Gruboskórnik termitojad

Gruboskórnik termitojad

Dermatonotus muelleri
(Boettger, 1885)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Rodzina	wąskopyskowate
Rodzaj	Dermatonotus Méhely, 1904
Gatunek	gruboskórnik termitojad
Synonimy
Hypopachus mülleri Peracca, 1895 Hypopachus muelleri Boulenger, 1895 Dermatonotus mülleri Méhely, 1904 Gastrophryne muelleri Stejneger, 1910 Dermatonotus muelleri Nieden, 1926
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Gruboskórnik termitojad (Dermatonotus muelleri) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny wąskopyskowatych. Jedyny przedstawiciel rodzaju Dermatonotus.

Charakterystyka

Łapa

Brzuszna strona ciała

Płaz o długości ciała 40–50 mm (samice są większe od samców). Jego gładka skóra, wydzielająca białawą substancję chroniącą zwierzę przed pasożytami i grzybami, zabarwiona jest na grzbiecie na oliwkowobroązowo, boki ciała zdobi ciemne nieregularne plamkowanie, brzuch zaś – bladożółte. Krępe ciało o małej głowie. Tympanum ukryte. Kończyny przednie krótkie, sięgające do połowy ciała, tylne także krótkie, palce w obu przypadkach wolne, zaokrąglone.

Występowanie i biotop

Gruboskórnik termitojad występuje w północnej Argentynie, północnym i zachodnim Paragwaju, wschodniej Boliwii oraz wschodniej i południowej Brazylii.

Bytuje na wysokościach do 1500 metrów nad poziomem morza. Zamieszkuje na ogół otwarte tereny, choć sporadycznie można go spotkać wewnątrz lasów i w pobliżu osiedli ludzkich. Nie uważa się go jednak za gatunek dobrze przystosowujący się do zmienionego działalnością ludzką środowiska. Płaz preferuje przesiąkłe wodą gleby, w których może się zakopać.

Jak wskazuje nazwa gatunkowa, płaz żywi się termitami.

Rozmnażanie

Rozród odbywa się w tymczasowych zbiornikach wodnych i w stawach na płyciznach (także w wykorzystywanych przez człowieka). Rozpoczyna się we wrześniu-październiku i kończy się w lutym. Podczas godów, spotyka się nawet tysiąc samców nawołujących osobniki płci przeciwnej, poświęcają one na rozród 5 dni.

Larwa zwana kijanką, czerwonobrązowa na grzbiecie i biaława na brzuchu, o ciele spłaszczonym bocznie i zaokrąglonym grzbietowo, ma zaokrąglony, ścięty pysk, nozdrza nie występują, podobnie jak rogowacenie części otworu gębowego czy brodawki. Umiejscowione bocznie oczy osiągają małe rozmiary. Zarówno płetwa brzuszna, jak i grzbietowa, rozpoczynająca się w zagłębieniu pomiędzy tułowiem i ogonem, są wypukłe, półprzezroczyste i lekko pigmentowane. Płetwa brzuszna łączy się z krótkim umiejscowionym przyśrodkowo otworem ciała. Należy mieć na uwadze, że w opisach kijanki dokonanych przez różnych autorów występują rozbieżności. Jest egzotrofem, żywi się pokarmem zawieszonym w toni wodnej, do którego zaliczają się następujące glony: zielenice właściwe, Baccilariophyceae, Dinophyceae. W układzie pokarmowym kijanki znajdywano też żywe eugleniny.

Status

Płaza uważa się za licznie występującego, zwłaszcza podczas sezonu rozrodczego. Poza nim spotyka się go rzadko z uwagi na przebywanie w glebie. Jego populacja nie ulega znacznym wahaniom. Nie wymienia się globalnych zagrożeń stwarzających dla gatunku niebezpieczeństwo na całym obszarze jego występowania. Wspomina się raczej o niszczeniu środowiska naturalnego przez rozwój rolnictwa, przemysł drzewny w Argentynie oraz skażenie wód, a także o odłowie w Paragwaju, gdzie prawo zezwala na polowania. Zdarza się handel osobnikami tego gatunku jako zwierzęciem domowym. Poza tym gruboskórnik stanowi pokarm takich zwierząt, jak psy, torbacze, ptaki i węże.

Zasięg występowania zwierzęcia obejmuje obszary chronione.