Jednolity System Elektronicznych Maszyn Cyfrowych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Widok pomieszczenia z systemem komputerowym EC-1035
Pulpit komputera R-52 z 1978 r.
Wyprodukowany w Polsce komputer R-32

Jednolity System Elektronicznych Maszyn Cyfrowych (JS EMC, Riad) – systemy komputerowe, opracowywane i produkowane przez kraje RWPG w latach 19701991.

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Były to zestawy typu mainframe i urządzenia komputerowe programowo zgodne z IBM System/360 (rodzina Riad R1) lub z IBM System/370 (Riad R2)[1] oraz minikomputery R-10 i R-15. R-10 był produkowanym przez Węgrów na francuskiej licencji minikomputerem CII Mitra 1010 o całkowicie odmiennej organizacji i oprogramowaniu. Należały do nich jednostki centralne i urządzenia wejścia-wyjścia.

Poszczególne jednostki centralne różniły się między sobą:

lecz posiadały jednakową architekturę logiczną, czyli działały według jednakowych zasad. Dzięki temu charakteryzowały się:

  1. wymienialnością oprogramowania pomiędzy różnymi jednostkami centralnymi,
  2. wykorzystaniem wspólnego zestawu urządzeń wejścia-wyjścia.

Wyjątkiem były minikomputery zgodne jedynie na poziomie danych.

Wszystkie urządzenia JS EMC działały w oparciu o kod EBCDIC, umożliwiający reprezentację 256 znaków (litera, cyfra, znak graficzny, znak specjalny, znak sterujący). Jeden znak zajmował 8 bitów.

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Organizacja serii Riad R1[edytuj | edytuj kod]

Płat pamięci ferrytowej FJP komputera R-32

Pamięć operacyjna[edytuj | edytuj kod]

  • służyła do przechowywania rozkazów programu i danych
  • organizacja:
    • logiczna: słowa o długości 32 bitów podzielone na 4 bajty
    • fizyczna zależna od modelu:
      • R-20 – słowo 8 bitów
      • R-30, R-32 – słowo 32 bity
      • R-40, R-50 – słowo 64 bity
  • miała pojemność do 1 megabajta
  • stosowana była początkowo pamięć ferrytowa, później pamięć półprzewodnikowa

Procesor[edytuj | edytuj kod]

  • służył do realizacji rozkazów,
  • wykonywał operacje arytmetyczne i logiczne na danych
  • odczytywał i zapisywał informacje z/do pamięci operacyjnej
  • inicjował w kanałach przesyłanie danych między urządzeniami wejścia-wyjścia a pamięcią operacyjną
  • wyposażony był w:

Kanały[edytuj | edytuj kod]

  • służyły do sterowania i kontrolowania procesu przesyłania danych z pamięci operacyjnej do urządzeń we-wy i w kierunku odwrotnym
  • za pomocą systemu przerwań umożliwiały równoległą pracę różnych urządzeń zewnętrznych
  • umożliwiały jednoznaczne adresowanie urządzeń
  • występowały najczęściej w dwóch typach:
    • multiplexorowym – umożliwiającym podłączenie urządzeń zewnętrznych o niskiej prędkości przesyłanych danych (urządzenia kart i taśmy perforowanej, konsole operatorskie, drukarki)
    • selektorowym – sterującym pracą urządzeń zewnętrznych wymagających dużej prędkości przesyłania danych (magnetyczne pamięci zewnętrzne na dyskach i taśmach). Najczęściej kilka takich urządzeń było podłączonych do kanału selektorowego za pomocą grupowego kontrolera.

Urządzenia we-wy[edytuj | edytuj kod]

Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]

Komputery składały się z modułów podzielonych na 3 poziomy zależnie od złożoności i funkcji:

1 poziom[edytuj | edytuj kod]

Płytka drukowana o szerokości 140 i długości 150 mm z dwoma, żeńskimi złączami pośrednimi na płytce. Przy druku dwustronnym na płytce mieściło się do 40, a przy wielowarstwowym do 72 układów scalonych[2]. W komputerze R-32 zastosowano moduły podwójnej szerokości.

2 poziom[edytuj | edytuj kod]

Moduły pośredniej wielkości.

3 poziom[edytuj | edytuj kod]

  • Szafa 19 calowa wysokości człowieka.
  • Jednostka centralna i podobnej wielkości urządzenia zewnętrzne.

Moduły komputera R-32

Oprogramowanie[edytuj | edytuj kod]

System operacyjny (OS JS)[edytuj | edytuj kod]

Stanowi nieodłączną część systemów komputerowych. Spełnia rolę pośrednika między użytkownikiem a sprzętem i bibliotekami programów (tzw. zasobami systemu).

Zasadnicze zadania systemu operacyjnego to:

  • automatyzacja tworzenia, kodowania, sprawdzania i wykonywania programów realizujących żądane algorytmy
  • kontrola i optymalizacja wykorzystania zasobów systemu
  • automatyzacja przepływu zadań użytkownika w systemie
  • automatyzacja czynności operatorskich
  • identyfikacja i ochrona zbiorów danych

System operacyjny tworzą programy, które można sklasyfikować w dwie grupy:

  1. Programy sterujące, w skład których wchodzi:
    1. główny program koordynujący (Master Scheduler) – sterujący wszystkimi operacjami w kombinacji system komputerowy-system operacyjny;
    2. koordynator przebiegu zadań (Job Scheduler) – wprowadzający do systemu opisy zadań przeznaczonych do wykonania, planujący i inicjujący ich wykonanie pod kontrolą supervisora;
    3. programy metod dostępu do zbiorów danych, sterujące wymianą informacji między pamięcią operacyjna a urządzeniami wejścia-wyjścia;
    4. supervisor wejścia-wyjścia planujący i inicjujący operacje wejścia-wyjścia oraz obsługujący przerwania wejścia-wyjścia;
    5. główny program nadzorczy – supervisor, nadzorujący podział zasobów systemu w trybie pracy wieloprogramowej.
  2. Programy przetwarzające, na które składają się:
    1. Translatory języków programowania:
      1. asembler (język maszynowy, o przeznaczeniu uniwersalnym);
      2. PL/I (język do przetwarzania danych, o przeznaczeniu uniwersalnym);
      3. FORTRAN, Algol (języki do zastosowań naukowo-technicznych);
      4. COBOL, RPG (języki do zastosowań ekonomiczno-handlowych).
    2. Programy serwisowe:
      1. program łączący (LINK) i program ładujący (LOADER);
      2. program sortowania zbiorów danych;
      3. programy pomocnicze (głównie do przenoszenia zbiorów danych z jednego nośnika na drugi).

System OS/JS zawiera środki generowania pozwalające użytkownikowi na przystosowanie systemu otrzymanego od producenta do efektywnej pracy na konkretnym zestawie urządzeń.

Wersje systemu operacyjnego

  1. MFT (Multiprogramming with a fixed number of tasks) – konfiguracja wieloprogramowa ze stałą liczbą akcji. Wymagał co najmniej 128 KB pamięci operacyjnej, pozwalając na równoległe przetwarzanie 15 zadań i w ramach nich 15 kroków.
  2. MVT (Multiprogramming with a variable number of tasks) – konfiguracja wieloprogramowa ze zmienną liczbą akcji. Wymagał co najmniej 256 KB pamięci operacyjnej, pozwalając na równoległe przetwarzanie 15 zadań i w ramach nich dowolnej liczby kroków.

Języki programowania[edytuj | edytuj kod]

Zestawienie[edytuj | edytuj kod]

Model Początek
produkcji
Prędkość,
operacji na sekundę
Pamięć operacyjna,
KiB
Cykl RAM,
μs
Riad 1
ЕС-1010 1971 8 - 64 1
ЕС-1012
ЕС-1020 1972 64 - 256 2
ЕС-1021 1972 16 - 64 2
ЕС-1022 1975 128 - 512 2
ЕС-1030 1973 128 - 512 1,5
ЕС-1032 1974 128 - 1024 1,2
ЕС-1033 1976 512 - 1024 1,25
ЕС-1040 1971 256 - 1024 1,25
ЕС-1050 1973 128 - 1024 1,25
ЕС-1052 1978 1024 - 8192
Riad 2
ЕС-1060 1977 2048 - 8192 0,65
ЕС-1015
ЕС-1025 1979 256 1,5
ЕС-1035 1977 256 - 1024 1
ЕС-1045 1979 1024 - 4096 1
ЕС-1055 1979 1024 - 2048 1,14
ЕС-1061 1983 8192
ЕС-1065 1984
Riad 3
ЕС-1036 1983 2048 - 4096
ЕС-1046 1984 4096 - 8192 1
ЕС-1066 1986 8192 - 32768
(Dla wersji dwuprocesorowej)
0,4
ЕС-1087.20 1988 32768 - 294912
(z dwoma blokami pamięci ЕС-3948)
ЕС-1007 1986 1024 - 4096
Riad 4
ЕС-1130 1994
ЕС-1181 1994
ЕС-1220 1995

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Очерк становления Единой системы ЭВМ
  2. "Poradnik konstruktora sprzętu elektronicznego" praca zbiorowa pod kierownictwem Stanisława Stępnia, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności 1981

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Marek Hołyński. Riadom też damy radę. „Biuletyn PTI”. 4, s. 48-52, 2018. Polskie Towarzystwo Informatyczne. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).