HMS Talbot (1895)

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
HMS „Talbot”
Ilustracja
HMS „Talbot" w 1904 r.
Klasa

krążownik pancernopokładowy

Typ

Eclipse

Historia
Stocznia

Devonport Dockyard

Położenie stępki

5 marca 1894

Wodowanie

25 kwietnia 1895

 Royal Navy
Wejście do służby

15 września 1896

Wycofanie ze służby

1920

Los okrętu

sprzedany na złom 6 grudnia 1921

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

5600 ts

Długość

113,7 m całkowita
106,7 m między pionami

Szerokość

16,3 m

Zanurzenie

6,25 m

Napęd
2 śruby, 2 silniki parowe potrójnego rozprężania, 8 kotłów, moc 8000 KM
Prędkość

18,5 węzła

Uzbrojenie
Po wejściu do służby:
5 × 152 mm
6 × 120 mm
8 × 76 mm (dwunastofuntowe)
1 × 47 mm (trzyfuntowe)
4 x km
Wyrzutnie torpedowe

3 × 450 mm

Opancerzenie
pokład: 38–76 mm, maski dział: 76 mm, wieża dowodzenia: 152 mm, maszynownia: 152 mm
Załoga

433

Multimedia w Wikimedia Commons

HMS Talbot – brytyjski krążownik pancernopokładowy typu Eclipse, zbudowany dla Royal Navy pod koniec lat 90. XIX wieku. Od 1896 roku pełnił służbę w rejonach strategicznych dla ówczesnego imperium brytyjskiego: na Bermudach, Dalekim Wschodzie, Wyspach Brytyjskich, w Afryce Wschodniej, Afryce Południowej i na Morzu Śródziemnym. Był świadkiem wojny rosyjsko-japońskiej w latach 1904–1905. Brał udział w I wojnie światowej, uczestnicząc w 1915 roku w kampanii dardanelskiej. Do jego osiągnięć bojowych zalicza się zdobycie we wrześniu 1914 roku niemieckiego statku handlowego. W 1920 roku okręt zakończył służbę, a w roku 1921 został sprzedany na złom.

Projekt i dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Krążowniki pancernopokładowe typu Eclipse.

HMS „Talbot" był jednym z dziewięciu krążowników pancernopokładowych[a] typu Eclipse, zbudowanych w latach 1893–1898, które były następcami krążowników typu Astraea. Miały większe rozmiary i wyporność (o ponad 1200 ts), wyższą wolną burtę, pojemniejsze zasobnie węglowe (a przez to większy zasięg), silniejsze uzbrojenie główne (o trzy działa kal. 152 mm więcej) i opancerzenie przy zachowaniu podobnej do poprzedników prędkości[1].

Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]

„Talbot” miał wyporność 5690 t (5600 długich ton[b]) przy długości całkowitej 113,7 m (106,7 m między pionami), szerokości 16,3 m i zanurzeniu 6,25 m[1][2][3]. Posiadał podwyższony pokład dziobowy, za którym znajdował się pomost bojowy; na śródokręciu nie miał ciągłej nadbudówki, jedynie w części rufowej znajdował się niewielki pomost nawigacyjny. Dziobnica miała formę taranową, lekko wysuniętą do przodu. Sylwetkę wyróżniały dwa wąskie, szeroko rozstawione i lekko pochylone do tyłu kominy oraz dwa także pochylone maszty palowe. Zasobnie węglowe umieszczono przy burtach, co stanowiło prowizoryczną osłonę przeciwtorpedową. Załoga okrętu składała się z 433 oficerów i marynarzy[4][5][c].

Urządzenia napędowe[edytuj | edytuj kod]

Okręt był napędzany dwoma trzycylindrowymi pionowymi maszynami parowymi potrójnego rozprężania, z których każda poruszała jedną śrubę napędową[1]. Parę dostarczało 8 opalanych węglem kotłów. Maszyny osiągały moc łączną 8000 KM, co pozwalało na osiągnięcie prędkości maksymalnej 18,5 węzła (na próbach przy przeciążeniu maszyn osiągnięto 19,2 węzła przy 8462 KM i 20 węzłów przy 9766 KM)[6]. Normalny zapas węgla wynosił 550 t, a maksymalnie okręt mógł zabrać 1075 ton[1][d].

Uzbrojenie i opancerzenie[edytuj | edytuj kod]

Krążownik był uzbrojony początkowo w pięć pojedynczych, osłoniętych pancernymi maskami dział kal. 152 mm (6 cali) QF L/40 (jedno na podwyższonym pokładzie dziobowym, dwa obok siebie na pokładzie rufowym i dwa na stanowiskach burtowych na śródokręciu), sześć pojedynczych, również osłoniętych pancernymi maskami dział kal. 120 mm (4,7 cala) QF L/40 na stanowiskach burtowych na śródokręciu, osiem dział dwunastofuntowych (76 mm) QF L/40, jedno działo trzyfuntowe (47 mm) QF L/40, trzy wyrzutnie torped (dwie burtowe podwodne i jedna rufowa powyżej linii wodnej) kal. 450 mm (18 cali)[e] oraz cztery karabiny maszynowe systemu Maxim 7,7 mm[4]. Na początku XX wieku dokonano wymiany głównego uzbrojenia okrętu, zdejmując wszystkie armaty kal. 152 i 120 mm starego typu[8]. Po tej modernizacji uzbrojenie okrętu przedstawiało się następująco: jedenaście dział kal. 152 mm BL Mk VII L/45, dziewięć dział dwunastofuntowych (76 mm) QF L/40, jedno działo trzyfuntowe (47 mm) QF L/40, trzy wyrzutnie torped kal. 450 mm oraz cztery karabiny maszynowe 7,7 mm[1][5]. Na początku I wojny światowej krążownik był uzbrojony w jedenaście dział kal. 152 mm, osiem dział 76 mm, jedno działo 47 mm, trzy wyrzutnie torped kal. 450 mm oraz pięć karabinów maszynowych 7,7 mm[9]. W trakcie I wojny światowej uzbrojenie ograniczono do dziewięciu dział kal. 152 mm, czterech dział 76 mm i jednego działa 47 mm, pozostawiając uzbrojenie torpedowe i lekką broń strzelecką bez zmian[3][10][11]. Wewnętrzny pokład pancerny miał grubość od 38 do 76 mm (1,5–3 cale), wieża dowodzenia miała ściany grubości do 152 mm, zaś maszynownię chroniły płyty o grubości 152 mm. Działa artylerii głównej były chronione osłonami o grubości 76 mm[3][10].

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Stępkę krążownika położono w Devonport Dockyard 5 marca 1894 roku[1][12], zaś wodowanie odbyło się ponad rok później – 25 kwietnia 1895 roku[12][13][14]. Nazwę „Talbot” otrzymał jako piąty z kolei w brytyjskiej marynarce wojennej[13], na cześć Johna Talbota, 1. earla Shrewsbury, jednego z czołowych dowódców wojsk angielskich podczas wojny stuletniej. Do służby w Royal Navy okręt wszedł 15 września 1896 roku[1], klasyfikowany wówczas jako krążownik II klasy[15]. Koszt budowy okrętu wyniósł 273 856 £[4][5].

Przebieg służby[edytuj | edytuj kod]

Okres przed I wojną światową[edytuj | edytuj kod]

Początkowo krążownik pełnił służbę na Bermudach[6], jednak po kilku latach powrócił do metropolii, kotwicząc w Devonport. W kwietniu 1901 roku skierowany został do pełnienia służby na Dalekim Wschodzie, do brytyjskiego wówczas Hongkongu. Przebywając na początku 1904 roku w koreańskim porcie Czemulpo, pod dowództwem komandora Lewisa Bayly, był świadkiem wysadzenia desantu japońskiego i bitwy pod Czemulpo 9 lutego 1904 roku, w wyniku której samozatopieniu uległy dwa rosyjskie okręty: krążownik pancernopokładowy „Wariag” oraz kanonierka „Koriejec”[16]. Dowódca „Talbota” odegrał pewną rolę tych w wydarzeniach, jako starszy wśród dowódców okrętów państw kolonialnych na redzie, składając protest przeciw działaniom Japonii i nakłaniając Rosjan do wyjścia z portu[17]. Sprzeciwił się też wysadzeniu w powietrze krążownika „Wariag” z uwagi na bezpieczeństwo innych okrętów. Po bitwie natomiast „Talbot” przyjął na pokład rosyjskich marynarzy[17].

Po powrocie na Wyspy Brytyjskie krążownik skierowany został do rezerwy, stacjonując w Nore (estuarium Tamizy); w 1906 roku został przeniesiony do Devonport[18]. W latach 1907–1909 krążownik wchodził w skład Floty Kanału[f], a w okresie od 1909 do 1910 służył w 2. Eskadrze Okrętów Liniowych Home Fleet, stacjonując w latach 1911–1912 w bazie na wyspie Haulbowline w Zatoce Cork w Irlandii[18]. W latach 1912–1913 okręt wchodził w skład 3. Floty. W 1912 roku krążownik osiadł na mieliźnie pokonując Kanał Sueski[18]. W 1913 roku przeniesiony został do 7. Flotylli Niszczycieli, jednak wkrótce powrócił do 3. Floty, stacjonując w Devonport do 1914 roku[18].

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W momencie wybuchu I wojny światowej HMS „Talbot" (wraz z bliźniaczym HMS „Eclipse”) wchodził w skład 12. Eskadry Krążowników, której zadaniem była ochrona żeglugi na zachodnich podejściach do kanału La Manche (tzw. Force „G”)[19]. We wrześniu 1914 roku nieopodal półwyspu Lizard okręt zatrzymał i zdobył niemiecki statek handlowy[18]. W kwietniu 1915 roku krążownik włączono w skład sił uczestniczących w nieudanej operacji opanowania Dardaneli, gdzie wspierał ogniem swoich dział oddziały ANZAC walczące na półwyspie Gallipoli (lądowanie na plaży "Y" 25 kwietnia 1915 roku, desant w zatoce Suvla 6 sierpnia 1915 roku)[18][20][21].

Między 1916 a połową 1917 roku okręt pełnił służbę w Afryce Wschodniej, stacjonując głównie w Zanzibarze. W tym czasie oprócz żmudnej służby patrolowej i eskortowej wielokrotnie ostrzeliwał pozycje wojsk niemieckich w okolicy Dar es Salaam, w Niemieckiej Afryce Wschodniej[22]. W czerwcu 1917 roku krążownik skierowano na wody Afryki Południowej[18][22]. Okręt operował w tym czasie z bazy Simon’s Town nieopodal Kapsztadu, gdzie był dokowany w październiku 1917 roku[22]. W listopadzie 1917 roku okręt ponownie trafił do Afryki Wschodniej, gdzie pełnił głównie służbę patrolową[22]. W lipcu 1918 roku „Talbot” przeniesiony został po raz kolejny do Afryki Południowej. 11 lipca nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy okrętu: Robert Cathcart Kemble Lambert (który dowodził krążownikiem od stycznia 1916 roku) został zastąpiony przez komandora Lionela Fitzgeralda Maitland-Kirwana (który przybył na okręt 24 lipca 1918 roku)[22]. Na przełomie września i października 1918 roku okręt trafił do suchego doku w Simon’s Town, a sporą część załogi ogarnęła epidemia hiszpanki[22].

Ostatnie lata służby[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu wojny w listopadzie 1918 roku okręt trafił do Afryki Wschodniej[22], zaś w 1919 roku służył na Morzu Śródziemnym, powracając do Devonport w listopadzie 1919 roku. Zakończył służbę w Queenstown w 1920 roku[18]. Sprzedano go na złom 6 grudnia 1921 roku firmie Multiocular S. Bkg Co.[1][13][14].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Klasyfikowanych przed 1914 r. jako krążowniki II klasy. Zob. J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat, Pierwsza wojna światowa na morzu, Warszawa: 1994, s. 591.
  2. ↑ 1 długa tona (tona standardowa – ts) = 2240 funtów brytyjskich = 1016,05 kg.
  3. ↑ Inne opracowania podają liczebność załogi od 393 do 450 osób. Por. Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905, London: 1979, s. 78; Jane’s Fighting Ships of World War I, London: 1990, s. 62.; Jane’s Fighting Ships, 1919, 1969, s. 89.
  4. ↑ Inne opracowania podają maksymalną ilość zabieranego węgla wynoszącą 1065 ton. Zob. Jane’s Fighting Ships of World War I, London: 1990, s. 62.
  5. ↑ Brytyjskie torpedy 18-calowe miały faktyczny kaliber 17,72 cala (450 mm)[7].
  6. ↑ Ang. Channel Fleet. Zob. J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat, Pierwsza wojna światowa na morzu, Warszawa: 1994, s. 26, 484.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: 1979, s. 78.
  2. ↑ T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1896. Portsmouth: 1896, s. 10.
  3. ↑ a b c John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 62.
  4. ↑ a b c T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1896. Portsmouth: 1896, s. 241.
  5. ↑ a b c T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1902. Portsmouth: 1902, s. 199.
  6. ↑ a b T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1897. Portsmouth: 1897, s. 8.
  7. ↑ Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2016-10-19]. (ang.).
  8. ↑ T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1902. Portsmouth: 1902, s. 8.
  9. ↑ T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1915. London: 1915, s. 111.
  10. ↑ a b Oscar Parkes, Maurice Prendergast: Jane’s Fighting Ships, 1919. 1969, s. 89.
  11. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 592.
  12. ↑ a b T.A. Brassey (red.): The Naval Annual 1896. Portsmouth: 1896, s. 11.
  13. ↑ a b c J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: 2006, s. 343.
  14. ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 14.
  15. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 591.
  16. ↑ Maciej S. Sobański. Wariag – krążownik opiewany w pieśni cz. II. „Okręty Wojenne”. 6/2004 (68). s. 8-9. 
  17. ↑ a b J.W. Dyskant, Port Artur 1904, s. 51-52, 61-64.
  18. ↑ a b c d e f g h Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 15.
  19. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 485.
  20. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 222.
  21. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 227.
  22. ↑ a b c d e f g Paul Money: HMS TALBOT – May 1916 to November 1918, East Indies Station (including German East Africa campaign). Naval History Homepage. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1896. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1896. (ang.).
  • T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1897. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1897. (ang.).
  • T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1902. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1902. (ang.).
  • T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1915. London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
  • J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
  • Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2016-10-19]. (ang.).
  • Nicholas J. Dingle: British Warships 1860-1906:A Photographic Record. South Yorkshire: Pen & Sword Maritime, 2009. ISBN 1-84415-980-9. (ang.).
  • Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Paul Money: HMS TALBOT – May 1916 to November 1918, East Indies Station (including German East Africa campaign). Naval History Homepage. [dostęp 2016-02-10]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Oscar Parkes, Maurice Prendergast: Jane’s Fighting Ships, 1919. Arco Publishing Company, Inc., 1969. ISBN 0-7153-4716-0. (ang.).
  • Maciej S. Sobański. Wariag – krążownik opiewany w pieśni cz. II. „Okręty Wojenne”. 6/2004 (68). s. 5–15. ISSN 1231-014X. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Krążowniki pancernopokładowe typu Eclipse

Royal Navy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=HMS_Talbot_(1895)&oldid=64690501”