Obrożnik grenlandzki

Obrożnik grenlandzki
	Dicrostonyx groenlandicus
	Traill, 1823
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Dicrostonychini
Rodzaj	obrożnik
Gatunek	obrożnik grenlandzki
Synonimy
	Mus groenlandicus Traill, 1823; Arvicola rubricatus J. Richardson, 1839; Dicrostonyx hudsonius alascensis Stone, 1900; Dicrostonyx vinogradovi Ognev, 1948;
	Mus groenlandicus Traill, 1823; Arvicola rubricatus J. Richardson, 1839; Dicrostonyx hudsonius alascensis Stone, 1900; Dicrostonyx vinogradovi Ognev, 1948;
Podgatunki
	D. g. groenlandicus (Traill, 1823); D. g. clarus Handley, 1953; D. g. kilangmiutak R.M. Anderson & Rand, 1945; D. g. lentus Handley, 1953; D. g. rubricatus (J. Richardson, 1889); D. g. vinogradovi Ognev, 1948;
	D. g. groenlandicus (Traill, 1823); D. g. clarus Handley, 1953; D. g. kilangmiutak R.M. Anderson & Rand, 1945; D. g. lentus Handley, 1953; D. g. rubricatus (J. Richardson, 1889); D. g. vinogradovi Ognev, 1948;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obrożnik grenlandzki^[10] (Dicrostonyx groenlandicus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Obrożnik grenlandzki zamieszkuje w zależności od podgatunku^[11]^[10]:

D. groenlandicus groenlandicus – wschodni Nunavut, w tym wschodnie Wyspy Królowej Elżbiety, Wyspa Księcia Walii, Somerset, północna Ziemia Baffina i Southampton (Kanada) oraz Grenlandia.
D. groenlandicus clarus – zachodnie Wyspy Królowej Elżbiety.
D. groenlandicus kilangmiutak – północny Jukon, Terytoria Północno-Zachodnie i zachodnie Nunavut (północno-zachodnia Kanada), w tym Wyspa Banksa, Wyspa Wiktorii i Wyspa Króla Williama (południowo-zachodnia część kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego).
D. groenlandicus lentus – południowa Ziemia Baffina.
D. groenlandicus rubricatus – północna Alaska.
D. groenlandicus vinogradovi – obrożnik arktyczny – Wyspa Wrangla (Rosja).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1823 roku szkocki zoolog Thomas Stewart Traill nadając mu nazwę Mus groenlandicus^[2]. Holotyp pochodził z Ziemi Jamesona, w Grenlandii^[12].

Liczba gatunków w obrębie rodzaju Dicrostonyx wahała się od jednego (D. torquatus) do obecnych siedmiu^[11]. Kariologia, badania hodowlane i kolor sierści doprowadziły do rozpoznania sześciu gatunków (groenlandicus, hudsonius, nelsoni, nunatakensis, richardsoni i unalascensis) w Ameryce Północnej, które wcześniej były zaliczane do D. groenlandicus^[11]. Niemniej jednak taksonomia D. groenlandicus nie jest jednak do końca jasna; niektórzy autorzy uważają D. g. vinogradovi za odrębny gatunek^[11]. Analizy filogograficzne pozwoliły na wyodrębnienie dwóch skupisk wśród populacji krainy nearktycznej, rozdzielonych rzeką Mackenzie^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków^[11].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Dicrostonyx: gr. δικρος dikros „rozwidlony”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”^[13].
groenlandicus: Grenlandia (duń. Grønland, ang. Greenland, gren. Kalaallit Nunaat)^[14].
clarus: łac. clarus „odrębny, jasny”^[14].
kilangmiutak: gren. nazwa kilangmiutak dla leminga oznaczająca „ten, który spada z nieba”^[7].
lentus: łac. lentus „wolny, nieaktywny”^[14].
rubricatus: łac. rubricatus „czerwono-ochrowy, rumiany”, od rubrica „czerwona ochra”, od ruber, rubra „czerwony”^[14].
vinogradovi: Boris Stiepanowicz Winogradow (ros. Борис Степанович Виноградов) (1891–1958), rosyjski zoolog^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 113–151 mm, długość ogona 11–22 mm; masa ciała 52–114 g^[16]. Ciało pokryte gęstym futrem, w lecie szaro-rudawe, ciemno paskowane, w zimie białe. Przednie łapy przystosowane do kopania w śniegu. Cechą charakterystyczną, odróżniającą zwierzę od innych przedstawicieli swojego rodzaju są małe, ostre siekacze i bardzo małe tylne łapy.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Żyją głównie w norach, latem drążonych w ziemi, zimą w śniegu. Są roślinożerne – żywią się pąkami, kwiatami, owocami, gałązkami, trawą, mchem, a także grzybami.

Sezon godowy trwa od stycznia do września, samica wydaje w tym czasie kilka miotów. Ciąża trwa ok. 20 dni, liczba młodych w miocie waha się od jednego do jedenastu. Młode są karmione mlekiem przez 15–20 dni. Zwierzęta osiągają dojrzałość płciową już w wieku 85 dni. Na wolności rzadko żyją powyżej jednego roku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dicrostonyx groenlandicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b T.S. Traill: List of Animals met with on the East Coast of West Greenland, with Notes and Memoranda. W: W. Scoresby: Journal of a voyage to the northern whale-fishery: including researches and discoveries on the eastern coast of west Greenland, made in the summer of 1822, in the ship Baffin of Liverpool. Edinburgh: A. Constable and Co., 1823, s. 416. (ang.).
↑ J. Richardson: List of mammalia hitherto detected in the country between the ridge of the Rocky Mountains and the Pacific, from north California to the northern extremity of the continent; with references to detailed descriptions in the fauna Boreali-Amekicana.. W: F.W. Beechey: The zoology of Captain Beechey’s voyage; compiled from the collections and notes made by captain Beechey, the officers and naturalist of the expedition, during a voyage to the Pacific and Behring’s straits performed in his Majesty’s ship blossom, under the command of captain F. W. Beechey, r. n., f.r.s., &c. &c. in the years 1825, 26, 27, and 28. London: H.G. Bohn, 1839, s. 7. (ang.).
↑ W. Stone. Report on the birds and mammals collected by the McIlhenny Expedition to Pt. Barrow, Alaska. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 52, s. 37, 1900. (ang.).
↑ С.И. Огнев: Звери СССР и прилежащих стран. T. 6: Грызуны (продолжение). Москва и Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1948, s. 509. (ros.).
↑ Handley 1953 ↓, s. 197.
↑ ^a ^b R.M. Anderson & A.L. Rand. The varying lemming (genus Dicrostonyx) in Canada. „Journal of Mammalogy”. 26 (3), s. 305, 1945. DOI: 10.2307/1374824. (ang.).
↑ Handley 1953 ↓, s. 198.
↑ F.F. Cassola F.F., Dicrostonyx groenlandicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-20] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dicrostonyx groenlandicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-20].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 432. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 297. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ch.O. Handley. Three new lemmings (Dicrostonyx) from Arctic America. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 43 (6), s. 197–200, 1953. (ang.).
Dicrostonyx groenlandicus. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-02-07]. (ang.).

[itis-1] Dicrostonyx groenlandicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Traill-2] T.S. Traill: List of Animals met with on the East Coast of West Greenland, with Notes and Memoranda. W: W. Scoresby: Journal of a voyage to the northern whale-fishery: including researches and discoveries on the eastern coast of west Greenland, made in the summer of 1822, in the ship Baffin of Liverpool. Edinburgh: A. Constable and Co., 1823, s. 416. (ang.).

[Richardson-3] J. Richardson: List of mammalia hitherto detected in the country between the ridge of the Rocky Mountains and the Pacific, from north California to the northern extremity of the continent; with references to detailed descriptions in the fauna Boreali-Amekicana.. W: F.W. Beechey: The zoology of Captain Beechey’s voyage; compiled from the collections and notes made by captain Beechey, the officers and naturalist of the expedition, during a voyage to the Pacific and Behring’s straits performed in his Majesty’s ship blossom, under the command of captain F. W. Beechey, r. n., f.r.s., &c. &c. in the years 1825, 26, 27, and 28. London: H.G. Bohn, 1839, s. 7. (ang.).

[Stone-4] W. Stone. Report on the birds and mammals collected by the McIlhenny Expedition to Pt. Barrow, Alaska. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 52, s. 37, 1900. (ang.).

[Ognev-5] С.И. Огнев: Звери СССР и прилежащих стран. T. 6: Грызуны (продолжение). Москва и Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1948, s. 509. (ros.).

[CITEREFHandley1953[https://www.biodiversitylibrary.org/page/39744863_197]-6] Handley 1953 ↓, s. 197.

[Anderson&Rand-7] R.M. Anderson & A.L. Rand. The varying lemming (genus Dicrostonyx) in Canada. „Journal of Mammalogy”. 26 (3), s. 305, 1945. DOI: 10.2307/1374824. (ang.).

[CITEREFHandley1953[https://www.biodiversitylibrary.org/page/39744864_198]-8] Handley 1953 ↓, s. 198.

[iucn-9] F.F. Cassola F.F., Dicrostonyx groenlandicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-20] (ang.).

[Cichocki&inni-10] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dicrostonyx groenlandicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-20].

[Palmer-13] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.).

[Jobling-14] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Beolens&inni-15] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 432. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Pardiñas&inni-16] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 297. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]