Jazda wielbłądzia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Thymbrą w 547 roku p.n.e. z udziałem wielbłądów
Perski zamburak na rysunku Aleksandra Orłowskiego
Napoleon i jego świta na wielbłądach podczas wyprawy do Egiptu (1798–1801)
Szarża wielbłądów w bitwie pod Omdurmanem w 1898 roku
Żołnierze osmańscy na wielbłądach podczas I wojny światowej

Jazda wielbłądzia – ogólne określenie sił zbrojnych wykorzystujących wielbłądy jako środek transportu oraz wojowników lub żołnierzy tego typu walczących włócznią, łukiem lub karabinem siedząc na wielbłądzie.

Jazda na wielbłądach była powszechnym elementem działań wojennych na pustyniach w historii Afryki i Bliskiego Wschodu, częściowo ze względu na wysoki poziom zdolności adaptacyjnych tych zwierząt. Wielbłądy były lepiej przystosowane do pracy i przetrwania w suchym i bezwodnym środowisku niż konie konwencjonalnej kawalerii[1].

Starożytność[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym odnotowanym użyciem wielbłąda jako zwierzęcia wojskowego była bitwa pod Karkar w 853 roku p.n.e., podczas której arabski król Gindibu, podobno wykorzystał aż 1000 wielbłądów. Późniejszy przypadek miał miejsce w bitwie pod Thymbrą w 547 roku p.n.e., stoczonej między Cyrusem Wielkim z Persji i Krezusem z Lidii. Według greckiego pisarza, historyka i żołnierza Ksenofonta liczebność kawalerii Cyrusa wynosiła nawet sześć do jednego. Działając na podstawie informacji od jednego ze swoich generałów, że konie lidyjskie unikają wielbłądów, Cyrus uformował wielbłądy ze swojej zaopatrzeniowej karawany w doraźny korpus z uzbrojonymi jeźdźcami. Chociaż wielbłądy nie były technicznie używane jako kawaleria, to ich zapach i wygląd miały kluczowe znaczenie dla paniki na wierzchowcach kawalerii lidyjskiej i odwrócenia bitwy na korzyść Cyrusa[2].

Ponad sześćdziesiąt lat później perski król Kserkses I zwerbował dużą liczbę arabskich najemników do swojej ogromnej armii podczas II wojny perskiej (480–449 p.n.e.), z których wszyscy byli wyposażeni w łuki i dosiadali wielbłądów. Zatrudnieni przeciwko koczowniczym plemionom Arabii i Syrii, najemnicy na wielbłądach w służbie Persów walczyli jako łucznicy w potyczkach, czasami siedząc we dwóch na jednym wielbłądzie[3].

Według greckiego historyka Herodiana, król Partów Artabanus IV zatrudniał oddział złożony z ciężko opancerzonych żołnierzy wyposażonych we włócznie zwane kontos i jeżdżących na wielbłądach. W roku 217 Artabanus IV wykorzystał wielbłądy w bitwie pod Nisibis przeciwko cesarzowi rzymskiemu Makrynusowi[4].

Cesarstwo Rzymskie korzystało z miejscowych jeźdźców na wielbłądach wzdłuż granicy arabskiej w II wieku[5]. Pierwszym z nich był Ala I Ulpia Dromoedariorum Palmyrenorum, zwerbowany w Palmyrze przez cesarza Trajana. Arabskie oddziały na wielbłądach lub dromedarii były wykorzystywane w okresie późnego Cesarstwa do eskorty, jako pustynna policja i do zadań zwiadowczych[6].

Okres przedislamski i podboje arabskie[edytuj | edytuj kod]

Wielbłąd był używany jako wierzchowiec wojskowy przez cywilizacje przedislamskie na Półwyspie Arabskim[7]. Już w I wieku naszej ery armie Nabatejczyków i Palmireńczyków zatrudniały piechotę na wielbłądach i łuczników rekrutowanych z koczowniczych plemion pochodzenia arabskiego[8]; zazwyczaj takie oddziały zsiadały z wielbłądów i walczyły pieszo[9]. W początkowych kampaniach proroka Mahometa i jego zwolenników wielokrotnie używano wielbłądów[10]. W roku 656 doszło do Bitwy Wielbłądziej w pobliżu Basry. Arabowie używali piechoty na wielbłądach, aby wymanewrować swoich sasanidzkich i bizantyńskich wrogów podczas podbojów arabskich[11].

Nowożytność[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze ONZ patrolujący strefę demarkacyjną ustanowioną w Erytrei, podczas Misji Organizacji Narodów Zjednoczonych Etiopii i Erytrei (UNMEE).

Cesarz Francuzów Napoleon I zatrudnił korpus wielbłądów podczas swojej wyprawy do Egiptu (1798–1801)[12]. W połowie XIX wieku Amerykanie utworzyli eksperymentalny United States Camel Corps, ale z powodu wybuchu wojny secesyjnej (1861–1865), jednostkę rozwiązano. Pod koniec XIX i w XX wieku oddziały wielbłądów wykorzystywane były do zadań policyjnych i patroli na pustyniach w europejskich armiach kolonialnych[13].

Egipski Korpus Wielbłądów pod dowództwem brytyjskim odegrał znaczącą rolę w bitwie pod Omdurmanem w 1898 roku, podczas powstania Mahdiego (1881–1899)[14]. Siły zbrojne Imperium Osmańskiego utrzymywały oddziały wielbłądów zarówno przed, jak i podczas I wojny światowej[15].

Włosi używali wielbłądów w swojej kolonii Somali Włoskim, głównie do patroli granicznych w latach 20. i 30. XX wieku[16]. Wchodzące w skład Tropas Nomades del Sahara jednostki jeźdźców na wielbłądach miały ograniczoną lokalną rolę w hiszpańskiej wojnie domowej (1936–1939)[17]. Wielbłądy wykorzystywane były także podczas II wojny światowej, między innymi przez Brytyjczyków (Wielbłądzi Korpus Somalilandu, Sudańskie Siły Obronne).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ The Imperial Camel Corps. New Zealand History. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
  2. ↑ Jim Hicks: The Persians. Nederland: Time-Life, 1975, s. 21. OCLC 819669923.
  3. ↑ Jack Cassin-Scott: The Greek and Persian wars, 500-323 B.C. London: Osprey Publishing, 1977, s. 34. ISBN 978-0-85045-271-6.
  4. ↑ Herodian of Antioch, History of the Roman Empire (1961) pp. 108-134. Book 4.. Tertullian.org. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
  5. ↑ Raffaele D’Amato, Raffaele Ruggeri: Roman army units in the Eastern provinces. Oxford: Osprey Publishing, 2017, s. 41. ISBN 978-1-4728-2176-8.
  6. ↑ Gabriele Esposito, Giuseppe Rava: The late Roman army. Point Pleasant: Winged Hussar Publishing, 2016, s. 85. ISBN 978-0-9963657-9-6.
  7. ↑ David Nicolle: Rome's Enemies (5). The desert frontier. London: Osprey, 1991, s. 20-21. ISBN 978-1-85532-166-3.
  8. ↑ Samuel Rocca, Christian Hook: The Army of Herod the Great. Oxford: Osprey, 2009, s. 46. ISBN 978-1-84603-206-6.
  9. ↑ David Nicolle: Rome's Enemies (5). The desert frontier. London: Osprey, 1991, s. 34-37. ISBN 978-1-85532-166-3.
  10. ↑ Ṣafī al-Raḥmān Mubārakfūrī: The sealed nectar: biography of the Noble Prophet. Riyadh: Darussalam, 2008, s. 246. ISBN 978-9960-899-55-8.
  11. ↑ David Nicolle: The armies of Islam 7th-11th centuries. Long Acre: Osprey, 1988, s. 11. ISBN 978-0-85045-448-2.
  12. ↑ Zygmunt S. Zalewski: Wyprawa Napoleona do Egiptu – element tak zwanej „Sprawy Wschodniej”. Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2011. [dostęp 2022-06-25]. (pol.).
  13. ↑ James L. Hevia: Animal Labor and Colonial Warfare. The University of Chicago Press Books. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
  14. ↑ C. Brad Faught: Kitchener: hero and anti-hero. London: Bloomsbury Publishing, 2019, s. 84-85. ISBN 978-1-350-98698-5.
  15. ↑ László Bartosiewicz: Camels in the front line. Science Press. [dostęp 2022-06-25]. (ang.).
  16. ↑ I Bersaglieri Neri – Dubat. Digilander Libero. [dostęp 2022-06-25]. (wł.).
  17. ↑ José M. Bueno: Uniformes militares en la guerra civil española. Madrid: Almena, 1997, s. 155-156. ISBN 978-84-922644-0-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jazda_wielbłądzia&oldid=71985693”