Fokowate
| Phocidae[1] | |||
| J.E. Gray, 1821 | |||
 Foka w helskim fokarium | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| (bez rangi) | płetwonogie | ||
| Rodzina |
fokowate | ||
| Rodzaje | |||
| |||
Fokowate[2], foki (Phocidae) – rodzina drapieżnych ssaków morskich z podrzędu psokształtnych (Caniformia), obejmująca 19 gatunków.
Cechy charakterystyczne
- kończyny tylne wyciągnięte ku tyłowi, nieużyteczne przy poruszaniu się na lądzie
- brak małżowin usznych
- widzą bardzo dobrze, zarówno w wodzie, jak i na lądzie
- pływają szybko i niezwykle zwinnie
- pod wodą wytrzymują nawet do 40 minut
- młode pokryte są białym, gęstym futerkiem, zwanym lanugo
- Mogą nurkować do 200 m.
Środowisko życia
- w chłodnych morzach obu półkul
- w gromadach
- w większości w strefie przybrzeżnej
Choroby fok
- nosówka
- zapalenie płuc
- wścieklizna
- choroby układu oddechowego
- choroby związane z połknięciem niewłaściwego pokarmu, np. pustej reklamówki
Najcięższą z foczych chorób jest nosówka, która dziesiątkuje stada fok. Często przyczyną chorób foki jest działanie ludzi, jak to miało miejsce w przypadku mieszkanki helskiego fokarium, foki Krysi. Monety, które ludzie wrzucali "na szczęście", połknięte przez fokę zalegały w przewodzie pokarmowym bardzo długo i sukcesywnie były trawione. Uwalniane w ten sposób pierwiastki ciężkich metali zatruwały poszczególne organy wewnętrzne. Stwierdzono, iż bezpośrednią przyczyną nagłego zgonu był wewnętrzny krwotok na skutek gwałtownego pęknięcia śledziony[3].
Podział systematyczny
Do rodziny należą następujące rodzaje i gatunki[4][5][2]:
- Monachus – jedynym przedstawicielem jest mniszka śródziemnomorska
- Neomonachus – takson wyodrębniony ostatnio z Monachus[6]
- Mirounga – mirunga
- Hydrurga – amfitryta – jedynym przedstawicielem jest Hydrurga leptonyx – amfitryta lamparcia (lampart morski)
- Leptonychotes – weddelka – Leptonychotes weddellii – weddelka antarktyczna (foka Weddella)
- Lobodon – krabojad – jedynym przedstawicielem jest Lobodon carcinophaga – krabojad foczy, (foka krabojad, krabojad)
- Ommatophoca – foczka – jedynym przedstawicielem jest Ommatophoca rossi – foczka mała (foka Rossa)
- Erignathus – fokowąs – jedynym przedstawicielem jest Erignathus barbatus – fokowąs brodaty (foka wąsata, foka brodata)
- Cystophora – kapturnik – jedynym przedstawicielem jest Cystophora cristata – kapturnik morski (kapturnik)
- Halichoerus – szarytka – jedynym przedstawicielem jest Halichoerus grypus – szarytka morska (foka szara)
- Histriophoca – kajgulik – jedynym przedstawicielem jest Histriophoca fasciata – kajgulik pręgowany (kajgulik, foka pręgowana)
- Pagophilus – lodofoka – jedynym przedstawicielem jest Pagophilus groenlandicus – lodofoka grenlandzka (foka grenlandzka)
- Phoca – foka
- Pusa – nerpa
Fokarium
Badaniem fok szarych i ich rozmnażaniem w celu zachowania ginącego gatunku zajmuje się Stacja Morska Uniwersytetu Gdańskiego, prowadząc unikalne fokarium w mieście Hel.
Ciekawostki
Foka Depka była pierwszą dziko żyjącą foką szarą urodzoną w fokarium w mieście Hel. Imię Depki oznacza kanał Głębinkę (Depkę) pomiędzy Rewą Mew a rewskim Szpyrkiem na Zatoce Puckiej. Depka nie jest jedyną foką, która opuściła helskie fokarium. Oprócz niej, w miejscowości Czołpino wypuszczono również na wolność Cumę, Adama, Bojkę, Dulkę, Denegę, Dryfa i inne. Nie wszystkim udało się jednak przeżyć w wodach Bałtyku.[potrzebny przypis]
Depka po "wycieczkach" do Danii i Niemiec powróciła do Polski. Często można ją spotkać w okolicach Pogorzelicy, Niechorza i Trzęsacza. W Niechorzu wydzielono dla niej część plaży, by mogła w spokoju tam odpoczywać, nie będąc nękana przez turystów, chcących zrobić sobie z nią zdjęcia.[potrzebny przypis]
W Bałtyku żyje również foka pospolita o imieniu Cętka, często odwiedza nasze plaże. Do niedawna tylko Cętka i Depka zamieszkiwały polskie tereny Bałtyku.
Od września 2007 roku na polskich plażach zaobserwowano również stadko liczące 6 osobników foki szarej. Harem najczęściej wypoczywa na Mewiej Łasze na Zatoce Gdańskiej.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Phocidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 153–154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Krzysztof E. Skóra: Foka zabita pieniędzmi. [dostęp 25 czerwca 2008]. (pol.).
- ↑ B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 169–. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Phocidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-07-14]
- ↑ D.M. Scheel, G.J. Slater, S-O. Kolokotronis, C.W. Potter, D.S. Rotstein, K. Tsangaras, A.D. Greenwood & K.M. Helgen. Biogeography and taxonomy of extinct and endangered monk seals illuminated by ancient DNA and skull morphology. „ZooKeys”. 49, s. 1–33, 2014. DOI: 10.3897/zookeys.409.6244. (ang.).