Diboran

Diboran
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	diboran(6)
	Inne nazwy i oznaczenia
	boroetan, dwuborowodór
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	B2H6
Inne wzory	(BH3)2
Masa molowa	27,67 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz
	Identyfikacja
Numer CAS	19287-45-7
Właściwości
	Gęstość
	1,165 g/cm³ (15 °C, 1 bar); gaz
	Rozpuszczalność w wodzie
	rozkład
Temperatura topnienia	−164,85 °C
Temperatura wrzenia	−92,5 °C
Punkt krytyczny	16 °C; 4,04 MPa
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H220, H280, H330
Zwroty P	P210, P260, P304+P340, P315, P377, P381, P403, P405
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanego źródła
Skrajnie; łatwopalny; (F+)	Silnie; toksyczny; (T+)
Zwroty R	R12, R23/24/25, R36/37/38
Zwroty S	S9, S16, S36/37/39, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	4 4 3
Temperatura zapłonu	−90 °C
Temperatura samozapłonu	38 °C (możliwy rozkład powyżej −18 °C)
Numer RTECS	HQ9275000
	Podobne związki
Podobne związki	borowodory
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Diboran, B₂H₆ – nieorganiczny związek chemiczny, dimer borowodoru. Jest wysoce reaktywny, z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową, łatwo ulega samozapłonowi pod wpływem wilgoci. Ciśnienie pary nasyconej wynosi 28 bar (0 °C).

Struktura[edytuj | edytuj kod]

W diboranie występują trójcentrowe-dwuelektronowe wiązania B−H−B, w których odległość B−H (131 pm) jest znacząco większa niż w konwencjonalnych terminalnych wiązaniach B−H (119 pm). Struktura ta została zaproponowana w 1921 roku przez W. Dithleya^[4], lecz rozpowszechniona została dopiero w latach 40. XX wieku^[5], budząc początkowo wątpliwości, m.in. ze strony Linusa Paulinga^[6].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Diboran znajduje wiele zastosowań w preparatyce chemicznej^[7]. Wykorzystywany jako reagent do otrzymywania organicznych i nieorganicznych związków boru, reduktor, katalizator, paliwo rakietowe i in.

Jest ważnym odczynnikiem w syntezie organicznej. Ulega addycji do alkenów tworząc alkiloborany, które łatwo utleniają się H₂O₂ w środowisku alkalicznym do alkoholi. Podobnie reaguje z alkinami, dając aldehydy jako produkty końcowe. Borowodór jest również używany jako reduktor w reakcji z kwasami karboksylowymi, redukując je do pierwszorzędowych alkoholi.

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Diboran otrzymuje się ilościowo w eterze, w temperaturze pokojowej, w reakcji borowodorku sodu z fluorkiem boru^[8]:

3NaBH₄ + 4BF₃ → 2B₂H₆ + 3NaBF₄

Na skalę przemysłową diboran otrzymuje się w wyniku wysokotemperaturowej redukcji fluorku boru wodorkiem sodu^[8]:

2BF₃ + 6NaH → B₂H₆ + 6NaF

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Diborane, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 570112 [dostęp 2012-02-07] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b Diboran (nr 463051) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-02-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Diboran (nr 463051) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2017-01-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ W. Dithley. „Angewandte Chemie”. 34, s. 596, 1921.
↑ Robert S. Mulliken. The Structure of Diborane and Related Molecules. „Chem. Rev.”. 47 (2), s. 207–217, 1947. DOI: 10.1021/cr60129a002. (ang.).
↑ P. Laslo. A Diborane Story. „Angewandte Chemie International Edition”. 39, s. 2071–2072, 2000. DOI: <2071::AID-ANIE2071>3.0.CO;2-C 10.1002/1521-3773(20000616)39:12<2071::AID-ANIE2071>3.0.CO;2-C.
↑ B.M. Mikhailov. The Chemistry of Diborane. „Russian Chemical Review”. 31, s. 207–224, 1962.
↑ ^a ^b F.A.F.A. Cotton F.A.F.A., GG. Wilkinson GG., P.L.P.L. Gaus P.L.P.L., Chemia nieorganiczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11772-9 .

[GESTIS-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Diborane, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 570112 [dostęp 2012-02-07] (niem. • ang.).

[Aldrich-2] Diboran (nr 463051) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-02-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Aldrich-US-3] Diboran (nr 463051) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2017-01-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Dithley-4] W. Dithley. „Angewandte Chemie”. 34, s. 596, 1921.

[Mulliken-5] Robert S. Mulliken. The Structure of Diborane and Related Molecules. „Chem. Rev.”. 47 (2), s. 207–217, 1947. DOI: 10.1021/cr60129a002. (ang.).

[Laslo-6] P. Laslo. A Diborane Story. „Angewandte Chemie International Edition”. 39, s. 2071–2072, 2000. DOI: <2071::AID-ANIE2071>3.0.CO;2-C 10.1002/1521-3773(20000616)39:12<2071::AID-ANIE2071>3.0.CO;2-C.

[Mikhailov-7] B.M. Mikhailov. The Chemistry of Diborane. „Russian Chemical Review”. 31, s. 207–224, 1962.

[Cotton-8] F.A.F.A. Cotton F.A.F.A., GG. Wilkinson GG., P.L.P.L. Gaus P.L.P.L., Chemia nieorganiczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11772-9 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]