Edward Woyniłłowicz

Sługa Boży
Edward Woyniłłowicz

Эдвард Вайніловіч

Data i miejsce urodzenia	13 października 1847 Ślepianka
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 1928 Bydgoszcz
Czczony przez	Kościół katolicki

Narodowość	polska
Wyznanie	katolickie
Rodzice	Adam Woyniłłowicz Anna Wańkowicz
Małżeństwo	Olimpia Uzłowska
Dzieci	Helena, Symeon
Odznaczenia

Edward Antoni Leonard Woyniłłowicz (spotykana jest także pisownia: Wojniłłowicz, biał. Эдвард Вайніловіч, Edvard Vajniłovič; ur. 13 października 1847 w majątku Ślepianka k. Mińska (obecnie Białoruś), zm. 16 czerwca 1928 w Bydgoszczy) – polski oraz białoruski działacz społeczny i gospodarczy, fundator kościoła św. Szymona i św. Heleny w Mińsku oraz Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Życiorys

Edward Woyniłłowicz urodził się 13 października 1847 roku w rodzinie ziemiańskiej Adama i Anny z Wańkowiczów. Rodzina Woyniłłowiczów, pieczętująca się herbem Syrokomla odmienna, od XVII wieku posiadała wielkie dobra ziemskie z główną siedzibą w pałacu w Sawiczach, niedaleko Nieświeża.

Edward Woyniłłowicz otrzymał gruntowną edukację: najpierw domową, następnie ukończył słynne Gimnazjum w Słucku i Petersburski Instytut Technologiczny. Po odbyciu stażu na terenie dzisiejszych Niemiec, podjął pracę w charakterze inżyniera fabrycznego w Petersburgu.

Po śmierci ojca odziedziczył majątek sawicki, w którym zamieszkał i prowadził życie ziemiańskie. Należał do Towarzystwa Rolniczego Mińskiego, w 1878 roku został jego wiceprzewodniczącym, a w kilka lat później sięgnął po prezesurę tej organizacji. W 1901 roku powołał Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe w Klecku.

W 1906 roku został wybrany do Rady Państwa, gdzie był przewodniczącym koła „Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi”.

Na początku XX wieku brał udział w działalności białoruskiego ruchu narodowego, wspierał go finansowo, lecz wycofał się z niego, gdy górę w nim zaczęły brać prądy lewicowe. Jako fundator Woyniłłowicz finansował budowy nie tylko kościołów, lecz także cerkwi prawosławnych, był również założycielem komitetu obrony praw Żydów i Tatarów-muzułmanów w Klecku.

Woyniłłowicz znany jest także jako fundator pierwszego białoruskiego wydawnictwa „Zahlanie sonca i u nasza vakonca”, czasopism „Łuczynka” i „Sacha” oraz gazety „Nasza Niva”.

Wspierał powstanie w 1918 roku Białoruskiej Republiki Ludowej, należał do jej Rady, a w jego domu w Słucku mieścił się sztab powstańców słuckich.

Z żoną Olimpią z Uzłowskich miał córkę Helenę (ur. 1884 - zm. 1903) oraz syna Szymona (ur. 1885 - zm. 1897). Na cześć zmarłych dzieci ufundował w Mińsku kościół pod wezwaniem ich świętych patronów. Przez pewien czas przewodził również społecznemu komitetowi budowy tej świątyni.

Edward Woyniłłowicz wyemigrował z ojczystych stron wskutek oddania Mińszczyzny, wyzwolonej przez Wojsko Polskie, bolszewikom w październiku 1920 roku. Marian Zdziechowski ujawnił, iż delegaci Polski na rokowaniach pokojowych w Rydze, niechętni Woyniłłowiczowi, celowo tak przeprowadzili linię graniczną, aby jego majątek znalazł się po stronie sowieckiej. Swoje ostatnie lata życia związał z Bydgoszczą, gdzie zamieszkał w domu przy ulicy Zamoyskiego 4. Zmarł 16 czerwca 1928 roku. Został pochowany na Cmentarzu Starofarnym. Na jego grobie widnieje bolesny w wymowie napis: Traktatem ryskim z swej ziemi wygnany, deptać musiałem obce łany.

Upamiętnienie

Kościół św. Szymona i św. Heleny w Mińsku - grób Edwarda Woyniłłowicza

• Latem 2006 roku zwłoki Edwarda Woyniłłowicza uroczyście przeniesiono i pochowano przy kościele pw. św. św. Szymona i Heleny przy placu Niepodległości w Mińsku. We wrześniu 2007 roku decyzją władz Mińska ulicy przy tym kościele nadano imię Edwarda Woyniłłowicza, jednak decyzja o zmianie nazwy ulicy została odwołana po sprzeciwie ze strony białoruskich komunistów.
• 29 lutego 2012 Rada Miasta Bydgoszczy nadała skwerowi znajdującemu się u zbiegu ulic Chodkiewicza i Ogińskiego nazwę „skwer Edwarda Woyniłłowicza”. 16 czerwca 2012 w południe środowiska kresowe dokonały uroczystego odsłonięcia tablicy z nazwą skweru.
• 27 czerwca 2017 roku Rada Miasta Mińska nadała skwerowi niedaleko fundowanego przez niego kościoła św. Szymona i św. Heleny nazwę „skwer Edwarda Woyniłłowicza” (biał. сквер Эдварда Вайніловіча).

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)

Publikacje

Opublikowano następujące jego pozycje książkowe:

• Edward Woyniłłowicz (wstęp Janusz Iwaszkiewicz): Wspomnienia 1847–1928. Cz. 1. Pelplin: Bernardinum, 2013. ISBN 978-83-7823-163-9.brak strony w książce
• Edward Woyniłłowicz: Wspomnienia 1847–1928. Cz. 2. Warszawa: Klinika Języka, Lucyna Aninowska-Maciejewska, 2016. ISBN 978-83-64197-25-3.brak strony w książce

Proces beatyfikacji

Z inicjatywy archidiecezji mińsko-mohylewskiej powstał pomysł wyniesienia go na ołtarze. Stolica Apostolska wyraziła zgodę na rozpoczęcie procesu beatyfikacji w 2015 wydając tzw. Nihil obstat, po czym 10 kwietnia 2016 w kościele św. Szymona i św. Heleny w Mińsku, uroczystą mszą świętą sprawowaną przez abp. Tadeusza Kondrusiewicza rozpoczął się ten proces na szczeblu diecezjalnym. Warto dodać, że jest to pierwszy proces beatyfikacyjny w historii Białorusi. Odtąd przysługuje mu tytuł Sługi Bożego.

Zobacz też

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Polscy święci i błogosławieni
• Modlitwa za wstawiennictwem świętych

Bibliografia

• E. Woyniłłowicz. Wspomnienia 1847—1928. Wilno, 1931.
• Wł. Dzianisau, Kaścioł św. Szymona i św. Alieny, Miensk 1996 [broszura], ss. 15-31.
• Roman Jurkowski. Listy Edwarda Woyniłłowicza do Mariana Zdziechowskiego z lat 1905-1928.. dlibra.bg.uwm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. // «Echa Przeszłości» VIII, cz. I. S. 209. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. 2007.
• Gizela Chmielewska, Cierń Kresowy, Wydawnictwo L.T.W., 2010. ISBN 978-83-7565-128-7. S. 369.

Linki zewnętrzne

• Towarzystwo Miłośników Ziemi Mińskiej im. Edwarda Woyniłłowicza. woynillowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-07)].
• Publikacje związane z Edwardem Woyniłłowiczem w bibliotece Polona