Kakulin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kakulin
wieś
Ilustracja
Widok ogólny z cmentarza ewangelickiego
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

wągrowiecki

Gmina

Skoki

Liczba ludności (2022)

170[2]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

62-085 (Nadmłyn), 62-285[3]

Tablice rejestracyjne

PWA

SIMC

0594666

Położenie na mapie gminy Skoki
Mapa konturowa gminy Skoki, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Kakulin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kakulin”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kakulin”
Położenie na mapie powiatu wągrowieckiego
Mapa konturowa powiatu wągrowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kakulin”
Ziemia52°40′53″N 17°15′00″E/52,681389 17,250000[1]
Dom sołtysa
Fragment cmentarza ewangelickiego

Kakulin – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, w gminie Skoki. W skład sołectwa Kakulin wchodzi także wieś Nadmłyn.

Wieś należy do parafii rzymskokatolickiej w Raczkowie, dekanat kiszkowski, w archidiecezji gnieźnieńskiej.

W latach 1954–1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kakulin, po jej zniesieniu w gromadzie Skoki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Środowisko geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest zlokalizowana obok rzeki Małej Wełny, ok. 7,5 km na wschód od Skoków[4].

Jest położona w makroregionie Pojezierza Wielkopolskiego, w krainie Pojezierze Gnieźnieńskie w subregionie morfologicznym Równina Gnieźnieńska, nieopodal rynny polodowcowej, którą płynie rzeka Mała Wełna[5].

Na obszarze gminy Skoki, w której leży Kakulin, najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 18 °C do 19 °C, najchłodniejszym styczeń z temperaturą -1,6 °C do +3,8 °C. Amplitudy temperatury są poniżej przeciętnej w Polsce. Opady atmosferyczne należą do najmniejszych w Polsce, wahając się od 500 do 550 mm. Najmniejsze opady występują w miesiącach letnich, najmniejsze – od stycznia do marca. Liczba dni pochmurnych to około 120 do 140 dni w roku. Wiosny i lata są wczesne i trwają długo, zimy łagodne i krótkie a pokrywa śnieżna nietrwała, zalegającą od 38 do 60 dni. Długość okresu wegetacyjnego wynosi od 210 do 220 dni. W lecie przeważają wiatry zachodnie (blisko 45%) i północno-zachodnie, w zimie zachodnie i południowo-zachodnie[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Starożytność[edytuj | edytuj kod]

We wsi w 2012 w trakcie rutynowego nadzoru archeologicznego nad modernizacją budynków gospodarstwa rolnego odkryto skupisko 15 kotlinek dymarskich, stanowiących pozostałości jednorazowych pieców do wytopu żelaza, w tym niektóre z bryłami żużla.

Ujawniono również 5 prostokątnych palenisk kowalskich, zawierających oprócz przepalonych kamieni także bryłki rudy darniowej, z której wytwarzano żelazo oraz pozostałości mielerza o średnicy ok. 3,5 m, w którym wytwarzano węgiel drzewny wykorzystywany w procesie hutniczym.

Cały ośrodek liczy sobie prawie 2 tys. lat i był związany z ludnością kultury wielbarskiej, identyfikowaną z Gotami[6].

Nowożytność[edytuj | edytuj kod]

„Herbarz polski” Adama Bonieckiego wymienia rodzinę Kakulińskich z Kakulina (lub Kakalina) w poznańskiem, oraz jej członków: Andrzeja Frycza z Kakulina (zm. przed 1442), jego brata Wojciecha i syna Jana Fryczyca z Kakulina występujących w 1442 jako oskarżyciele w sprawie sądowej o zabójstwo Andrzeja, oraz Feliksa Kakulińskiego z żoną jako lenników kapituły poznańskiej w 1517[7]. W początku lat 90. XX wieku żadna osoba o nazwisku Kakuliński nie mieszkała w Polsce[8].

W 1888 wieś została odnotowana w źródle[9] jako należąca od początków XVI wieku do parafii Raczków (dziś Raczkowo).

W końcu XVIII w. wieś była własnością kanonika gnieźnieńskiego Dorpowskiego, a w 1841 Jana Brzeskiego. Później przeszła w ręce rządu pruskiego, do domeny wągrowieckiej, co nastąpiło około 1830 roku[10]. Już w 1846 roku wieś była własnością rządu, a jej obszar wynosił 2352 morgi. Parcelacja wsi nastąpiła w jeszcze w okresie zaborów[4].

W 1901 roku w wyniku germanizacji została zmieniona nazwa wsi z Kakulin na Alden[11], co potwierdza mapa sztabowa austro-węgierska z 1910 roku[12].

W 1918 wieś znalazła się na terytorium Polski. W 1921 roku ludność składała się z 269 osób, a w 1926 roku z 268, w tym ze 118 Niemców. Zamieszkiwała ona 23 gospodarstwa (w tym 13 niemieckich i 10 polskich). We wsi były wówczas 2 kuźnie, z których jedna istniała jeszcze do lat 70. a druga do 1999 roku[4].

Do II wojny światowej we wsi znajdowała się szkoła, po wojnie istniała jeszcze do lat 80. Aktualnie szkoła rejonowa znajduje się w Skokach. W 1993 roku wieś miała 226 mieszkańców, przy czym w 2000 roku wieś liczyła 11 gospodarstw, w tym jedno pszczelarskie[4].

Turystyka i osobliwości[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość biegnie wschodnia odnoga Cysterskiego Szlaku Rowerowego. W samej miejscowości nie znajdują się jednak obiekty turystyczne będące elementem tego szlaku[13].

W centrum wsi pozostałości cmentarza ewangelickiego z resztkami nagrobków, w tym m.in. żeliwne krzyże z niemieckojęzycznymi inskrypcjami[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48313
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 418 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b c d Kakulin. Serwis internetowy miasta i gminy Skoki. [dostęp 2012-080-03].
  5. ↑ a b Uwarunkowania przyrodnicze, Serwis internetowy miasta i gminy Skoki [zarchiwizowane 2013-10-14].
  6. ↑ Szymon Zdziebłowski: W Kakulinie okryto starożytne pracownie hutnicze. Nauka w Polsce, serwis PAP. [dostęp 2012-08-02].
  7. ↑ Adam Boniecki: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach polskich. T. 9. Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1904, s. 164.
  8. ↑ Serwis heraldyczny. [dostęp 2012-10-12].
  9. ↑ Raczków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 373.
  10. ↑ Wągrowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 164.
  11. ↑ Kronika. Kronika poznańska. Germanizacja nazw.. „Czas”. 244, s. 2, 23 października 1901. 
  12. ↑ 3rd Military Mapping Survey of Austria-Hungary (1:200 000). około 1910. [dostęp 2012-08-02].
  13. ↑ GMINA SKOKI - Cysterskie szlak rowerowy, Serwis internetowy miasta i gminy Skoki [zarchiwizowane 2014-08-26].
  14. ↑ napisy in situ

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Skoki
Miasta
Sołectwa
Pozostałe miejscowości

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kakulin&oldid=73167069”