Kapturnik (ptak)
| Lophodytes cucullatus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
_-_Weltvogelpark_Walsrode_2012-04.jpg) samiec | |||
_-_Weltvogelpark_Walsrode_2012-03.jpg) samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Lophodytes[2] | ||
| Gatunek |
kapturnik | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska występuje przez cały rok przeloty zimowiska | |||
Kapturnik (Lophodytes cucullatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, którą uważa się za początek nomenklatury zoologicznej. Autor nadał gatunkowi nazwę Mergus cucullatus i podał, że zamieszkuje Amerykę[5][6]. Ponieważ Linneusz oparł swój opis o wcześniejszą publikację Marka Catesby’ego[5][7], uściślono, że miejscem typowym były wymienione przez tegoż autora stany Wirginia i Karolina[6].
Kapturnik to jedyny przedstawiciel rodzaju Lophodytes[8][9]. Nie wyróżnia się podgatunków[9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Alaska do północno-zachodnich USA, południowo-wschodnia Kanada do południowo-wschodnich USA[9].
Sporadycznie pojawia się w Polsce (do 2019 odnotowano 12 stwierdzeń[10]), ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do krajowej awifauny[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 41–48 cm, rozpiętość skrzydeł 61–66 cm[12], masa ciała 453–879 g[13]. Cienki dziób, czubek na głowie. Samiec – głowa czarna, z białą plamą, która ciągnie się od oka do czarnego czubka. Pierś biała, oddzielona od boków koloru rdzawego dwoma czarnymi pasami. Ogony długie u obu płci. Samica – brązowoszara, rdzawopomarańczowy czubek na głowie. W upierzeniu spoczynkowym samiec przypomina samicę. W locie na skrzydłach samca widać duże, białe plamy. U samicy mniejsze.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje jeziora, bagna i stawy leśne. Zimuje głównie na wybrzeżach. Pokarm zdobywa pod wodą, nurkując z jej powierzchni. Chwyta ryby ząbkowanym i haczykowatym dziobem. Zjada również raki, ślimaki, żaby, owady, rośliny wodne i nasiona[12].
Gatunek monogamiczny. Gniazdo, wyściełane puchem i trawą zakłada zazwyczaj w wydrążonym pniu drzewa lub innym naturalnym zagłębieniu[12]. Gniazdo znajduje się zazwyczaj w pobliżu wody i od 3 do 6 metrów nad ziemią[12]. Samica składa 6–18 białych jaj, które wysiaduje przez 32–33 dni[12].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje kapturnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na 1,1 miliona dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest uznawany za rosnący[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lophodytes cucullatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lophodytes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
- ↑ Mergus cucullatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
- ↑ a b Lophodytes cucullatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 129 (łac.).
- ↑ a b D. Lepage: Hooded Merganser Lophodytes cucullatus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-16]. (ang.).
- ↑ M. Catesby, The natural history of Carolina, Florida and the Bahama Islands..., t. 1, Londyn 1731, s. 94 + ilustr. 94 (ang. • fr.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-20].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 36. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2019. „Ornis Polonica”. 61, s. 117–142, 2020.
- ↑ Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 01.01.2023, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-16].
- ↑ a b c d e Hooded Merganser Lophodytes cucullatus. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-25)]. (ang.).
- ↑ Hooded Merganser Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2023-02-16]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gosler Andrew: Atlas ptaków świata. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).