Żołędowo (województwo kujawsko-pomorskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żołędowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Osielsko

Liczba ludności (2015)

1443[2]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-021[3]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0093645

Położenie na mapie gminy Osielsko
Mapa konturowa gminy Osielsko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Ziemia53°13′06″N 18°03′27″E/53,218333 18,057500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Żołędowo (niem. Zolondowo) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Osielsko[4].

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W II Rzeczypospolitej Żołędowo do 1938 było położone w województwie poznańskim, w powiecie bydgoskim. 16 października 1930 nazwę gminy Jastrzębie zmieniono na Żołędowo[5]. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa bydgoskiego. Przysiółkiem wsi jest Nowy Mostek. Siedziba rejonu Zarządu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy i nadleśnictwa Żołędowo. Lasy Nadleśnictwa Żołędowo (z dominującym udziałem sosny - ponad 90%) tworzą zielony półpierścień o powierzchni 12 tysięcy hektarów, okalający Bydgoszcz od północy. Bieżący zarząd zapewnia 10 leśnictw, a edukację przyrodniczą odnowiony 4-hektarowy Park Edukacji Przyrodniczo-Leśnej im. św. Huberta. Średnioroczne pozyskanie drewna na tym obszarze to 65 tys. m sześciennych[6].

Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]

Pałac w Żołędowie (zbudowany w 1820 r.)

Według rejestru zabytków NID[7] na listę zabytków wpisane są:

  • drewniany kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1715, nr rej.: 322 z 8.06.1955
  • kaplica grobowa rodziny Moszczeńskich, na cmentarzu obok kościoła, 1842-56, nr rej.: A/1608 z 24.07.2015
  • zespół dworski, poł. XIX w., po 1945, nr rej.: A/1039/1-2 z 7.03.1989: dwór i park.
 Osobny artykuł: Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Żołędowie.

Drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego pochodzi z 1715 r. Wnętrze w stylu barokowym, główny ołtarz z XVII wieku z obrazem Zdjęcie Chrystusa z krzyża. Świątynia posiada dwuspadowy dach kryty czerwoną dachówką oraz barokową wieżę. Dzwony odlane zostały w XVI wieku przez ludwisarza Gerharda Beningka.

Miejscowy pałac pochodzi z 1820 r. Do roku 1840 był własnością rodziny Karłowskich, z której wywodzi się bł. Maria Karłowska – założycielka Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej. Pałac należy do Zgromadzenia od 1983 roku i mieści obecnie dom dla samotnych matek oraz przedszkole. Pałac stanowił niegdyś ośrodek majątku zwanego Jastrzębie, co upamiętnia sześć jastrzębi wykutych w elewacji.

Na terenie wsi zlokalizowany był nieczynny cmentarz ewangelicki[8].

W l. 70. XX wieku na terenie wsi wzniesiono pomnik żołnierzy radzieckich z II wojny światowej[9].

Właściciele wsi[edytuj | edytuj kod]

Wieś lokowana w XIII wieku jako własność prywatna (rycerska). Wywodzi się z niej rodzina Żołędowskich herbu Rawicz. W 1565 roku przeszła w ręce Moszczeńskich herbu Nałęcz. Po wymarciu rodu Żołędowskich (jednej gałęzi), w końcu XIX wieku wieś została sprzedana hr. von Klaist za 1,5 miliona marek. Obszar tej majętności wynosił 16 tys. hektarów. Moszczeńscy zastrzegli sobie możliwość korzystania z boru. Majątek ten nazywany był Żołędowszczyzna od nazwy wsi Żołędowo. W roku 1647 Stanisław Moszczeński, miecznik inowrocławski, kupił od Zofii z Sierskich, żony Adama Rynarzewskiego, spadkobierczyni Jana Żołędowskiego, część wsi Żołędowo za sumę 3500 złp. Z tego Żołędowa pochodziła Elżbieta Żołędowska, córka Wojciecha Żołędowskiego. W 1597 roku Andrzej Moszczeński, mąż Elżbiety spisywał wzajemne dożywocie. Wojciech Żołędowski opłaca pobór ze wsi Żołędowo w 1583 roku. Żołędowski herbu Rawicz, Wielkopolska 1565 r.[10]. Miejscowość ta pisana była różnie: Żołędowo, Żołądowo lub Żołądkowo[11], od której może się pisać rodzina Żołądkowski. Wojciech Żołędowski w związku małżeńskim z Barbarą Sokołowską herbu Pomian[12] spłodził córkę Małgorzatę. Mężem jej był Jerzy Kurnatowski herbu Łodzia (IV pok. Kurnatowskich). Miał z nią dwóch synów, Dobrogosta i Stanisława Kurnatowskich[13] Teodora Żychlińskiego. Kurnatowscy i jak można sądzić Żołędowscy, byli Kalwinami. Z Żołędowa też zapewne pochodził Maciej (Mathias) Żołędowski, wymieniony jako mieszczanin, pod rokiem 1419[14]. Anna Żołądkowska (w T.P.N.Poz. figuruje jako Żołędowska) w związku z Ludwikiem Miaskowskim herbu Bończa mieli jedną córkę i trzech synów, z których Andrzej Marcin był ostatnim komandorem zakonu maltańskiego w Poznaniu. Pochowany w kościele Św. Jana w Poznaniu[15].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych Urzędu Gminy Osielsko (XII 2015 r.) miejscowość liczyła 1443 mieszkańców[2].

Ludność w latach 2002-2015 (stan na 31 XII)
Źródło: Liczba mieszkańców Gminy Osielsko z podziałem na sołectwa

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 244 i droga krajowa nr 5

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Przez Żołędowo przebiega pieszy czerwony szlak turystyczny Klubu Turystów Pieszych „Talk”: Bydgoszcz Fordon – Osielsko – Bydgoszcz Opławiec – Gościeradz (32 km)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163927
  2. ↑ a b Liczba mieszkańców Gminy Osielsko z podziałem na sołectwa. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-09)].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1646 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ M.P. z 1930 r. nr 248, poz. 334 Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 października 1930 r. w sprawie zmiany nazwy gminy Jastrzębie w powiecie bydgoskim, województwie poznańskiem.
  6. ↑ "Edukacja przyrodniczo-leśna z Nadleśnictwem Żołędowo", Express Bydgoski 20 marca 2019
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 14 [dostęp 2016-08-07].
  8. ↑ Zapomnieni informacja o cmentarzu. [dostęp 2012-04-05].
  9. ↑ Budowa S5. Archeolodzy odnaleźli nieudokumentowane groby
  10. ↑ Zbigniew Leszczyc-herbarz 1908
  11. ↑ Teki Dworzaczka
  12. ↑ Jud. Bydg. 1646. f.10
  13. ↑ Z.K.S.P tom VI
  14. ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski
  15. ↑ T.P.N.Poz.i Złotej księgi szlachty polskiej

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dziennik Poznański. Np: 3148 (Dziennik Poznański), 1879
Gmina Osielsko
Wsie
Osady
Osady leśne
Części wsi
  • Łącznica
  • Rybieniec
Zniesiona kolonia

Herb gminy Osielsko

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żołędowo_(województwo_kujawsko-pomorskie)&oldid=72532734”