Józef Zator-Przytocki

Józef Zator-Przytocki

prałat
Data i miejsce urodzenia	21 stycznia 1912 Wicyń
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1978 Gdańsk
Miejsce pochówku	Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku
proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku
Okres sprawowania	1958-1978
Wyznanie	rzymskokatolickie
Inkardynacja	diecezja gdańska
Prezbiterat	29 czerwca 1935
Odznaczenia

{{Duchowny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | faksymile = | imię i nazwisko org = | opis grafiki = | miejsce pochówku = | kraj działania = | opis faksymile = Nieznane pola: "imię przybrane oryginalne", "imię i nazwisko oryginalne" oraz "państwo".

Józef Zator-Przytocki, pseudonim Czeremosz (ur. 21 stycznia 1912 w Wicyniu, zm. 26 listopada 1978 w Gdańsku) – polski duchowny rzymskokatolicki, podpułkownik Armii Krajowej

Życiorys

Tablica pamiątkowa w gdańskiej bazylice mariackiej

Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w Wicyniu uczył się w Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Złoczowie. W maju 1930 zdał maturę i został studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Zrezygnował jednak ze studiów uniwersyteckich i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie. 29 czerwca 1935 otrzymał w katedrze lwowskiej święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa Bolesława Twardowskiego. Był wikarym i katechetą w Delatynie, po dwóch latach został przeniesiony do kolegiaty w Stanisławowie. Na krótko przed wybuchem wojny na własną prośbę został kapelanem wojskowym. Po agresji ZSRR na Polskę i okupacji Małopolski Wschodniej przez Armię Czerwoną wrócił do kolegiaty w Stanisławowie. Pomagał w przerzutach oficerów polskich na Węgry i do Rumunii. Zagrożony aresztowaniem przez NKWD ukrył się w seminarium duchownym we Lwowie i w 1940 przez zieloną granicę dostał się do niemieckiej strefy okupacyjnej (Generalne Gubernatorstwo). Przy przekraczaniu sowiecko-niemieckiej linii demarkacyjnej zatrzymany przez niemiecki patrol graniczny, został zwolniony przy pomocy niemieckiego oficera, który był katolikiem. Zamieszkał w Krakowie przy Krowoderskiej 48, koło klasztoru Sióstr Wizytek. Zaangażował się w działalność konspiracyjną. Uczył także w tajnych gimnazjach i liceach.

W 1942 został oddelegowany przez kardynała Adama Stefana Sapiehę do pracy duszpasterskiej Polski Walczącej; mianowany zastępcą księdza generała Piotra Niezgody i dziekanem korpusu Armii Krajowej Okręgu Kraków. Został odznaczony Orderem Virtuti Militari.

W 1945 został przeniesiony do Gdańska i mianowany administratorem parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu. Do 1948 odbudował zrujnowany kościół i zorganizował życie parafii. W maju 1948 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Toruniu.

W 1948 za działalność w AK został aresztowany przez UB i przewieziony do Warszawy. Osadzony w areszcie śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie w X pawilonie śledczym na Mokotowie; w 1949 skazany został na 15 lat więzienia. W więzieniu we Wronkach spędził 6 lat. Wyszedł na wolność po amnestii w 1955.

W 1958 otrzymał probostwo kościoła Mariackiego w Gdańsku. Poświęcił się odbudowie świątyni ze zniszczeń wojennych. Zmarł 26 listopada 1978 w czasie odprawiania mszy. Pochowany został w bazylice Mariackiej. W 2017 trumna ze szczątkami została przeniesiona do nowo utworzonej Krypty Kapłanów Gdańskich w bazylice Mariackiej.

Jego nazwiskiem nazwano ulicę w dzielnicy Gdańsk Wrzeszcz.

Ks. Zator-Przytocki jest autorem opublikowanych wspomnień:

• Józef Zator-Przytocki: Pamiętniki z lat 1939–1956. 1987 (Aspekt) i 1999 Oficyna Wydawnicza „W Misji”.

Zobacz też

• antykatolicyzm

Bibliografia

• Jerzy Samp: Miasto Magicznych Przestrzeni; Wydawnictwo Marpress; Gdańsk; 2003; s.208; ISBN 83-89091-01-1.
• Cracovia Leopolis – historia i kultura Lwowa oraz Małopolski Wschodniej. www.cracovia-leopolis.pl. [dostęp 2010-07-30].