Chimerarachnidae
| Chimerarachnidae | |
| Wunderlich, 2019 | |
| Okres istnienia: kreda | |
 Inkluzja Chimerarachne yingi | |
 Rekonstrukcja Chimerarachne yingi | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Pantetrapulmonata |
| (bez rangi) | Tetrapulmonata |
| (bez rangi) | Serikodiastida |
| (bez rangi) | Araneida |
| Podrząd |
Chimerarachnida |
| Rodzina |
Chimerarachnidae |
Chimerarachnidae – wymarła rodzina pajęczaków z kladu Araneida, jedyna z monotypowego podrzędu Chimerarachnida. Obejmuje dwa rodzaje, Chimerarachne i Parachimerarachne. Ich zapis kopalny ograniczony jest do kredy. Zwierzęta te odznaczały się drobnymi rozmiarami ciała, nogogłaszczkami samca zmodyfikowanymi do przekazywania spermy oraz opistosomą (odwłokiem) z zachowanymi segmentacją i pygidium, dwoma parami w pełni wykształconych kądziołków przędnych i wieloczłonowym, biczykowatym telsonem.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pajęczaki o mierzonym bez telsonu ciele długości od 2 do 2,8 mm[1][2].
Prosoma była szersza z tyłu i ku przodowi zwężona[1]. Ośmioro oczu umieszczonych było blisko jej przedniej krawędzi, częściowo na wzgórkach[1][2]. Człony nasadowe szczękoczułków ustawione były pionowo, niepowiększone i w widoku grzbietowym nie wystawały przed obrys karapaksu, przywodząc na myśl ustawienie labidogantyczne jak u pająków wyższych. Pazury szczękoczułków były jednak umieszczone równolegle i zwrócone wierzchołkami ku tyłowi jak w ustawieniu ortognatycznym występującym u Mesothelae i ptaszników[2]. Pazury te były nagie, krótkie, grube i delikatnie zakrzywione[1]. Nie wiadomo, czy występowały gruczoły jadowe – ich potencjalne ujścia są niedostrzegalne w inkluzjach tych pajęczaków[1][2]. Nogogłaszczki samca podobnie jak u pająków zmodyfikowane były do przekazywania nasienia samicy. Stopa zmodyfikowana była w cymbium i zaopatrzona w bulbus z embolusem. W przeciwieństwie do Mesothelae i Opisthothelae cymbium podzielone było podłużnie na dwie części (gałęzie)[1][2]. Ponadto u Parachimerarachne nogogłaszczki miały zachowane nadstopia[2]. U Chimerarachne aparat kopulacyjny posiadał dwie tępe apofizy[1], u Parachimerarachne zaś apofiz nie stwierdzono[2]. U samicy nogogłaszczki były niezmodyfikowane[3]. Odnóża były zwyczajnie wykształcone. Na nadstopiach i stopach znajdowały się nieliczne trichobotria[1][2]. Stopy zwieńczone były trzema pazurkami. Pazurki parzyste oraz szpatułkowata przylga umieszczone były na onychium[1].
Prosoma połączona była z opistosomą (odwłokiem) wąskim łącznikiem (petiolusem) wykształconym z pierwszego segmentu tej drugiej. Kształt opistosomy zbliżony był do owalnego. Na jej wierzchu leżało siedem tergitów o prostych krawędziach przedniej i tylnej oraz zaokrąglonych krawędziach bocznych, na jej spodzie zaś siedem sternitów włącznie z wieczkami płucotchawek[1]. W tyle opistosomy cztery segmenty tworzyły pygidium[1][2]. Na tylnym końcu opsistosomy wyrastał wieloczłonowy, biczykowaty, dłuższy od ciała telson[1][2]. U Chimerarachne budowało go około 30–50[1], a u Parachimerarachne około 70 członów[2]. Zwierzęta przypuszczalnie utrzymywały go w postaci wyprostowanej ku tyłowi, jak współczesne głaszczkochody[2]. Wyrastające spod krawędzi trzeciego sternitu kądziołki przędne pary przednio-bocznej były dobrze wykształcone, u Chimerarachne dziewięcioczłonowe. Kądziołki przędne pary przednio-środkowej nie były rozwinięte, jednak w ich miejscu obecna była para gruczołów przędnych. Dobrze wykształcone kądziołki przędne pary tylno-bocznej wyrastały spod krawędzi czwartego sternitu i u Chimerarachne budowało je jedenaście członów[1][2]. Nie występowało siteczko przędne[2], natomiast u Chimerarachne pośrodku tylnej krawędzi czwartego sternitu stwierdzono V-kształtną strukturę przypominającą stożeczek[1].
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został przez Jörga Wunderlicha w 2019 roku[4]. Obejmuje dwa opisane rodzaje[2]:
- Chimerarachne Wang et al., 2018
- Parachimerarachne Wunderlich et Müller, 2022
Chimerarachne opisana została w 2018 roku na podstawie pięciu datowanych na cenoman inkluzji w bursztynie birmańskim przez dwa różne zespoły badawcze[1][5]. Zespół Huang Diyinga sklasyfikował ją w blisko spokrewnionym z pająkami rzędzie Uraraneida[5]. Odpowiedzialny za nadanie nazwy rodzajowej zespół Wang Bo umieścił ją jako bliższą pająkom niż Uraraneida[1]. Stanowisko to poparł Jörg Wunderlich. W 2019 roku utworzył on dla owego rodzaju monotypową rodzinę Chimerarachnidae i umieścił ją w monotypowym podrzędzie Chimerarachnida w obrębie rzędu Araneida, określanego jako pająki w szerokim sensie. Taka klasyfikacja wiązała się z obniżeniem ściśle rozumianym pająkom (Araneae) rangi do podrzędu oraz obniżeniem rang Mesothelae i Opisthothelae do infrarzędów[4]. Systematyka taka stosowana jest jednak głównie w pracach Wunderlicha[2], natomiast inni autorzy umieszczają Chimerarachnidae jako incertae sedis w obrębie rzędu pająków (Araneae)[6]. W 2022 roku Wunderlich i Patrick Müller opisali, również na podstawie inkluzji w burmicie, nowy rodzaj Parachimerarachne, wskutek czego Chimerarachnidae przestały być taksonem monotypowym[2].
Zapis kopalny Chimerarachnida ograniczony jest do środkowej części kredy, jednak ich bazalna pozycja względem ściśle rozumianych pająków wskazuje, że wyewoluowały znacznie wcześniej, przypuszczalnie w karbonie lub nawet w dewonie[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Bo Wang, Jason A. Dunlop, Paul A. Selden, Russell J. Garwood, William A. Shear, Patrick Müller, Xiaojie Lei. Cretaceous arachnid Chimerarachne yingi gen. et sp. nov. illuminates spider origins. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 614–622, 2018. DOI: 10.1038/s41559-017-0449-3. ISSN 2397-334X.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jörg Wunderlich, Patrick Müller. Some spiders in Cretaceous amber from Myanmar (Araneida: Chimerarachnida and Araneae). „Beiträge zur Araneologie”. 15, s. 119–173, 2022.
- ↑ A strange fossil spider. Or maybe not. „The Economist”, 2018-02-05.
- ↑ a b Jörg Wunderlich. What is a spider?. „Beiträge zur Araneologie”. 12, s. 1–32, 2019.
- ↑ a b Diying Huang, Gustavo Hormiga, Chenyang Cai, Yitong Su, Zongjun Yin, Fangyuan Xia, Gonzalo Giribet. Origin of spiders and their spinning organs illuminated by mid-Cretaceous amber fossils. „Nature Ecology & Evolution”. 2 (4), s. 623–627, 2018. DOI: 10.1038/s41559-018-0475-9. ISSN 2397-334X.
- ↑ Jason A. Dunlop, David Penney, Denise Jekel, z dodatkowym wkładem: Lyall I. Anderson, Simon J. Braddy, James C. Lamsdell, Paul A. Selden, O. Erik Tetlie: A summary list of fossil spiders and their relatives. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern, 2020. [dostęp 2023-10-19].