Obrożnik

Obrożnik
	Dicrostonyx
	Gloger, 1841
	; Przedstawiciel rodzaju – obrożnik grenlandzki (D. groenlandicus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Dicrostonychini
Rodzaj	obrożnik
	Typ nomenklatoryczny
	Mus hudsonius Pallas, 1778
Synonimy
	Cuniculus Wagler, 1830; Myolemmus Pomel, 1854; Misothermus Hensel, 1855; Borioikon Poliakov, 1881; Borioicon: Büchner, 1889; Tylonyx Schulze, 1897;
	Cuniculus Wagler, 1830; Myolemmus Pomel, 1854; Misothermus Hensel, 1855; Borioikon Poliakov, 1881; Borioicon: Büchner, 1889; Tylonyx Schulze, 1897;
Rodzaje i gatunki
	2 podrodzaje i 10 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	2 podrodzaje i 10 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obrożnik^[9] (Dicrostonyx) – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Azji^[10]^[11]^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 88–160 mm, długość ogona 9–22 mm; masa ciała 35–155 g^[11]^[13].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger w książce swojego autorstwa o tytule Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte^[1]. Gloger w swojej diagnozie nie wymienił żadnego gatunku; na gatunek typowy wyznaczyno obrożnika labradorskiego (D. hudsonius)

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Cuniculus: łac. cuniculus „królik”^[14]. Gatunek typowy: Mus torquatus Pallas, 1778.
Dicrostonyx: gr. δικρος dikros „rozwidlony”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”^[15].
Myolemmus: gr. μυς mus, μυος muos „mysz”; rodzaj Lemmus Link, 1795 (leming)^[16]. Gatunek typowy: Arvicola (Myolemmus) ambiguus Pomel, 1853 (nomen dubium).
Misothermus: gr. μισεω miseō „nienawidzić”; θερμος thermos „ciepło, gorąc”^[17]. Gatunek typowy: Mus torquatus Pallas, 1778.
Borioikon (Borioicon): gr. τα βορεια ta boreia „północ”; οικων oikōn „mieszkaniec”^[18]. Gatunek typowy: Mus torquatus Pallas, 1778.
Tylonyx: gr. τυλος tulos „stwardniały, guzek”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur, paznokieć”^[19]. Gatunek typowy: Mus torquatus Pallas, 1778.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach^[20]^[13]^[10]^[9]:

Myolemmus Pomel, 1854
- Dicrostonyx torquatus (Pallas, 1778) – obrożnik tundrowy
Dicrostonyx Gloger, 1841
- Dicrostonyx groenlandicus (Traill, 1823) – obrożnik grenlandzki
- Dicrostonyx richardsoni Merriam, 1900 – obrożnik zmienny
- Dicrostonyx hudsonius (Pallas, 1778) – obrożnik labradorski
- Dicrostonyx nunatakensis Youngman, 1967 – obrożnik górski
- Dicrostonyx nelsoni Merriam, 1900 – obrożnik alaskański
- Dicrostonyx unalascensis Merriam, 1900 – obrożnik wyspowy

Opisano również gatunki wymarłe z okresu plejstocenu:

Dicrostonyx gulielmi (Sanford, 1870)^[21] (Wielka Brytania)
Dicrostonyx renidens Zazhigin, 1974^[22] (Rosja)
Dicrostonyx simplicior Fejfar, 1966^[23] (Czechy)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nazwa nieważna, odrzucona dla celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień ICZN^[2]; młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Dipodidae).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Borioikon Poliakov, 1881.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 97. (niem.).
↑ ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 21. (niem.).
↑ A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 27. (fr.).
↑ R.F. Hensel. Beiträge zur Kenntniss fossiler Säugethiere. Insektenfresser und Nagethiere der Diluvialformation. „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 7, s. 492, 1855. (niem.).
↑ И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. VII^e série. 39 (Приложение 2), s. 34, 1881. (ros.).
↑ E. Büchner: Научные результаты путешествий Н. М. Пржевальскаго по Центральной Азии, изданные на средства, пожалованныя Его Императорским Высочеством Государем наследником цесаревичем Николаем Александровичем, Императорскою академиею наук / Wissenschaftliche Resultate der von N. M. Przewalski nach Central-Asien Unternommenen Reisen. Cz. Отдел зоологический I / Zoologischer Theil I: Млекопитающія / Saugethiere. Санктнетербургъ / St. Petersburg: Продается у Комисюнеровъ Императорской Академіи Наукъ / Comissionäre Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1889, s. 127 (przypis). (ros. • niem.).
↑ F.E. Schulze. Mammalia Europaea. „Helios - Abhandlungen und Mitteilungen aus dem Gesamtgebiete der Naturwissenschaften”. 14, s. 83, 1897. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235–236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344–346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 297–299. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dicrostonyx. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 222–223. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 206.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 229.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 439.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 428.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 140.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 698.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).
↑ W.A. Sanford. On the Rodentia of the Someeset Caves. „The Quarterly journal of the Geological Society of London”. 26, s. 125, 1870. (ang.).
↑ B.C. Зажигин: Ранние этапы эволюции копытных леммингов (Dicrostonychini, Microtinae, Rodentia) характерных представителей субарктической фауны Берингии. W: В.Л. Контримавичус: Берингия в кайнозое. Владивосток: Издательство ДВНЦ АН СССР, 1976, s. 283. (ros.).
↑ O. Fejfar. Über zwei neue Säugetiere aus dem Altpleistozan von Böhmen. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte”. 1966 (11), s. 680–691, 1966. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa nieważna, odrzucona dla celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień ICZN^[2]; młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Dipodidae).

[8] Niepoprawna późniejsza pisownia Borioikon Poliakov, 1881.

[glo-1] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 97. (niem.).

[iczn-2] ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).

[wag-4] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 21. (niem.).

[pom-5] A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 27. (fr.).

[hen-6] R.F. Hensel. Beiträge zur Kenntniss fossiler Säugethiere. Insektenfresser und Nagethiere der Diluvialformation. „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 7, s. 492, 1855. (niem.).

[pol-7] И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. VII^e série. 39 (Приложение 2), s. 34, 1881. (ros.).

[buch-9] E. Büchner: Научные результаты путешествий Н. М. Пржевальскаго по Центральной Азии, изданные на средства, пожалованныя Его Императорским Высочеством Государем наследником цесаревичем Николаем Александровичем, Императорскою академиею наук / Wissenschaftliche Resultate der von N. M. Przewalski nach Central-Asien Unternommenen Reisen. Cz. Отдел зоологический I / Zoologischer Theil I: Млекопитающія / Saugethiere. Санктнетербургъ / St. Petersburg: Продается у Комисюнеровъ Императорской Академіи Наукъ / Comissionäre Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1889, s. 127 (przypis). (ros. • niem.).

[sch-10] F.E. Schulze. Mammalia Europaea. „Helios - Abhandlungen und Mitteilungen aus dem Gesamtgebiete der Naturwissenschaften”. 14, s. 83, 1897. (niem.).

[miiz-11] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235–236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344–346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-13] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 297–299. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[msw-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dicrostonyx. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].

[amw-15] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 222–223. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA206_206]-16] Palmer 1904 ↓, s. 206.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA229_229]-17] Palmer 1904 ↓, s. 229.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA439_439]-18] Palmer 1904 ↓, s. 439.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA428_428]-19] Palmer 1904 ↓, s. 428.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA140_140]-20] Palmer 1904 ↓, s. 140.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA698_698]-21] Palmer 1904 ↓, s. 698.

[asm-22] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).

[san-23] W.A. Sanford. On the Rodentia of the Someeset Caves. „The Quarterly journal of the Geological Society of London”. 26, s. 125, 1870. (ang.).

[zaz-24] B.C. Зажигин: Ранние этапы эволюции копытных леммингов (Dicrostonychini, Microtinae, Rodentia) характерных представителей субарктической фауны Берингии. W: В.Л. Контримавичус: Берингия в кайнозое. Владивосток: Издательство ДВНЦ АН СССР, 1976, s. 283. (ros.).

[fej-25] O. Fejfar. Über zwei neue Säugetiere aus dem Altpleistozan von Böhmen. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte”. 1966 (11), s. 680–691, 1966. (niem.).

[1]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[2]