Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Katowicach
 A/842/2021 z dnia 26 marca 1988 roku
| |||||||||||||||||
| kaplica | |||||||||||||||||
 Kaplica od strony zachodniej (2020) | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||
 50°16′11,61″N 19°02′28,64″E/50,269892 19,041289
| |||||||||||||||||
Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Katowicach – zabytkowa, rzymskokatolicka kaplica cmentarna, znajdująca się na cmentarzu parafialnym parafii św. Szczepana w Katowicach, na terenie dzielnicy Bogucice. Powstała w 1910 roku, a zaprojektował ją Mansuetus Fromm OFM w stylu neoromańskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kaplicę Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiono na najstarszej nekropolii w Katowicach, której pierwsza wzmianka pochodzi z 1598 roku[1]. Stanęła w miejscu, gdzie stał bogucicki kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny[1]. Sama zaś kaplica została wzniesiona w 1910 roku[1] według projektu Mansuetusa Fromma OFM – zaprojektował on, również w stylu neoromańskim, panewnicki kompleks klasztorny z bazyliką. Powstała ona w tym samym okresie co kaplica, stąd też architektonicznie obiekty te są do siebie podobne[1]. Budowę kaplicy prowadził E. Naumann[2].
Rok po oddaniu do użytku kaplica została uszkodzona z powodu szkód górniczych i w 1945 roku wskutek eksplozji wagonów na rampie kolejowej stacji Katowice Zawodzie. Kaplica została odbudowana na koszt Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice” i ponownie konsekrowana w 1956 roku[3]. Budowla została wpisana 26 marca 1988 roku pod numerem A/1366/88 (późn. nr: A/842/2021) do rejestru zabytków nieruchomych[4]. W 1998 roku przeszła gruntowną renowację, a w 2014 roku umieszczono w niej drogę krzyżową, które wcześniej znajdowała się w bazylice św. Szczepana[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa to kaplica cmentarna cmentarza parafialnego parafii św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Położona jest ona przy ulicy W. Wróblewskiego[5][6], w północno-zachodniej części cmentarza, na jej głównej alei[1].
Jest to budowla murowana z cegły, u podstawy pogrubiona[7], wzniesiona na planie krzyża łacińskiego z absydą na wschodzie[8], zwieńczona dachem dwuspadowym, a w krzyżu dachem kopułowym[8], pokrytym dachówką[7]. Bryła kaplicy jest mocno rozczłonkowana ramionami transeptu i wieżą[7]. Powierzchnia zabudowy kaplicy wynosi 228 m²[5], powierzchnia użytkowa około 150 m², a kubatura około 1,5 tys. m³[9].
Wzniesiona została w stylu neoromańskim[5] i posiada liczne detale architektoniczne, w tym: podziały lizenowo-płycinowe, fryzy arkadkowe, obramienia okien czy witraże[10]. Fasada kaplicy od zachodu jest jednoosiowa i dwukondygnacyjna. Pośrodku niej znajduje się portal z wejściem zamkniętym półkoliście. Portal wejściowy zwieńczony jest balustradą, za którą umieszczona jest wnęka w ścianie, a ponad nią widnieje figura Jezusa Chrystusa. W elewacji od strony zachodniej znajdują się: trójosiowy korpus nawowy, trójosiowe ramienia transeptu z wejściem bocznym, jednoosiowe prezbiterium oraz profil półkolisty apsydy. Elewacja od wschodu obejmuje półkolistą apsydę z trzema oknami zamkniętymi łukiem pełnym oraz dwiema nieco węższymi blendami. Ponad apsydą znajduje się trójkątne zwieńczenie zamknięcia prezbiterium[7]. Elewacja północna jest prawie identyczna z południową[11].
Wnętrze kaplicy jest jednonawowe z transeptem[11]. W nawie, prezbiterium i ramionach transeptu kaplica posiada sklepienie kolebkowe, a w umieszczonej nad skrzyżowaniem nawy i transeptu latarni wieży – gwiaździste[7][11]. Posadzki kaplicy są kamienne, drzwi wejściowe drewniane, dwuskrzydłowe, a okna głównie trójkwaterowe[7]. Pod kaplicą znajduje się krypta[7] z 18 miejscami grzebalnymi[3]. W kaplicy pochowani są lub mają swoje epitafia proboszczowie bogucickiej parafii[1].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kaplica od strony wschodniej (2019) -
Kaplica od strony południowej (2019) -
Kaplica od strony zachodniej (2019) -
Wnętrze kaplicy (2021) -
Epitafia i nagrobki przy kaplicy (2019)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 10.
- ↑ Sulerzyska 1995 ↓, s. 38.
- ↑ a b c Steuer 2023 ↓, K.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 75 [dostęp 2023-07-01].
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-07-01]. (pol.).
- ↑ Konarzewski 1988 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g Konarzewski 1988 ↓, s. 2.
- ↑ a b Sulerzyska 1995 ↓, s. 263.
- ↑ Konarzewski 1988 ↓, s. 3.
- ↑ Sulerzyska 1995 ↓, s. 264.
- ↑ a b c Konarzewski 1988 ↓, s. 5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński, Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7.
- Łukasz Konarzewski, Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków. Kaplica cmentarna, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, 1988 (pol.).
- Antoni Steuer, Leksykon bogucki, Muzeum Historii Katowic, 2023 [dostęp 2023-07-01] (pol.).
- Lucyna Sulerzyska, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Bogucice. Tom I tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1995 (pol.).