Chołchło

Chołchło
Хоўхлава
Холхлово
	; kościół katolicki z 1738
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	mołodeczański
Sielsowiet	Chożów
Populacja (2009); • liczba ludności	; 414
Nr kierunkowy	1773
Kod pocztowy	222321
	Położenie na mapie obwodu mińskiego Chołchło
	Położenie na mapie Białorusi Chołchło
	Położenie na mapie Polski w 1939 Chołchło
	54°09′59″N 26°46′13″E/54,166389 26,770278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chołchło (biał. Хоўхлава, ros. Холхлово) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeczańskim, w sielsowiecie Chożów.

Dobra Chołchło otrzymał Mikołaj II Radziwiłł od Aleksandra Jagiellończyka w 1495 roku^[2]. Prywatne miasto szlacheckie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie mińskim województwa mińskiego^[3].

W czasach zaborów miasteczko w gminie Horodek, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 własność Karnickich^[4].

W latach 1921–1945 folwark leżał w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Gródek^[5]^[6].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 118 osób, 18 były wyznania rzymskokatolickiego, 94 prawosławnego a 6 mojżeszowego. Jednocześnie 22 mieszkańców zadeklarowało polską a 96 białoruską przynależność narodową. Było tu 21 budynków mieszkalnych^[7]. W 1931 w 36 domach zamieszkiwało 197 osób^[8].

Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Rakowie i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Gródku^[9].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR^[10]^[11]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR^[12].

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Do 2013 siedziba sielsowietu Chołchło^[13]. W skład agromiasteczka również wchodzi dawna wieś Wielkie Sioło i dawny majątek Chołcho.

Kościół[edytuj | edytuj kod]

W 1738 wybudowano tu kościół katolicki. W wyniku represji popowstaniowych został przekształcony w cerkiew prawosławną. W międzywojennej Polsce świątynia została zwrócona katolikom. Po II wojnie światowej kościół został zamknięty przez władze radzieckie. Po upadku ZSRS ponownie służy jako świątynia^[14].

Przynależność państwowa i administracyjna[edytuj | edytuj kod]

? - 1793 I Rzeczpospolita
1793 - 1917 Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski
1917 - 1919 Rosyjska FSRR
1919 - 1920 Polska, Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich, okręg wileński
1920 - 1920 Rosyjska FSRR
1920 - 1945^[b] Polska
- województwo:
  - okręg nowogródzki (1920 - 1921)
  - nowogródzkie (1921 - 1922)
  - Ziemia Wileńska (1922 - 1926)
  - wileńskie (od 1926)
- powiat:
  - wilejski (1920 - 1927)
  - mołodeczański (od 1927)
1945 - 1991 ZSRR, Białoruska SRR
od 1991 Białoruś

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
↑ de facto do 1939

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ Mirosława Malczewska, Latyfundium Radziwiłłów w XV do połowy XVI wieku, Warszawa-Poznań 1985, s. 102.
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 90.
↑ Chołchło, miasteczko, powiat wilejski, gmina Horodek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 624 .
↑ Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472; zm. Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158; zm. Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62
↑ Dz.U. z 1926 r. nr 45, poz. 277
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 76 .
↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 58 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 237 .
↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-03] .
↑ PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .
↑ «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234
↑ Chołchłów. vedaj.by - Architektura i kultura Białorusi. [dostęp 2018-11-29]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Chołchło, miasteczko, powiat wilejski, gmina Horodek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 624 .
Chołchło na mapie WIG
Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3.

[uwaga12222-5] Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).

[uwaga1-16] to do 1939

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[2] Mirosława Malczewska, Latyfundium Radziwiłłów w XV do połowy XVI wieku, Warszawa-Poznań 1985, s. 102.

[3] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 90.

[4] Chołchło, miasteczko, powiat wilejski, gmina Horodek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 624 .

[6] Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472; zm. Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158; zm. Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62

[autonazwa1-7] Dz.U. z 1926 r. nr 45, poz. 277

[:022222222222-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 76 .

[:122222-9] Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 58 .

[:0222222-10] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 237 .

[11] ttps://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.

[12] okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-03] .

[13] PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .

[14] «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234

[15] Chołchłów. vedaj.by - Architektura i kultura Białorusi. [dostęp 2018-11-29]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

Miasteczko	Gródek Mołodecki
Wsie	Adamowce Bakszty Bierezowce Bielewo Bobry Brody Gródeckie Chołchło Ciszkowszczyzna Czerniewszczyzna Dorochy Dowgule Drowasze Dzierazki Gierduciszki Gościły Gudowszczyzna Horki Jadziejki Jarszewicze Jermaki Jeśmanowce Kabany I Kabany II Kamieńszczyzna Karniutki Kiczyno Kiłtowce Kisiele Kisielki Korable Kostołomszczyzna Kropiwniki Krywionki Lucyno Kuchary Kudziewce Kukowo Kulesze Lalkowszczyzna Łapińce Łuczeńskie Mańkowszczyzna Nowosiółki Jeśmanowskie Ogrodniki Paradowszczyzna Piotrowszczyzna Pierowszczyzna Pożaryszcze Pronczejkowo Rusaliszki Sazonowszczyzna Sielewce Siemierniki Soroki Suchoparowszczyzna Sulżyce Susze Sysuny Szałygi Szyraje Tatary Tokarzewszczyzna Tuczyno Waśkowce Wielkie Sioło Wierbowce Wiłucewicze Witkowszczyzna Wołczki Wydrycze Zadworce Zarzecze Zwierki Żochowszczyzna
Zaścianek	Baranowszczyzna Biesowe Błoto Bołotkowszczyzna Brody Bierezowieckie Czerniszki Czerskie Łuki Daszkowszczyzna Dorochy Gaj Gleje Gliniszcze Halejki Horbowszczyzna Jaromowszczyzna Lesuny Lucyńskie Kąty Maciukowszczyzna Markowszczyzna Miszerowce Moszewki Możulewo Ostrów Piekary Pieńkowszczyzna Pierowszczyzna Połujki Romanicha Sakowik Szyszki Węgły Wielkie Pole Zbykały Zielone
Kolonie	Biciejki Krzyży Ług Kukiele Mańkowszczyzna Pronczejkowo Szumałka
Folwarki	Aleksandrowo Bogińszczyna Balcery Chodziejewszczyzna Czerniszki Dońki Dworzec Dziakowszczyzna Gracze Humniczyno Horbowszczyzna Horodyszcze Ignatowo Janowszczyzna Karnicz Kołtunowszczyzna Korbutówka Koryckie Kościesze Kruszyńszczyzna Krynica Kulesze Miechowszczyzna Mieczysławowo Nowe Oleszki Nowe Pole Nowikowszczyzna Ogrodniki Oleszki Ostrów Paradowszczyzna Pietryłówka Piotrowszczyzna Pohoreliszki Połujki Pronczejkowo Puniszcze Rodźki Rydy Rymciszki Starzynki Kropiwnickie Starzynki Łapińskie I Starzynki Łapińskie II Tuczyno Tupalszczyzna Wielkie Pole Wielkie Sioło Wilczy Ług Władysławówka Wołkowszczyzna Załuże Zapartyki Zbykały Żychary
Majątki	Anulin Bielewo Chmarzyszki Chołchło Czerniewo Dorochy Dowcewicze Duszczyce Gierduciszki Hermaniszki Holandia Kasperowszczyzna Kisiele Kopciowszczyzna Lucyno Mańkowszczyzna Redźkowszczyzna Soroczyn Wazginiszki Wiałorucz
Osada	Poniatowszczyzna
Leśniczówka	Milucino Nowinka Ostrów
Smolarnia	Bielewo Tuczyno
Osada młyńska	Bielewo Gierduciszki Glinianka Waśkowce
Futor	Barczewina