Żydowskie Towarzystwo Sportowe „Makkabi” z Bielska
Żydowskie Towarzystwo Sportowe „Makkabi” z Bielska (w niektórych źródłach Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe „Makabi”[1], oficjalnie: Bielsko-Bialskie Żydowskie Stowarzyszenie Gimnastyczno-Sportowe „Makkabi”) – żydowska organizacja turystyczno-sportowa, działająca głównie w przedwojennym województwie śląskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jej poprzednikiem było Bielitz-Bialer Israelitischer Turnverein, założone w 1896 w Bielsku przez asymilatorów proniemieckich; było również odpowiedzią na powstałą wówczas ideę odrodzenia fizycznego Żydów. Po I wojnie światowej zaczęli w nim dominować syjoniści i w 1925 przekształcono je w Bielsko-Bialskie Żydowskie Stowarzyszenie Gimnastyczno-Sportowe „Makkabi”. Jego działalność koncentrowała się na wycieczkach turystycznych w Beskidy, Tatry i Pieniny, zajęciach gimnastycznych, organizacji zabaw towarzyskich i spotkań. Prezesami byli m.in. Leon Fink, dr Josef Tauber i Henryk Goldfinger. Od 1926 było podległe Zarządowi Okręgu Zachodnio-Południowej Polski Żydowskich Towarzystw Gimnastyczno-Sportowych „Makkabi” w Bielsku, które z kolei podlegało centrali w Łodzi. Zarząd ten skupiał syjonistyczne kluby z województwa kieleckiego, krakowskiego i śląskiego. W 1926 zorganizował międzynarodowe zawody gimnastyczne w Bielsku, a w 1934 z jego inicjatywy w Skoczowie powstał oddział „Makkabi” z sekcją tenisa stołowego. Istniały także sekcje piłki nożnej oraz pływacka, od 1937 silna sekcja bokserska.
W 1934 bielskie towarzystwo wybudowało salę gimnastyczną, w Domu Ludowym m. Bialika, wzniesionym ze składek miejscowej gminy wyznaniowej.
Żydowskie Towarzystwo Turystyczno-Narciarskie[edytuj | edytuj kod]
W 1928 (lub rok wcześniej) powstała sekcja narciarska, która wybudowała drewniane schronisko na Hali Boraczej - wówczas było to pierwsze schronisko żydowskie na świecie[1]. Obiekt spłonął w 1931, ale w 1932 odbudowano go, tym razem z trwalszych materiałów, jako jeden z najnowocześniejszych w Polsce (według innych źródeł nowy budynek powstał, gdyż stary okazał się zbyt mały[2]). W 1931 sekcja zorganizowała w pobliżu schroniska pierwsze Żydowskie Narciarskie Mistrzostwa Europy Środkowej.
Sukces zawodów sprawił, że jeszcze w tym samym roku sekcja narciarska przekształciła się w samodzielne Żydowskie Towarzystwo Turystyczno-Narciarskie „Makabi” z siedzibą w Bielsku. W 1931 otwarto filię (grupę terenową) w Milówce, w roku następnym w Rajczy, a w 1933 oddział w Katowicach, który utworzył drużynę hokejową. Inne filie działały w takich miejscowościach jak Kęty, Andrychów, Będzin, Krościenko i Sanok.
Na czele sekcji, a potem towarzystwa, stali m.in. Bernard Wiener i Oskar Deutsch. Organizowano wycieczki turystyczne, szkolenia, zawody i kursy narciarskie. W dolinach urządzono miejsca, gdzie turyści mogli przenocować - stacje znajdowały się w m.in. w Milówce, Rajczy, Zwardoniu, Węgierskiej Górce, Jeleśni i Krzyżowej[1].
ŻTT-N należało do Polskiego Związku Narciarskiego, w związku z czym jego członkowie mieli prawo do legitymacji PZN, które umożliwiały turystyczne przekraczanie granicy z Czechosłowacją.
Od 1932 do 1937 wydawano cyklicznie Wiadomości Ż.T.T.N. „Makkabi”.
Działalność Towarzystwa zakończyła się w momencie wybuchu wojny. 24 maja 1954 roku Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (oddział w Bielsku) wystąpiło do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie o formalną likwidację ŻTT-N, która to ostatecznie nastąpiła w 1964.
Po wojnie[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu działań wojennych ocaleni członkowie przedwojennych Towarzystw powołali Żydowski Klub Sportowy „Makabi”, mający kontynuować dawne tradycje - powstała m.in. sekcja piłkarska.
Wniosek o rejestrację przesłano w 1948 do śląsko-dąbrowskiego Urzędu Wojewódzkiego. Został on jednak odrzucony w 1950, gdyż powstanie związku nie odpowiada względom pożytku społecznego i byłoby sprzeczne z wówczas obowiązującą ustawą[1]. W związku z tym ostatnie sportowe towarzystwo żydowskie w Bielsku przestało istnieć.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Stowarzyszenie „Olszówka”: Wielokulturowość w Karpatach. KLUBY „MAKABI”. [dostęp 2012-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-09)]. (pol.).
- ↑ Edward Moskała: Schroniska górskie PTTK w województwie bielskim. Warszawa-Kraków: PTTK Wydawnictwo „Kraj”, 1983, s. 144. ISBN 83-00-00548-X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Jaworski, Ludność żydowska w województwie śląskim w latach 1922-1939, Katowice: „Śląsk”, 1997, ISBN 83-7164-057-9, OCLC 189580683.