenie miało miejsce w wieku 10 lat w dziewczynie o imieniu Amanda w dniu sportu w jego szkole.^[15]

Jako dziecko próbował swoich sił w kaligrafii i malarstwie akwarelowym. Rickman uczęszczał do West Acton First School, następnie do Derwentwater Primary School w Acton, a następnie do Latymer Upper School w Londynie, gdzie zaangażował się w działalność teatralną. Rickman kontynuował naukę w Chelsea College of Art and Design w latach 1965-1968. Następnie uczęszczał do Royal College of Art w latach 1968-1970.^[16] Jego wykształcenie pozwoliło mu pracować jako grafik dla magazynu Royal College of Art, ARK i Notting Hill Herald, który uważał za bardziej stabilny zawód niż aktorstwo; później powiedział, że szkoła teatralna "Nie była uważana za rozsądną w wieku 18 lat".^[17]^[18]

Po ukończeniu studiów Rickman wraz z kilkoma przyjaciółmi otworzył studio graficzne o nazwie Graphiti, ale po trzech latach udanej działalności zdecydował, że zamierza zająć się aktorstwem zawodowo. Napisał z prośbą o przesłuchanie do Royal Academy of Dramatic Art (RADA),^[19], na którą uczęszczał od 1972 do 1974.^[20] Tam utrzymywał się, pracując jako garderobiany dla Sir Nigela Hawthorne'a i Sir Ralpha Richardsona.^[21] Grał między innymi w sztukach Ghost i Miarka za miarkę, za role w nich zdobył złoty medal Bancrofta. W 1977 dołączył do Royal Shakespeare Company^[22].

Kariera

W 1978 występował w Romeo i Julii, a w 1979 zagrał Vidala w ekranizacji Teresy Raquin Émila Zoli, ale dopiero rola przebiegłego wikarego Obadiaha Slope’a w The Barchester Chronicles przyniosła mu większy rozgłos. W 1980 wyjechał do Stanów Zjednoczonych jako asystent reżysera przedstawienia komediowego Desperately Yours wystawianego na nowojorskim off-Broadwayu.

Przełomowa była dla niego końcówka lat 80.: Niebezpieczne związki, wyreżyserowane przez Christophera Hamptona, z Rickmanem, Lindsay Duncan i Juliet Stevenson w rolach głównych, zrobiły furorę najpierw na West Endzie, a następnie na Broadwayu. Wtedy dostał pierwszą rolę w filmie. Rola Hansa Grubera, przywódcy terrorystów ze Szklanej pułapki (1988) przyniosła mu sławę eksperta od czarnych charakterów. Przez długi czas nie mógł się uwolnić od tej etykiety, mimo że zagrał między innymi zmarłego kochanka w komedii romantycznej Prawdziwie, głęboko, do szaleństwa (1990) oraz zdradzanego męża w Z zamkniętymi oczami (1991). Dopiero dzięki rolom w filmach Rozważnej i romantycznej (1995) oraz To właśnie miłość (2003) aktor ujawnił inne, romantyczne oblicze.

Pierwszą prestiżową nagrodę BAFTA przyniosła mu rola szeryfa z Nottingham w Robin Hoodzie: Księciu Złodziei (1991). Zaś kreacja Antona Mesmera w eponimicznym filmie, twórcy teorii magnetyzmu zwierzęcego, przez jednych uznawanego za geniusza, przez innych za zwykłego oszusta, była pierwszą tytułową rolą Rickmana. W 1996 postanowił też spróbować swoich sił po drugiej stronie kamery, i napisał scenariusz do filmu, który wyreżyserował – Zimowego gościa. Film został uznany za udany debiut reżyserski, zdobywając nagrody na festiwalach filmowych w Wenecji i Chicago. Sławę wśród młodszej widowni przyniosła mu rola Severusa Snape’a, nauczyciela Eliksirów w Szkole Magii i Czarodziejstwa Hogwart w cyklu superprodukcji o przygodach Harry’ego Pottera.

Mimo statusu gwiazdy filmowej w dalszym ciągu wracał chętnie na deski teatralne. Rickman nazywał teatr swą „pierwszą miłością” i „miejscem magicznym”. Tutaj też odniósł liczne sukcesy: był dwukrotnie nominowany do Broadwayowskiej nagrody Tony Award dla najlepszego aktora (w 1987 za Niebezpieczne związki i w 2002 za Private Lives Noëla Cowarda). Za tę ostatnią rolę otrzymał także nagrodę dla najlepszego aktora scenicznego The Variety Club Show Business Award w 2002 oraz był nominowany do Laurence Olivier Award i London Evening Standard Theatre Award. W 2003 został wiceprzewodniczącym Royal Academy of Dramatic Art (RADA).

Życie prywatne

W Chelsea College Alan poznał o rok od siebie młodszą Rimę Horton, z którą był związany od 1977. Para pobrała się w 2012^[23].

Był zwolennikiem Partii Pracy^[24].

Zmarł na raka trzustki 14 stycznia 2016 w wieku 69 lat^[25].

Filmografia

Aktor

Szablon:Kolumna-podział

Scenariusz

1997: Zimowy gość
2014: Odrobina chaosu

Reżyser

1997: Zimowy gość
2014: Odrobina chaosu

Producent wykonawczy

2001: Willows (krótkometrażowy)

Przypisy

↑ Thomas S. Hischak: Disney Voice Actors: A Biographical Dictionary. McFarland, 2011, s. 179. ISBN 978-0-7864-8694-6. [dostęp 2016-01-14].
↑ • Alan Rickman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman. filmstarts.de. [dostęp 2016-01-14]. (niem.).
↑ David Thomson: The New Biographical Dictionary of Film: Sixth Edition. Knopf Doubleday Publishing Group, 2014, s. 2466 (z adresu www, liczba stron: 1168). ISBN 978-1-101-87470-7. [dostęp 2016-01-14].
↑ • Alan Rickman, giant of British film and theatre, dies at 69. The Guardian. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman: Dead at 69. tmz.com. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
↑ • Alan Rickman nie żyje. Aktor miał 69 lat, chorował na raka. Gazeta.pl, 2016-01-14. [dostęp 2016-01-14].
• Alan Rickman. allocine.fr. [dostęp 2016-01-14]. (fr.).
↑ NeilN. Sinyard NeilN., Rickman, Alan Sidney Patrick (1946–2016), actor and director, Oxford University Press, 9 stycznia 2020 [dostęp 2022-07-09] .
↑ SabyasachiS. Bhattacharya SabyasachiS., Remembering Leo Kadanoff, „Resonance”, 21 (10), 2016, s. 869–874, DOI: 10.1007/s12045-016-0397-2, ISSN 0971-8044 [dostęp 2022-07-09] .
↑ MaureenM. Paton MaureenM., Alan Rickman : the unauthorised biography, London: Virgin, 1996, ISBN 1-85227-630-4, OCLC 35958391 [dostęp 2022-07-09] .
↑ MaureenM. Paton MaureenM., Alan Rickman : the unauthorised biography, London: Virgin, 1996, ISBN 1-85227-630-4, OCLC 35958391 [dostęp 2022-07-09] .
↑ OksanaO. Sarkisova OksanaO., Across One Sixth of the World: Dziga Vertov, Travel Cinema, and Soviet Patriotism, „October”, 121, 2007, s. 19–40, DOI: 10.1162/octo.2007.121.1.19, ISSN 0162-2870 [dostęp 2022-07-09] .
↑ JohnJ. Haskey JohnJ., Cohabitation and births outside marriage after 1970, Palgrave Macmillan [dostęp 2022-07-09] .
↑ JulieJ. Messer JulieJ., Unexplained deaths in infancy, England and Wales, 2007, „Health Statistics Quarterly”, 43 (1), 2009, s. 63–67, DOI: 10.1057/hsq.2009.29, ISSN 2040-1574 [dostęp 2022-07-09] .
↑ I.F.I.F. Alekseenko I.F.I.F., [Fractional identification of proteins of erythrocyte hemolysate subjected to disc electrophoresis in polyacrylamide gel], „Zdravookhranenie Kirgizii” (5), 1975, s. 35–36, ISSN 0132-8867, PMID: 1939 [dostęp 2022-07-09] .
↑ Books Received October 16, 2006 to January 15, 2007, „College Literature”, 34 (2), 2007, s. 302–303, DOI: 10.1353/lit.2007.0012, ISSN 1542-4286 [dostęp 2022-07-09] .
↑ LauraL. Iozzino LauraL. i inni, Neurocognition and social cognition in patients with schizophrenia spectrum disorders with and without a history of violence: results of a multinational European study, „Translational Psychiatry”, 11 (1), 2021, DOI: 10.1038/s41398-021-01749-1, ISSN 2158-3188 [dostęp 2022-07-09] .
↑ Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor, Oxford University Press, 1 grudnia 2007 [dostęp 2022-07-09] .
↑ AUGUST 2016, „TAPPI Journal”, 15 (8), 2016, DOI: 10.32964/tj15.8, ISSN 0734-1415 [dostęp 2022-07-09] .
↑ EithneE. Nightingale EithneE., Child Migrant Stories: experiences of play of children who migrated to East London from 1930 to the present day, „International Journal of Play”, 5 (3), 2016, s. 340–342, DOI: 10.1080/21594937.2016.1233931, ISSN 2159-4937 [dostęp 2022-07-09] .
↑ CindyC. Rosenthal CindyC., Joan MacIntosh: Interview, July 2008, London: Palgrave Macmillan UK, 2011, s. 196–212, ISBN 978-1-349-31806-3 [dostęp 2022-07-09] .
↑ Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor, Oxford University Press, 1 grudnia 2007 [dostęp 2022-07-09] .
↑ NETWATCH: Botany's Wayback Machine, „Science”, 316 (5831), 2007, s. 1547–1547, DOI: 10.1126/science.316.5831.1547d, ISSN 0036-8075 [dostęp 2022-07-09] .
↑ Anna Baranowska-Ślusarek: Alan Rickman nie żyje. Zmarł aktor znany m.in. z „Harry’ego Pottera”. rmf24.pl, 14 stycznia 2016. [dostęp 2016-01-14].
↑ Alan Rickman, 69, has 'secretly wed partner Rima Horton 50 years after they first met'. Daily Mail. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
↑ • Alan Rickman dead aged 69 after battle with cancer. dailymail.co.uk. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman dies: British giant of stage and screen dies of cancer aged 69 – latest. The Telegraph. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
↑ • Actor Alan Rickman has died at age 69. Washington Post. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Harry Potter actor Alan Rickman dies of cancer aged 69. belfasttelegraph.co.uk. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Priya Joshi: Alan Rickman: Harry Potter star died of pancreatic cancer. ibtimes.co.uk. [dostęp 2016-01-15]. (ang.).

Bibliografia

Alan Rickman w bazie IMDb (ang.)
Alan Rickman w bazie the Internet Broadway Database
Alan Rickman w bazie the TCM Movie Database
Alan Rickman w bazie AllMovie
Alan Rickman w bazie Emmys.com
Rickman w bazie Aveleyman website
Rickman news and commentary in The Independent

Linki zewnętrzne

Alan Rickman w bazie Filmweb
Alan Rickman w bazie Notable Names Database (ang.)

[Hischak-s179-1] Thomas S. Hischak: Disney Voice Actors: A Biographical Dictionary. McFarland, 2011, s. 179. ISBN 978-0-7864-8694-6. [dostęp 2016-01-14].

[data-ur-2] • Alan Rickman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman. filmstarts.de. [dostęp 2016-01-14]. (niem.).

[Thomson-s2466-3] David Thomson: The New Biographical Dictionary of Film: Sixth Edition. Knopf Doubleday Publishing Group, 2014, s. 2466 (z adresu www, liczba stron: 1168). ISBN 978-1-101-87470-7. [dostęp 2016-01-14].

[data-śm-4] • Alan Rickman, giant of British film and theatre, dies at 69. The Guardian. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman: Dead at 69. tmz.com. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).

[miejsce-śm-5] • Alan Rickman nie żyje. Aktor miał 69 lat, chorował na raka. Gazeta.pl, 2016-01-14. [dostęp 2016-01-14].
• Alan Rickman. allocine.fr. [dostęp 2016-01-14]. (fr.).

[6] NeilN. Sinyard NeilN., Rickman, Alan Sidney Patrick (1946–2016), actor and director, Oxford University Press, 9 stycznia 2020 [dostęp 2022-07-09] .

[7] SabyasachiS. Bhattacharya SabyasachiS., Remembering Leo Kadanoff, „Resonance”, 21 (10), 2016, s. 869–874, DOI: 10.1007/s12045-016-0397-2, ISSN 0971-8044 [dostęp 2022-07-09] .

[8] MaureenM. Paton MaureenM., Alan Rickman : the unauthorised biography, London: Virgin, 1996, ISBN 1-85227-630-4, OCLC 35958391 [dostęp 2022-07-09] .

[9] MaureenM. Paton MaureenM., Alan Rickman : the unauthorised biography, London: Virgin, 1996, ISBN 1-85227-630-4, OCLC 35958391 [dostęp 2022-07-09] .

[10] OksanaO. Sarkisova OksanaO., Across One Sixth of the World: Dziga Vertov, Travel Cinema, and Soviet Patriotism, „October”, 121, 2007, s. 19–40, DOI: 10.1162/octo.2007.121.1.19, ISSN 0162-2870 [dostęp 2022-07-09] .

[11] JohnJ. Haskey JohnJ., Cohabitation and births outside marriage after 1970, Palgrave Macmillan [dostęp 2022-07-09] .

[12] JulieJ. Messer JulieJ., Unexplained deaths in infancy, England and Wales, 2007, „Health Statistics Quarterly”, 43 (1), 2009, s. 63–67, DOI: 10.1057/hsq.2009.29, ISSN 2040-1574 [dostęp 2022-07-09] .

[13] I.F.I.F. Alekseenko I.F.I.F., [Fractional identification of proteins of erythrocyte hemolysate subjected to disc electrophoresis in polyacrylamide gel], „Zdravookhranenie Kirgizii” (5), 1975, s. 35–36, ISSN 0132-8867, PMID: 1939 [dostęp 2022-07-09] .

[14] Books Received October 16, 2006 to January 15, 2007, „College Literature”, 34 (2), 2007, s. 302–303, DOI: 10.1353/lit.2007.0012, ISSN 1542-4286 [dostęp 2022-07-09] .

[15] LauraL. Iozzino LauraL. i inni, Neurocognition and social cognition in patients with schizophrenia spectrum disorders with and without a history of violence: results of a multinational European study, „Translational Psychiatry”, 11 (1), 2021, DOI: 10.1038/s41398-021-01749-1, ISSN 2158-3188 [dostęp 2022-07-09] .

[16] Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor, Oxford University Press, 1 grudnia 2007 [dostęp 2022-07-09] .

[17] AUGUST 2016, „TAPPI Journal”, 15 (8), 2016, DOI: 10.32964/tj15.8, ISSN 0734-1415 [dostęp 2022-07-09] .

[18] EithneE. Nightingale EithneE., Child Migrant Stories: experiences of play of children who migrated to East London from 1930 to the present day, „International Journal of Play”, 5 (3), 2016, s. 340–342, DOI: 10.1080/21594937.2016.1233931, ISSN 2159-4937 [dostęp 2022-07-09] .

[19] CindyC. Rosenthal CindyC., Joan MacIntosh: Interview, July 2008, London: Palgrave Macmillan UK, 2011, s. 196–212, ISBN 978-1-349-31806-3 [dostęp 2022-07-09] .

[20] Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor, Oxford University Press, 1 grudnia 2007 [dostęp 2022-07-09] .

[21] NETWATCH: Botany's Wayback Machine, „Science”, 316 (5831), 2007, s. 1547–1547, DOI: 10.1126/science.316.5831.1547d, ISSN 0036-8075 [dostęp 2022-07-09] .

[rmf24.pl-alan-rickman-nie-zyje-aktor-22] Anna Baranowska-Ślusarek: Alan Rickman nie żyje. Zmarł aktor znany m.in. z „Harry’ego Pottera”. rmf24.pl, 14 stycznia 2016. [dostęp 2016-01-14].

[dailymail.co.uk-Rickman-69-secretly-wed-partner-Rima-Horton-23] Alan Rickman, 69, has 'secretly wed partner Rima Horton 50 years after they first met'. Daily Mail. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).

[dailymail.co.uk-telegraph.co.uk-Rickman-69-died-24] • Alan Rickman dead aged 69 after battle with cancer. dailymail.co.uk. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Alan Rickman dies: British giant of stage and screen dies of cancer aged 69 – latest. The Telegraph. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).

[washingtonpost.com-belfasttelegraph.co.uk-25] • Actor Alan Rickman has died at age 69. Washington Post. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Harry Potter actor Alan Rickman dies of cancer aged 69. belfasttelegraph.co.uk. [dostęp 2016-01-14]. (ang.).
• Priya Joshi: Alan Rickman: Harry Potter star died of pancreatic cancer. ibtimes.co.uk. [dostęp 2016-01-15]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

@@ Linia 20: / Linia 20: @@
 }}
 [[Plik:Alan Rickman by David Shankbone.jpg|thumb|Rickman podczas [[Tribeca Film Festival]] (2007)]]
-'''Alan Sidney Patrick Rickman'''<ref name="Hischak-s179">{{Cytuj książkę | autor = Thomas S. Hischak | tytuł = Disney Voice Actors: A Biographical Dictionary | wydawca = McFarland | data = 2011 | strony = 179 | isbn = 9780786486946 | data dostępu = 2016-01-14 | url = https://books.google.pl/books?id=e1RTP8thtR0C&pg=PA179#v=onepage&q&f=false}}</ref> (ur. [[21 lutego]] [[1946]]<ref name="data-ur">• {{ cytuj stronę | url = http://archive.is/wEOIV | tytuł=Alan Rickman | opublikowany = Rotten Tomatoes | język= en | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ cytuj stronę | url = http://www.filmstarts.de/personen/1086-Alan-Rickman.html | tytuł = Alan Rickman | opublikowany= filmstarts.de | język = de | data dostępu = 2016-01-14}}</ref> w [[Londyn]]ie<ref name="Thomson-s2466">{{Cytuj książkę | autor = David Thomson | tytuł = The New Biographical Dictionary of Film: Sixth Edition | wydawca = Knopf Doubleday Publishing Group | data = 2014 | strony = 2466 (z adresu www, liczba stron: 1168) | isbn = 9781101874707 | data dostępu = 2016-01-14 | url = https://books.google.pl/books?id=Qt2BAwAAQBAJ&pg=PT2466#v=onepage&q&f=false}}</ref>, zm. [[14 stycznia]] [[2016]]<ref name="data-śm">• {{ cytuj stronę | url = http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-giant-of-british-film-and-theatre-dies-at-69 | tytuł = Alan Rickman, giant of British film and theatre, dies at 69 | opublikowany = The Guardian | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ Cytuj stronę | url = http://www.tmz.com/2016/01/14/alan-rickman-dead/ | tytuł = Alan Rickman: Dead at 69 | opublikowany = tmz.com | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}</ref> tamże<ref name="miejsce-śm">• {{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,19475729,alan-rickman-nie-zyje-aktor-mial-69-lat-chorowal-na-raka.html | tytuł = Alan Rickman nie żyje. Aktor miał 69 lat, chorował na raka | data= 2016-01-14 | opublikowany = Gazeta.pl | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ cytuj stronę | url = http://www.allocine.fr/personne/fichepersonne_gen_cpersonne=9805.html | tytuł = Alan Rickman | opublikowany = allocine.fr | język = fr | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>) – brytyjski aktor filmowy i teatralny, a także reżyser i scenarzysta.
+'''Alan Sidney Patrick Rickman'''<ref name="Hischak-s179">{{Cytuj książkę | autor = Thomas S. Hischak | tytuł = Disney Voice Actors: A Biographical Dictionary | wydawca = McFarland | data = 2011 | strony = 179 | isbn = 9780786486946 | data dostępu = 2016-01-14 | url = https://books.google.pl/books?id=e1RTP8thtR0C&pg=PA179#v=onepage&q&f=false}}</ref> (ur. [[21 lutego]] [[1946]]<ref name="data-ur">• {{ cytuj stronę | url = http://archive.is/wEOIV | tytuł=Alan Rickman | opublikowany = Rotten Tomatoes | język= en | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ cytuj stronę | url = http://www.filmstarts.de/personen/1086-Alan-Rickman.html | tytuł = Alan Rickman | opublikowany= filmstarts.de | język = de | data dostępu = 2016-01-14}}</ref> w [[Londyn]]ie<ref name="Thomson-s2466">{{Cytuj książkę | autor = David Thomson | tytuł = The New Biographical Dictionary of Film: Sixth Edition | wydawca = Knopf Doubleday Publishing Group | data = 2014 | strony = 2466 (z adresu www, liczba stron: 1168) | isbn = 9781101874707 | data dostępu = 2016-01-14 | url = https://books.google.pl/books?id=Qt2BAwAAQBAJ&pg=PT2466#v=onepage&q&f=false}}</ref>, zm. [[14 stycznia]] [[2016]]<ref name="data-śm">• {{ cytuj stronę | url = http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-giant-of-british-film-and-theatre-dies-at-69 | tytuł = Alan Rickman, giant of British film and theatre, dies at 69 | opublikowany = The Guardian | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ Cytuj stronę | url = http://www.tmz.com/2016/01/14/alan-rickman-dead/ | tytuł = Alan Rickman: Dead at 69 | opublikowany = tmz.com | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}</ref> tamże<ref name="miejsce-śm">• {{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,19475729,alan-rickman-nie-zyje-aktor-mial-69-lat-chorowal-na-raka.html | tytuł = Alan Rickman nie żyje. Aktor miał 69 lat, chorował na raka | data= 2016-01-14 | opublikowany = Gazeta.pl | data dostępu = 2016-01-14}}<br />• {{ cytuj stronę | url = http://www.allocine.fr/personne/fichepersonne_gen_cpersonne=9805.html | tytuł = Alan Rickman | opublikowany = allocine.fr | język = fr | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>) - był angielskim aktorem filmowym i teatralnym oraz reżyserem i scenarzystą. Znany z głębokiego, niskiego głosu, kształcił się w Royal Academy of Dramatic Art w Londynie i został członkiem [[Royal Shakespeare Company]] (RSC), występując w nowoczesnych i klasycznych produkcjach teatralnych. Zagrał wicehrabiego de Valmont w scenicznej produkcji RSC Les Liaisons Dangereuses w 1985 roku, a po przeniesieniu produkcji na West End w 1986 i [[Broadway (teatr)|Broadway]] w 1987 został nominowany do nagrody [[Tony Award]]. Pierwszą rolą kinową Rickmana był Hans Gruber, niemiecki przywódca terrorystów w [[Szklana pułapka|Szklanej pułapce]] (1988). Wystąpił także jako szeryf Nottingham w ''[[Robin Hood: Książę złodziei]]'' (1991), za który otrzymał nagrodę [[BAFTA Awards|BAFTA]] dla najlepszego aktora w roli drugoplanowej. Rickman zadebiutował w telewizji jako Tybalt w ''Romeo i Julii'' (1978) jako część serialu shakespeare'owskiego [[BBC]]. Jego przełomową rolą był Obadiah Slope w telewizyjnej adaptacji BBC ''The Barchester Chronicles'' (1982). Później zagrał w filmach telewizyjnych, grając tytułowego bohatera w [[Rasputin (film 1996)|''Rasputin'':''Dark Servant of Destiny'']] (1996), za który otrzymał Złoty Glob, nagrodę [[Nagroda Emmy|Emmy]] i nagrodę Screen Actors Guild Award. Rickman odszedł na [[Rak trzustki|raka trzustki]] 14 stycznia 2016 roku w wieku 69 lat. Jego ostatnie role filmowe to generał porucznik Frank Benson w thrillerze ''Eye in the Sky'' (2015) oraz gąsienica Absolem (głos) w [[Alicja po drugiej stronie lustra (film 2016)|Alicji po drugiej stronie lustra (2016)]].
 == Życiorys ==
 === Wczesne lata ===
+Alan Sidney Patrick Rickman urodził się w dzielnicy Acton w Londynie 21 lutego 1946 r. <ref>{{Cytuj |autor = Neil Sinyard |tytuł = Rickman, Alan Sidney Patrick (1946–2016), actor and director |data = 2020-01-09 |data dostępu = 2022-07-09 |wydawca = Oxford University Press |opublikowany = Oxford Dictionary of National Biography |url = http://dx.doi.org/10.1093/odnb/9780198614128.013.110099}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Sabyasachi Bhattacharya |tytuł = Remembering Leo Kadanoff |czasopismo = Resonance |data = 2016-10 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 0971-8044 |wolumin = 21 |numer = 10 |s = 869–874 |doi = 10.1007/s12045-016-0397-2 |url = http://dx.doi.org/10.1007/s12045-016-0397-2}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Maureen Paton |tytuł = Alan Rickman : the unauthorised biography |data = 1996 |data dostępu = 2022-07-09 |isbn = 1-85227-630-4 |miejsce = London |wydawca = Virgin |oclc = 35958391 |url = https://www.worldcat.org/oclc/35958391}}</ref> w rodzinie o [[Walijczycy|walijsko]]-[[Irlandczycy|irlandzkich]] korzeniach (irlandzkie pochodzenie od swojej babci ze strony ojca) jako syn gospodyni domowej Margaret Doreen Rose (z domu Bartlett) oraz angielskiego pracownika fabrycznego, malarza pokojowego i byłego montera samolotów z czasów II wojny światowej, Bernarda Williama Rickmana.<ref>{{Cytuj |autor = Maureen Paton |tytuł = Alan Rickman : the unauthorised biography |data = 1996 |data dostępu = 2022-07-09 |isbn = 1-85227-630-4 |miejsce = London |wydawca = Virgin |oclc = 35958391 |url = https://www.worldcat.org/oclc/35958391}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Oksana Sarkisova |tytuł = Across One Sixth of the World: Dziga Vertov, Travel Cinema, and Soviet Patriotism |czasopismo = October |data = 2007-07 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 0162-2870 |wolumin = 121 |s = 19–40 |doi = 10.1162/octo.2007.121.1.19 |url = http://dx.doi.org/10.1162/octo.2007.121.1.19}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = John Haskey |tytuł = Cohabitation and births outside marriage after 1970 |data dostępu = 2022-07-09 |wydawca = Palgrave Macmillan |url = http://dx.doi.org/10.1057/9781137396273.0015}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Julie Messer |tytuł = Unexplained deaths in infancy, England and Wales, 2007 |czasopismo = Health Statistics Quarterly |data = 2009-08 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 2040-1574 |wolumin = 43 |numer = 1 |s = 63–67 |doi = 10.1057/hsq.2009.29 |url = http://dx.doi.org/10.1057/hsq.2009.29}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = I. F. Alekseenko |tytuł = [Fractional identification of proteins of erythrocyte hemolysate subjected to disc electrophoresis in polyacrylamide gel] |czasopismo = Zdravookhranenie Kirgizii |data = 1975-09 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 0132-8867 |numer = 5 |s = 35–36 |pmid = 1939 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1939}}</ref>. Jego ojciec był katolikiem, a matka metodystką.<ref>{{Cytuj |tytuł = Books Received October 16, 2006 to January 15, 2007 |czasopismo = College Literature |data = 2007 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 1542-4286 |wolumin = 34 |numer = 2 |s = 302–303 |doi = 10.1353/lit.2007.0012 |url = http://dx.doi.org/10.1353/lit.2007.0012}}</ref> Miał dwóch braci, starszego – projektanta graficznego Davida (ur. 1944) i młodszego – trenera tenisa Michela (ur. 1947) oraz młodszą siostrę – Sheilę (ur. 1950). Kiedy miał osiem lat, jego ojciec zmarł na raka, pozostawiając matkę, która wychowywała go i troje rodzeństwa samotnie.
-Urodził się w Londynie w rodzinie o [[Walijczycy|walijsko]]-[[Irlandczycy|irlandzkich]] korzeniach jako syn metodystki Margaret Doreen Rose (z domu Bartlett) oraz katolika malarza i dekoratora Bernarda Rickmana<ref name="time.mk">{{cytuj stronę | url = http://www.time.mk/film/?nm=69a2c4680c72355184a9e7a83aceb948 | tytuł = Alan Rickman | opublikowany = time.mk | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>. Miał dwóch braci, starszego – projektanta graficznego Davida (ur. 1944) i młodszego – trenera tenisa Michela (ur. 1947) oraz młodszą siostrę – Sheilę (ur. 1950). Uczęszczał do Derwentwater Primary School w dzielnicy Londynu [[Acton (Londyn)|Acton]], gdzie praktykowano [[Metoda Montessori|metodę Montessori]].
+Zanim Rickman poznał swoją długoletnią partnerkę Rimę Horton w wieku 19 lat, stwierdził, że jego pierwsze zauroczenie miało miejsce w wieku 10 lat w dziewczynie o imieniu Amanda w dniu sportu w jego szkole.<ref>{{Cytuj |autor = Laura Iozzino, Philip D. Harvey, Nicola Canessa, Pawel Gosek, Janusz Heitzman |tytuł = Neurocognition and social cognition in patients with schizophrenia spectrum disorders with and without a history of violence: results of a multinational European study |czasopismo = Translational Psychiatry |data = 2021-12 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 2158-3188 |wolumin = 11 |numer = 1 |doi = 10.1038/s41398-021-01749-1 |url = http://dx.doi.org/10.1038/s41398-021-01749-1}}</ref>
-Był zdolnym i pracowitym dzieckiem i dzięki temu zdobył stypendium do Latymer School. Nauczył się tam podstaw sztuki aktorskiej, gdyż szkoła organizowała warsztaty teatralne, w których brał udział. Po skończeniu szkoły dostał się do [[Chelsea College of Arts|Chelsea College of Art and Design]], a następnie przez rok uczęszczał na kurs grafiki w Royal College of Art<ref name="allmovie">{{Cytuj stronę | url = https://www.allmovie.com/artist/alan-rickman-p60157|autor=Rebecca Flint Marx| tytuł = Alan Rickman Biography| opublikowany=[[AllMovie]]| język =en| data dostępu = 2016-01-14}}</ref>.
+Jako dziecko próbował swoich sił w kaligrafii i malarstwie akwarelowym. Rickman uczęszczał do West Acton First School, następnie do Derwentwater Primary School w Acton, a następnie do Latymer Upper School w Londynie, gdzie zaangażował się w działalność teatralną. Rickman kontynuował naukę w Chelsea College of Art and Design w latach 1965-1968. Następnie uczęszczał do Royal College of Art w latach 1968-1970.<ref>{{Cytuj |tytuł = Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor |data = 2007-12-01 |data dostępu = 2022-07-09 |wydawca = Oxford University Press |opublikowany = Who Was Who |url = http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u32519}}</ref> Jego wykształcenie pozwoliło mu pracować jako grafik dla magazynu [[Royal College of Art]], ARK i Notting Hill Herald, który uważał za bardziej stabilny zawód niż aktorstwo; później powiedział, że szkoła teatralna "Nie była uważana za rozsądną w wieku 18 lat".<ref>{{Cytuj |tytuł = AUGUST 2016 |czasopismo = TAPPI Journal |data = 2016-09-01 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 0734-1415 |wolumin = 15 |numer = 8 |doi = 10.32964/tj15.8 |url = http://dx.doi.org/10.32964/tj15.8}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Eithne Nightingale |tytuł = Child Migrant Stories: experiences of play of children who migrated to East London from 1930 to the present day |czasopismo = International Journal of Play |data = 2016-09 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 2159-4937 |wolumin = 5 |numer = 3 |s = 340–342 |doi = 10.1080/21594937.2016.1233931 |url = http://dx.doi.org/10.1080/21594937.2016.1233931}}</ref>
-Po skończeniu Royal College of Art Alan wraz z grupą znajomych założył w [[Soho]] salon o nazwie „Graphiti”, który miał zajmować się projektowaniem okładek do płyt, [[plakat]]ów itp. Pomysł okazał się klapą, więc Rickman poszedł na przesłuchanie do [[Royal Academy of Dramatic Art]] i został przyjęty. Grał między innymi w sztukach ''Ghost'' i ''[[Miarka za miarkę]]'', za role w nich zdobył złoty medal Bancrofta. W 1977 dołączył do [[Royal Shakespeare Company]]<ref name="rmf24.pl-alan-rickman-nie-zyje-aktor">{{Cytuj stronę | url = http://www.rmf24.pl/kultura/news-alan-rickman-nie-zyje-aktor-mial-69-lat,nId,1954328 | tytuł = Alan Rickman nie żyje. Zmarł aktor znany m.in. z „Harry’ego Pottera” | autor = Anna Baranowska-Ślusarek | data = 14 stycznia 2016 | opublikowany = rmf24.pl | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>. Pracował kilkakrotnie dla [[BBC]] występując w ich produkcjach<ref name="bbc.co.uk-Jacob">{{Cytuj stronę | url = http://www.bbc.co.uk/blogs/aboutthebbc/entries/1accf7dc-3a65-4374-940e-956ca0cbdadb | tytuł = Alan Rickman at the BBC | autor = Jon Jacob | data = 14 stycznia 2016 | opublikowany = bbc.co.uk | język = en | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>.
+Po ukończeniu studiów Rickman wraz z kilkoma przyjaciółmi otworzył studio graficzne o nazwie Graphiti, ale po trzech latach udanej działalności zdecydował, że zamierza zająć się aktorstwem zawodowo. Napisał z prośbą o przesłuchanie do [[Royal Academy of Dramatic Art]] (RADA),<ref>{{Cytuj |autor = Cindy Rosenthal |tytuł = Joan MacIntosh: Interview, July 2008 |data = 2011 |data dostępu = 2022-07-09 |isbn = 978-1-349-31806-3 |miejsce = London |wydawca = Palgrave Macmillan UK |s = 196–212 |url = http://dx.doi.org/10.1057/9780230306059_14}}</ref>, na którą uczęszczał od 1972 do 1974.<ref>{{Cytuj |tytuł = Rickman, Alan, (21 Feb. 1946–14 Jan. 2016), actor |data = 2007-12-01 |data dostępu = 2022-07-09 |wydawca = Oxford University Press |opublikowany = Who Was Who |url = http://dx.doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u32519}}</ref> Tam utrzymywał się, pracując jako garderobiany dla Sir Nigela Hawthorne'a i Sir Ralpha Richardsona.<ref>{{Cytuj |tytuł = NETWATCH: Botany's Wayback Machine |czasopismo = Science |data = 2007-06-15 |data dostępu = 2022-07-09 |issn = 0036-8075 |wolumin = 316 |numer = 5831 |s = 1547–1547 |doi = 10.1126/science.316.5831.1547d |url = http://dx.doi.org/10.1126/science.316.5831.1547d}}</ref> Grał między innymi w sztukach ''Ghost'' i ''[[Miarka za miarkę]]'', za role w nich zdobył złoty medal Bancrofta. W 1977 dołączył do [[Royal Shakespeare Company]]<ref name="rmf24.pl-alan-rickman-nie-zyje-aktor">{{Cytuj stronę | url = http://www.rmf24.pl/kultura/news-alan-rickman-nie-zyje-aktor-mial-69-lat,nId,1954328 | tytuł = Alan Rickman nie żyje. Zmarł aktor znany m.in. z „Harry’ego Pottera” | autor = Anna Baranowska-Ślusarek | data = 14 stycznia 2016 | opublikowany = rmf24.pl | data dostępu = 2016-01-14}}</ref>.
 === Kariera ===
@@ Linia 119: / Linia 121: @@
 == Bibliografia ==
 * {{IMDb|osoba|0000614|Alan Rickman}}
+* Alan Rickman w bazie the Internet Broadway Database
+* Alan Rickman w bazie the TCM Movie Database
+* Alan Rickman w bazie AllMovie
+* Alan Rickman w bazie Emmys.com
+* Rickman w bazie Aveleyman website
+* Rickman news and commentary in ''The Independent''
 == Linki zewnętrzne ==

1968–1979	Ian Holm (1968) Laurence Olivier (1969) Colin Welland (1970) Edward Fox (1971) Ben Johnson (1972) Arthur Lowe (1973) John Gielgud (1974) Fred Astaire (1975) Brad Dourif (1976) Edward Fox (1977) John Hurt (1978) Robert Duvall (1979)
1980–1989	Ian Holm (1981) Jack Nicholson (1982) Denholm Elliott (1983) Denholm Elliott (1984) Denholm Elliott (1985) Ray McAnally (1986) Daniel Auteuil (1987) Michael Palin (1988) Ray McAnally (1989)
1990–1999	Salvatore Cascio (1990) Alan Rickman (1991) Gene Hackman (1992) Ralph Fiennes (1993) Samuel L. Jackson (1994) Tim Roth (1995) Paul Scofield (1996) Tom Wilkinson (1997) Geoffrey Rush (1998) Jude Law (1999)
2000–2009	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Christopher Walken (2002) Bill Nighy (2003) Clive Owen (2004) Jake Gyllenhaal (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009)
2010–2019	Geoffrey Rush (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Barkhad Abdi (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Dev Patel (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2029	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Barry Keoghan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1980–1999	Mickey Rooney (1981) Anthony Andrews (1982) Richard Chamberlain (1983) Ted Danson (1984) Dustin Hoffman (1985) James Woods (1986) Randy Quaid (1987) Michael Caine / Stacy Keach (1988) Robert Duvall (1989) James Garner (1990) Beau Bridges (1991) Robert Duvall (1992) James Garner (1993) Raúl Juliá (1994) Gary Sinise (1995) Alan Rickman (1996) Ving Rhames (1997) Stanley Tucci (1998) Jack Lemmon (1999)
2000–2019	Brian Dennehy (2000) James Franco (2001) Albert Finney (2002) Al Pacino (2003) Geoffrey Rush (2004) Jonathan Rhys Meyers (2005) Bill Nighy (2006) Jim Broadbent (2007) Paul Giamatti (2008) Kevin Bacon (2009) Al Pacino (2010) Idris Elba (2011) Kevin Costner (2012) Michael Douglas (2013) Billy Bob Thornton (2014) Oscar Isaac (2015) Tom Hiddleston (2016) Ewan McGregor (2017) Darren Criss (2018) Russell Crowe (2019)
2020–2039	Mark Ruffalo (2020) Michael Keaton (2021) Evan Peters (2022) Steven Yeun (2023)