Bekarda białosterna
| Tityra leucura[1] | |
| Pelzeln, 1868 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
bekarda białosterna |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 brak danych
| |
| Zasięg występowania | |
| |
Bekarda białosterna[3] (Tityra leucura) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny bekardowatych (Tityridae). Występuje w zachodniej Brazylii. Znany z obserwacji z 2006 z południowo-wschodnim stanie Amazonas, przy granicy ze stanem Rondônia, na którego północy w 1829 pozyskano jeden okaz. Holotyp znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu. Ponownie odkryty po 177 latach gatunek nie jest jeszcze powszechnie zaakceptowany. Ma status niedostateczne dane (DD, Data Deficient).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał August von Pelzeln w 1868. Holotyp pochodził z Salto do Girao[4], czyli Jirau[5], u wybrzeża rzeki Madeira na północy brazylijskiego stanu Rondônia przy granicy z Amazonas (9°20′00″S 64°43′00″W/-9,333333 -64,716667). Pozyskał go Johann Natterer w październiku 1829. Został przekazany do Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Tityra (Erator) leucura[4].
Status gatunku jest sporny. Poza odkryciem gatunku jedyne stwierdzenie to obserwacja z 2006 roku[5]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny nie uznaje bekardy białosternej za osobny gatunek, wymienia ją obok bekardy czarnogłowej (Tityra inquisitor)[6]. Autorzy HBW (2004) początkowo uczynili podobnie[7][8]. Bekardę białosterną uznano za formę pośrednią między T. i. albitorques a T. i. pelzelni, których obszary występowania zdają się nachodzić w miejscu typowym T. leucura, a holotyp za nietypowo upierzonego osobnika w szacie bliskiej ostatecznej (subadultus)[7]. Została jednak wymieniona jako gatunek w 2016 na liście tworzonej przy współpracy z BirdLife International[9]. Nie wiadomo, jak miałby powstać mieszaniec podgatunków bekardy czarnogłowej z białym ogonem, ponieważ u przedstawicieli ich obydwu sterówki są czarno-białe[5]. Na Kompletnej liście ptaków świata (2021) bekarda białosterna ma status odrębnego gatunku[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała holotypu wynosi niecałe 18 cm[4], długość skrzydła – 102 mm, ogona – 65 mm[10] (o 19 lat starsze źródło zawiera inne wartości, odpowiednio 101 mm i 63 mm[11]), górnej krawędzi dzioba – 14,6 mm[5], skoku – niecałe 15 mm[4].
Holotyp miał być młodym samcem w trakcie pierzenia do szaty ostatecznej. Ma białe policzki i okolice pokryw usznych. Wierzch ciała i górna część piersi są szare, znacznie wyraźniej niż u bekardy czarnogłowej. Brak czarnego paska przedkońcowego na sterówkach. Są jasnoszare z około dwucentymetrowymi białymi paskami na początku chorągiewek wewnętrznych. Na końcu obecny szeroki biały pasek, nie kontrastuje ostro z resztą ogona. Carl Eduard Hellmayr uważał, że w procesie wzrostu pióra w komórkach brakowało melaniny. Ocenił też dziób jako niewykształcony w pełni – pod względem długości osiągnął jedynie około ⅓ rozmiaru właściwego dla blisko spokrewnionych bekard[10][11]. Whittaker, który obserwował bekardę białosterną w 2006 potwierdził, że ta prócz białego ogona wydawała się mieć mniejszy dziób, przywodzący na myśl bekardziki Pachyramphus. Tęczówkę miała ciemnobrązową lub czarną[5].
Zasięg występowania, ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Miejsce typowe położone jest około 120 km na południowy zachód od Porto Velho, stolicy stanu Rondônia[12]. Obserwacje z kwietnia 2006 pochodzą z oddalonych o około 420 km terenów w południowo-wschodnim stanie Amazonas, z wilgotnych lasów terra firme (8°29′00″S 60°57′00″W/-8,483333 -60,950000)[5].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN nadaje bekardzie białosternej status niedostateczne dane (DD, Data Deficient) od 2016 roku (stan w 2021). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za niemożliwy do określenia[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tityra leucura, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Tityra leucura, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tityrinae Gray,GR, 1840 (1832-33) - bekardy (wersja: 2020-12-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-06].
- ↑ a b c d Pelzeln, August von & Natterer, Johann, Zur Ornithologie Brasiliens : Resultate von Johann Natterers Reisen in den Jahren 1817 bis 1835, 1868, s. 120, 183–184.
- ↑ a b c d e f A. Whittaker, Field evidence for the validity of White-tailed Tityra, Tityra leucura Pelzeln, 1868, „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 2, 128, 2008, s. 107–113.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Cotingas, manakins, tityras, becards. IOC World Bird List (v11.1), 19 stycznia 2021. [dostęp 2021-04-06].
- ↑ a b David A. Christie (red.), Andrew Elliott, Josep del Hoyo, Handbook of the Birds of the World, t. 9. Cotingas to Pipits and Wagtails, Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 449, ISBN 978-84-87334-69-6.
- ↑ Mobley, J. A. & G. M. Kirwan: Black-crowned Tityra (Tityra inquisitor). [w:] J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana (red.). Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-04-06].
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], BirdLife Data Zone, grudzień 2020, s. 298 [dostęp 2021-04-06].
- ↑ a b Carl Eduard Hellmayr, The birds of the Rio Madeira, 1910, s. 312–313.
- ↑ a b Carl Eduard Hellmayr, Catalogue of birds of the Americas, t. 6, 1929, s. 225.
- ↑ Kevin J. Zimmer, Proposal (634) to South American Classification Committee: Recognize Tityra leucura as a valid species [online], South American Classification Committee, lipiec 2014 [dostęp 2021-04-06].
- ↑ White-tailed Tityra Tityra leucura. BirdLife International. [dostęp 2021-04-06].