Aleksandr Jakowlew (polityk)

Aleksandr Jakowlew

Data i miejsce urodzenia	2 grudnia 1923 okolice Jarosławia
Data i miejsce śmierci	18 października 2005 Moskwa
Ambasador ZSRR w Kanadzie
Okres	od 1973 do 1983
Poprzednik	Boris Miroszniczenko
Następca	Aleksiej Rodionow
Odznaczenia

Aleksandr Nikołajewicz Jakowlew (ros. Александр Николаевич Яковлев; ur. 2 grudnia 1923 koło Jarosławia, zm. 18 października 2005 w Moskwie) – rosyjski ekonomista i działacz komunistyczny. Intelektualista, pomysłodawca pieriestrojki, doradca Michaiła Gorbaczowa.

Był wysoko postawionym funkcjonariuszem aparatu propagandy komunistycznej. Z powodu opublikowanego w 1972 artykułu „Przeciw antyhistoryzmowi”, odebranego jako zakamuflowana krytyka nacjonalistycznych i antysemickich tendencji w KPZR, usunięty ze stanowisk. Następnie został ambasadorem ZSRR w Kanadzie. Po dojściu do władzy Gorbaczowa sekretarz do spraw ideologii KC KPZR. Przygotowywał publiczny wizerunek Gorbaczowa, zaś o jego skuteczności świadczy zjawisko tzw. „gorbimanii” na Zachodzie w latach 80. XX wieku. Był także inicjatorem polityki głasnosti, tzn. liberalizacji cenzury. Deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 11 kadencji, deputowany ludowy ZSRR.

W miarę rozwoju reform stawał się stopniowo coraz większym krytykiem systemu radzieckiego, aż do całkowitego potępienia komunizmu jako doktryny i systemu politycznego.

Po rozpadzie ZSRR był przewodniczącym komisji do spraw rehabilitacji ofiar komunizmu (od 1992). Badał okoliczności śmierci Raoula Wallenberga, zamordowanego przez Sowietów. Dzięki Jakowlewowi za prezydentury Borysa Jelcyna w Rosji ruszyły badania archiwów katyńskich, skutecznie ograniczane za prezydentury Władimira Putina.

Odznaczenia

Niektóre z odznaczeń otrzymanych przez Jakowlewa:

• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (2 grudnia 1998)
• Order Rewolucji Październikowej (4 czerwca 1971)
• Order Czerwonego Sztandaru
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (×3)
• Order Przyjaźni Narodów (1 grudnia 1983)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy
• Order Czerwonej Gwiazdy (13 stycznia 1946)
• Order Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia)
• Order Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa)
• Order Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Order Wyzwoliciela (Wenezuela)
• Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec

Jakowlew gościł w Polsce wiele razy. W 2005 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Bibliografia

• Яковлев Александр Николаевич (ros.)
• Яковлев Александр Николаевич (ros.)
• Архив Александра Н. Яковлева - Личный архив - Биография (ros.)
• Могилы знаменитостей. Яковлев Александр Николаевич (1923–2005) (ros.)
• Библиотека – Люди и книги (ros.)