Harmon C. Rorison

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Harmon Chadbourn Rorison
3 zwycięstwa
Ilustracja
Harmon Rorison (1919)
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

15 kwietnia 1893
Bakersville

Data i miejsce śmierci

27 lutego 1976
Wilmington

Przebieg służby
Siły zbrojne

United States Army Air Service
RAF
Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

22 dywizjon RAF
7 eskadra myśliwska

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone) Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Żołnierzy Polskich z Ameryki
Multimedia w Wikimedia Commons

Harmon Chadbourn Rorison (ur. 15 kwietnia 1893 w Bakersville, zm. 27 lutego 1976 w Wilmington) – kapitan pilot Wojska Polskiego. Amerykański ochotnik, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Richarda i Elizabeth. W 1916 roku ukończył studia na Uniwersytecie Georgii, już wtedy brał udział w szkoleniu lotniczym. Następnie przeszedł szkolenie w Amerykańskiej Szkole Lotniczej w Mineola Field. Od lutego 1918 roku, podczas pobytu we Francji, przeszedł przeszkolenie w zakresie pilotażu w Issoudun. Po zakończeniu szkolenia został zatrudniony jako oblatywacz, a od 22 października 1918 roku służył w 22. dywizjonie Royal Air Force. Do zakończenia I wojny światowej wylatał łącznie 330 godzin, z czego 30 w USA, 200 jako oblatywacz oraz 35 w 22. dywizjonie[1]. 3 listopada 1918 roku zestrzelił trzy myśliwce Luftstreitkräfte[2].

Pierwsi ochotnicy amerykańscy: Fauntleroy, Cooper, Corsi, Crawford, Shrewsbury, Clark, Rorison, Noble

Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Stanów Zjednoczonych. Kiedy dowiedział się od kpt. pil. Meriana Coopera, z którym ukończył szkołę pilotów, o funkcjonowaniu w Wojsku Polskim grupy amerykańskich ochotników, sam opłacił koszty podróży z USA do Lwowa i 29 listopada 1919 roku został przydzielony do 7. eskadry myśliwskiej[3]. Podczas przygotowań do działań bojowych trenował na przydzielonych jednostce niemieckich typach samolotów. 17 lutego 1920 roku przeżył kraksę na samolocie Albatros D.III, która zakończyła się uszkodzeniem śmigła[4]. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był pierwszym lotnikiem amerykańskim, który 5 marca w pobliżu Baru nawiązał kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Ostrzelał i zbombardował oddziały piechoty oraz trzy pociągi pancerne nieprzyjaciela[5]. Na początku kwietnia brał udział w poszukiwaniu nowego lądowiska dla eskadry, co zakończyło się kapotażem jego samolotu w okolicach Równego[6]. 10 kwietnia dowodził grupowym atakiem samolotów 7. em na bolszewickie wojska skoncentrowane w Czudnowie i znajdujące się tam dywizyjne stanowisko dowodzenia. Po uzupełnieniu uzbrojenia i paliwa poprowadził drugi atak[7][8]. 11 kwietnia został skierowany do Warszawy na przeszkolenie w pilotażu samolotu Ansaldo A.1 Balilla [9].

15 maja 1920 roku podczas ataku na oddział piechoty bolszewickiej w okolicy Korsunia jego samolot został zestrzelony[10]. Udało mu się uniknąć niewoli i po 45 kilometrach marszu powrócił do macierzystej eskadry. Przekazał zdobyte w czasie lotu informacje, następnie powrócił na miejsce przymusowego lądowania aby uratować maszynę[11][12][a][b]. 30 maja przeprowadził długi, trzygodzinny lot na rozpoznanie. Z powodu przemęczenia intensywnymi i długotrwałymi lotami uszkodził samolot podczas lądowania na lotnisku w Koziatynie[15].

7 czerwca wspierał z powietrza polskie oddziały broniące Koziatynia. Ogniem broni maszynowej zaatakował nieprzyjacielskie kolumny transportowe, których liczebność oszacował na 12 000 żołnierzy[16]. Tego samego dnia był zmuszony porzucić uszkodzony samolot na lotnisku w Koziatynie i ewakuować się rzutem kołowym[17]. 8 czerwca wystartował, pomimo trudnych warunków pogodowych, na lot wywiadowczy w kierunku Berdyczowa. Niesprzyjająca pogoda zmusiła go do lądowania na lotnisku w Połonnem, gdzie uzupełnił paliwo i poleciał dalej. W trakcie dalszego lotu, z powodu awarii silnika, lądował przymusowo na wołyńskich bagnach. Samolot został zniszczony, jego samego uratowała miejscowa ludność[18].

12 czerwca 1920 roku, podczas lądowania na uszkodzonym samolocie uległ ciężkim obrażeniom, które wyłączyły go z dalszych lotów bojowych na pewien czas[19]. Ostatnie loty bojowe z jego udziałem odnotowano 16 lipca, kiedy to dwukrotnie atakował oddziały nieprzyjaciela[20]. Na własną prośbę został zwolniony ze służby w Wojsku Polskim. Na specjalnej uroczystości zorganizowanej w Waszyngtonie, z udziałem Ignacego Paderewskiego i generała Johna Pershinga, został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari[12].

W życiu cywilnym pracował w sektorze bankowym. Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się ochotniczo do służby w armii USA, był m.in. kierowcą ambulansu. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do pracy bankiera, pracował m.in. w Security National Bank w Wilmington. Zmarł tam 27 lutego 1976 roku i został pochowany na miejscowym cmentarzu[12].

Odznaczenia i odznaki[edytuj | edytuj kod]

Za swą służbę został odznaczony[21][12]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Hubert Mordawski w swej pracy podaje, że samolot został utracony[13]
  2. ↑ Krzysztof Tarkowski podaje, że Rorison po lądowaniu naprawił samolot i powrócił na macierzyste lotnisko[14]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 66.
  2. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 155.
  3. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 194-195.
  4. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 81.
  5. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 83-84.
  6. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 90.
  7. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 91-92.
  8. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 206.
  9. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 112.
  10. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 124.
  11. ↑ Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 236.
  12. ↑ a b c d Rorison Harmon (Herman) Chadbourn kpt. pil.. Encyklopedia Lotnictwa. [dostęp 2020-06-07]. (pol.).
  13. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 220.
  14. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 60.
  15. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 137.
  16. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 150.
  17. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 151.
  18. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 154.
  19. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 166.
  20. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 161.
  21. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 245, 257.
  22. ↑ a b c d Who's Who in American Aeronautics. Nowy Jork: Aviation Publishing Corporation, 1922, s. 89. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Robert F. Karolevitz: Dług honorowy : amerykańscy piloci Eskadry Myśliwskiej im. Kościuszki w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 : zapomniani bohaterowie. Warszawa: A.M.F. Plus Group, 2005. ISBN 83-921401-5-X. OCLC 749817462.
  • Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03].
  • Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
  • Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Harmon_C._Rorison&oldid=72818559”