Ceratophrys cranwelli
| Ceratophrys cranwelli[1] | |
| Barrio, 1980 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Ceratophrys cranwelli |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Ceratophrys cranwelli – gatunek płaza bezogonowego z rodziny Ceratophryidae. Osiąga do 13 cm długości i cechuje się bardzo szeroką jamą ustną, a także fałdami przypominającymi rogi. Gatunek ten występuje w Boliwii, Paragwaju, Argentynie oraz na przyległym obszarze Brazylii (stan Mato Grosso do Sul). Zasiedla okresowe zbiorniki wodne. Zarówno osobniki dorosłe, jak i kijanki są drapieżnikami i żywią się różnego rodzaju bezkręgowcami i kręgowcami. Rozmnaża się pod koniec pory deszczowej, a samica jednorazowo składa około 1200 jaj. Gatunek najmniejszej troski (LC), w związku z m.in. rozległym zasięgiem występowania, a także dużymi rozmiarami populacji.
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Gatunek nazwany na cześć herpetologa Jorge Cranwella, który jako pierwszy wyodrębnił gatunek C. cranwelli ze spokrewnionej rogatki ozdobnej (Ceratophrys ornata)[3].
Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]
Duży, dobrze zbudowany płaz[3]. Długość od ujścia kloaki do czubka pyska u dorosłych osobników waha się od 4,2 do 13,0 cm[3]. Głowa duża, szeroka i płaska z wyraźnie zaznaczonymi oczami[3]. Nad oczami znajdują się charakterystyczne trójkątne fałdy przypominające rogi[3]. Jama ustna może zostać otwarta na szerokość wynoszącą ponad połowę długości ciała[3]. Język duży i lepki[3]. W przeciwieństwie do większości płazów bezogonowych czaszka jest usztywniona, a spojenie żuchwy zrośnięte, co w połączeniu z krótką szczęką zapewnia bardzo dużą siłę zgryzu[3]. Palce u dłoni krótkie, bez błony pławnej, a u stopy spięte słabo zaznaczoną błoną pławną[3]. Grzbiet ma kolor od jasnobrązowego po zgaszony zielony[3]. Brzuch jasny[3]. Na kończynach przednich widoczne ciemnobrązowe poprzeczne paski[3].
Analiza filogenetyczna wykazała, że gatunek ten jest grupą siostrzaną dla rogatki ozdobnej, od której natomiast różni się następującymi cechami[3]:
- C. cranwelli to gatunek diploidalny (liczba chromosomów 2n = 26), a C. ornata oktoploidalny (liczba chromosomów 8n = 104),
- trójkątne fałdy skóry nad oczami (rogi) są wyraźniej zaznaczone u C. cranwelli,
- C. ornata jest jaskrawiej ubarwiona.
Zasięg i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten występuje w Gran Chaco – krainie geograficznej w Ameryce Południowej na pograniczu Boliwii, Paragwaju, Argentyny i Brazylii na wysokościach bezwzględnych do 700 m n.p.m.[3] Płaz ten zasiedla okresowe zbiorniki wodne[3]. Gatunek ten dużą część czasu spędza zakopany pod ziemią, wzrost aktywności obserwuje się podczas pory deszczowej[3].
Dieta i sposób odżywiania się[edytuj | edytuj kod]
Drapieżnik – płaz ten zagrzebuje się częściowo w ziemi, skąd poluje z zasadzki na przechodzące obok zwierzęta[4]. Osobniki dorosłe żywią się m.in. płazami bezogonowymi (np. ropuchą Rhinella major, gruboskórnikiem termitojadem oraz płazami z rodzaju Leptodactylus), małymi ssakami, ptakami, jaszczurkami, mięczakami, mrówkami i chrząszczami[5]. Kijanki również są drapieżnikami i żywią się innymi kijankami (zaobserwowano również kanibalizm), owadami oraz skorupiakami[5]. Kijanki mają zrogowaciałe osłonki szczęki (ang. jaw sheahts) oraz kilka rzędów zrogowaciałych zębów pomagających w rozrywaniu ofiary[6].
Rozmnażanie i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Do rozrodu dochodzi we wczesnej porze deszczowej[3]. Samce zazwyczaj nawołują w nocy częściowo zanurzone w wodzie[3]. Nawoływanie przypomina dźwięk wydawany przez tubę i ma częstotliwość 1400–1900 Hz[3]. Samice składają jaja (jednorazowo około 1200) w stawach[3].
Podobnie jak kijanki rogatki ozdobnej, kijanki C. cranwelli są w stanie wydawać dźwięki, które razem z szybkimi ruchami ogona służą zapewne zmniejszaniu poziomu kanibalizmu wśród kijanek w tym samym zbiorniku wodnym – wykazano, że dźwięk wydawany przez kijankę atakowaną przez inną kijankę C. cranwelli często prowadził do zaprzestania ataku przez napastnika[6]. Należy zauważyć, że mechanizm ten jest mniej skuteczny przy zmniejszonej dostępności ofiar należących do innych gatunków[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
W 2004 roku gatunek ten otrzymał status gatunku najmniejszej troski (LC) w związku z rozległym zasięgiem, tolerancją wielu rodzajów siedlisk, a także potencjalnie dużymi rozmiarami populacji. Status ten podtrzymano w 2023 roku. W części jego zasięgu postępuje utrata siedlisk. Płaz ten jest zabijany przez miejscową ludność w związku z niesłusznym przeświadczeniem, iż jest on toksyczny. Jest on również odławiany z przeznaczeniem na handel jako zwierzę domowe, a jaja używane są w badaniach naukowych[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ceratophrys cranwelli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Ceratophrys cranwelli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2023 [dostęp 2023-12-14] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t AmphibiaWeb - Ceratophrys cranwelli [online], amphibiaweb.org [dostęp 2021-07-30].
- ↑ William E. Duellman, Miguel Lizana, Biology of a Sit-and-Wait Predator, the Leptodactylid Frog Ceratophrys cornuta, „Herpetologica”, 50 (1), 1994, s. 51–64, ISSN 0018-0831, JSTOR: 3892875 [dostęp 2021-07-30].
- ↑ a b Christopher M. Schalk i inni, On the Diet of the Frogs of the Ceratophryidae: Synopsis and New Contributions, „South American Journal of Herpetology”, 9 (2), 2014, s. 90–105, DOI: 10.2994/SAJH-D-14-00008.1.
- ↑ a b c Carolina Salgado Costa i inni, Underwater sound emission as part of an antipredator mechanism in Ceratophrys cranwelli tadpoles, „Acta Zoologica”, 95 (3), 2014, s. 367–374, DOI: 10.1111/azo.12035, ISSN 1463-6395 (ang.).