25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy
| |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
18 września 2020 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
112 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Piotr Trojan |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja | |
25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy – polski dramat sensacyjny z 2020 roku w reżyserii Jana Holoubka, powstały na podstawie scenariusza Andrzeja Gołdy. Film opisuje sprawę Tomasza Komendy (odtwórca roli – Piotr Trojan), który niesłusznie został skazany za gwałt i zabójstwo 15-letniej dziewczyny na karę 25 lat pozbawienia wolności. Po 18 latach pobytu Tomasza Komendy w zakładzie karnym prokuratorzy i policjant postanowili odkryć prawdę stojącą za zagadkową sprawą zatrzymanego[1]. Film odniósł sukces artystyczny i komercyjny, zbierając do połowy października 2020 roku widownię liczącą 600 tysięcy widzów oraz otrzymując cztery statuetki podczas Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”, a także siedem Orłów, w tym za najlepszą reżyserię i najlepszą główną rolę męską.
Obsada[edytuj | edytuj kod]
Role główne[edytuj | edytuj kod]
| Aktor | Rola |
|---|---|
| Piotr Trojan | Tomasz Komenda |
| Agata Kulesza | Teresa Klemańska, matka Tomasza Komendy |
| Dariusz Chojnacki | Remigiusz Korejwo |
| Jan Frycz | więzień „Stary” |
| Łukasz Lewandowski | prokurator Robert Tomankiewicz |
| Magdalena Różczka | Katarzyna Korejwo, żona Remigiusza |
| Andrzej Konopka | komisarz Tołoczko |
| Mikołaj Chroboczek | prokurator Dariusz Sobieski |
| Julian Świeżewski | inspektor Bogusław Pilas |
| Adam Nawojczyk | prokurator Stanisław Kostrzyna |
Źródło: Filmpolski.pl[1].
Role drugoplanowe[edytuj | edytuj kod]
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Scenarzystą 25 lat niewinności był dziennikarz Andrzej Gołda. Gdy Tomasz Komenda w 2018 roku wyszedł na wolność po uniewinnieniu, Gołda próbował się z nim skontaktować. Początkowo, jak podkreślał scenarzysta, Komenda „był nieufny i nie chciał tej historii widzieć na ekranie”[3]. Zbierając wspomnienia Komendy z pobytu w więzieniu, scenarzysta uzupełnił je własną wiedzą o realiach więziennych, wskutek czego „szereg zdarzeń jest wykreowany, ale zgodny z tym, co się wydarzyło”[3]. Gołda podkreślał, że „chodzi tutaj bardziej o prawdę emocjonalną i psychologiczną bohatera, niż detaliczne pokazywanie szczegółów”[3].
Reżyser filmu, Jan Holoubek, pracował przedtem nad serialem telewizyjnym Rojst i nie miał doświadczenia w realizacji filmów pełnometrażowych. Holoubek opisywał cel swojego debiutu fabularnego następująco:
To, że Tomek Komenda odsiedział 18 lat za zbrodnię, której nie popełnił, wiedzą niemal wszyscy. Natomiast mało kto wie o kulisach sprawy i trójce bohaterów, którzy ryzykując niemal wszystko, wyciągnęli go z więziennego piekła. Historia Tomka w szerszym kontekście uczy, że choćbyśmy popadli w największe życiowe tarapaty, sytuację wydawać by się mogło absolutnie bez wyjścia, zawsze istnieje możliwość, że pojawi się ktoś, kto wyciągnie do nas dłoń. Chciałbym, żeby nasz film dał nadzieję wszystkim tym, którzy myślą, że nie ma dla nich już szans[4].
Główną rolę Tomasza Komendy zagrał specjalizujący się dotąd w rolach drugoplanowych aktor Piotr Trojan. Wyłoniony on został podczas internetowego castingu z reżyserem. Później sceny z kandydatami do roli odgrywała Agata Kulesza, której Holoubek zaproponował – ku jej zaskoczeniu – rolę matki oskarżonego[5].
Film zrealizowany został na terenie Warszawy, Zabrza oraz Wrocławia. Kazik Staszewski nagrał piosenkę promującą film – singiel „25 lat niewinności”, który w sierpniu 2020 roku w serwisie internetowym YouTube miał ponad dwa miliony wyświetleń[6][7].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Film 25 lat niewinności odniósł sukces komercyjny i artystyczny. Na ten pierwszy składała się wysoka frekwencja kinowa. Już w ciągu pierwszego weekendu od premiery film zgromadził w kinach ponad 125 tysięcy widzów[8]. Do połowy października 2020 roku 25 lat niewinności łącznie obejrzało około 600 tysięcy widzów[9].
Piotr Guszkowski z „Gazety Wyborczej” chwalił kreacje Agaty Kuleszy oraz Piotra Trojana. Zdaniem Guszkowskiego Trojan wiarygodnie wcielił się w postać, w której oczach „gaśnie nadzieja, odbierana za każdym razem, gdy tylko Komenda zdąży uwierzyć, że koszmar wreszcie się skończy”[10]. Barbara Hollender na łamach „Rzeczpospolitej” pisała, że Holoubek stworzył „bolesny, surowy film”, a zarazem „opowieść o systemie sprawiedliwości, ale też o relacji matki i syna, która pozwoliła im przetrwać wieloletnią traumę”[11]. Paweł Piotrowicz z portalu Onet.pl twierdził, że: „Film wciąga od pierwszych minut, nakręcony jest z werwą i polotem, nie brakuje w nim scen poruszających i brutalnych”[12].
Michał Piepiórka z portalu Bliżej Ekranu pisał, iż ewentualną wadą filmu jest brak silniejszego zaakcentowania tła społecznego, które uczyniło Komendę kozłem ofiarnym: „Dla niektórych ludzi przez niemal 20 ostatnich lat nic się nie zmieniło – nie skorzystali oni na rozwoju gospodarczym, nie zauważyli wstąpienia do Unii, w żaden sposób się nie dorobili. Takich osób nie stać na dobrego adwokata, który odpowiednio zweryfikuje dowody i nie pozwoli zaszczuć swojego klienta pod dyktando policji”[13]. W tym sensie „otrzymujemy raczej mocną i emocjonalną historię osobistego dramatu, a nie film bezpardonowo oskarżający system sprawiedliwości”[13]. Bardziej krytyczny wobec filmu Marcin Prymas z magazynu Pełna Sala przyrównał 25 lat niewinności do filmów biograficznych taśmowo tworzonych przez TVN pod szyldem Prawdziwe historie: „To inscenizacja, zbiór z różnych powodów istotnych, lecz niespecjalnie ze sobą powiązanych narracyjnie scen, tudzież po prostu wierna adaptacja faktów”[14].
Tomasz Raczkowski z portalu Film.org.pl podsumowywał, że twórcy filmu: „Oddają symboliczną sprawiedliwość Komendzie, a nawet jeśli są dość zachowawczy (by nie powiedzieć przesadnie ostrożni) w krytyce systemu, który go zniszczył, to po seansie na pewno nie wychodzi się z kina mniej wyczulonym na możliwość krzywdy wyrządzanej jednostce przez patologiczny aparat państwowy”[15].
Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Festiwal | Nagroda | Kategoria | Rezultat | Źr. |
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” | Jantar (Konkurs Pełnometrażowych Debiutów Fabularnych) | Najlepszy scenariusz (Andrzej Gołda) | Wygrana | [16] |
| Najlepsza główna rola męska (Piotr Trojan) | |||||
| Najlepsze zdjęcia (Bartłomiej Kaczmarek) | |||||
| Najlepsza reżyseria (Jan Holoubek) | |||||
| Konkurs główny (Jan Holoubek) | Nominacja | ||||
| Nagroda Publiczności | Najlepszy film pełnometrażowy | Wygrana | |||
| Festiwal EnergaCamerimage | EnergaCamerimage | Debiut reżyserski (Jan Holoubek) | [17] | ||
| 2021 | 23. ceremonia wręczenia Orłów | Polska Nagroda Filmowa | Najlepszy film | Nominacja | [18][19] |
| Najlepsza główna rola męska (Piotr Trojan) | Wygrana | ||||
| Najlepsza główna rola kobieca (Agata Kulesza) | |||||
| Najlepsza reżyseria (Jan Holoubek) | |||||
| Najlepszy scenariusz (Andrzej Gołda) | Nominacja | ||||
| Najlepsza drugoplanowa rola męska (Andrzej Konopka) | |||||
| Najlepsza drugoplanowa rola męska (Jan Frycz) | Wygrana | ||||
| Najlepsza drugoplanowa rola kobieca (Magdalena Różczka) | Nominacja | ||||
| Najlepsza scenografia (Maciej Fajst) | |||||
| Najlepsze kostiumy (Weronika Orlińska) | |||||
| Najlepsza charakteryzacja (Liliana Gałązka i Mirela Zawiszewska) | Wygrana | ||||
| Najlepszy montaż (Rafał Listopad) | |||||
| Najlepszy dźwięk (Kacper Habisiak, Marcin Kamiński i Przemysław Kamieński) | Nominacja | ||||
| Odkrycie roku (Andrzej Holoubek) | Wygrana | ||||
| Nagroda Publiczności | Nominacja |
Miniserial[edytuj | edytuj kod]
| Gatunek | |
|---|---|
| Kraj produkcji | |
| Oryginalny język | |
| Główne role |
Piotr Trojan |
| Liczba odcinków |
4 |
| Liczba serii |
1 |
| Produkcja | |
| Produkcja | |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Czas trwania odcinka |
ok. 33 min |
| Pierwsza emisja | |
| Kraj oryginalnej emisji | |
| Data premiery | |
| Stacja telewizyjna | |
| Format obrazu | |
| Strona internetowa | |
Na podstawie filmu powstał również czteroodcinkowy miniserial o tym samym tytule, którego premiera miała miejsce 24 stycznia 2021 roku w serwisie Player.pl[20][21].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b 25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy [online] [dostęp 2020-08-11] (pol.).
- ↑ 25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy. [dostęp 2020-09-24].
- ↑ a b c Andrzej Gołda: "Sprawa Tomka Komendy" to film o sile miłości [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2020-11-03].
- ↑ "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy": wszystko, co musisz wiedzieć o filmie [online], kultura.onet.pl, 11 września 2020 [dostęp 2020-11-02].
- ↑ Agnieszka Kwiatkowska, Trojan zagrał Komendę: "Tak go skatowano, że się przyznał. Popłakałem się" [online], film.wp.pl, 20 września 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ KAZIK – 25 lat niewinności [OFFICIAL VIDEO] – YouTube [online] [dostęp 2020-08-12].
- ↑ Piosenka Kazika „25 lat niewinności’ ma ponad pół miliona odtworzeń [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2020-08-12] (pol.).
- ↑ Film '25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy' hitem w kinach [online], wirtualnemedia.pl, 22 września 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ Barbara Hollender, Jacek Marczyński, Jacek Cieślak, Zgoda na sztukę w czerwonej strefie [online], Rzeczpospolita, 14 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ Piotr Guszkowski, Widzimy, jak w jego oczach gaśnie nadzieja. Film o sprawie Tomka Komendy to poruszające kino [online], Gazeta Wyborcza, 16 września 2020 [dostęp 2020-11-02].
- ↑ Barbara Hollender, Nagrody dla świetnych debiutantów [online], Rzeczpospolita, 6 września 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ Paweł Piotrowicz, "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy": wszystko, co musisz wiedzieć o filmie [online], kultura.onet.pl, 17 września 2020 [dostęp 2020-11-02].
- ↑ a b Michał Piepiórka, Recenzja – "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy": Być jak Tomek Komenda [online], 19 września 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ Prymas Marcin, TVN - Prawdziwe historie, odc. 8 - recenzja filmu "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy" [online], Pełna Sala, 17 września 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
- ↑ Tomasz Raczkowski, 25 LAT NIEWINNOŚCI. SPRAWA TOMKA KOMENDY. Oddanie sprawiedliwości [online], Film.org.pl, 19 września 2020 [dostęp 2020-11-02].
- ↑ 25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy. [dostęp 2020-09-17].
- ↑ EnergaCamerimage 2020. Nagroda dla filmu "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy" - TVN24 [online], TVN24, 22 listopada 2020 [dostęp 2021-01-19].
- ↑ Nominacje 2021. [dostęp 2022-09-04].
- ↑ Laureaci 2021. [dostęp 2023-08-31].
- ↑ 25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy. [dostęp 2021-01-19].
- ↑ W styczniu w Player.pl serial na podstawie filmu '25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy' [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2021-01-19] (pol.).