Kazimierz Tyszka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Tyszka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1872
Kalisz, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

25 stycznia 1951
Londyn, Wielka Brytania

Minister kolei żelaznych
Okres

od 19 grudnia 1923
do 14 listopada 1925

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji

Poprzednik

Andrzej Nosowicz

Następca

Adam Chądzyński

Minister kolei
Okres

od 1 lipca 1924
do 13 listopada 1925

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji

Okres

od 13 listopada 1925 (p.o)
do 20 listopada 1925

Poprzednik

utworzenie resortu

Następca

Adam Chądzyński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Wielki Krzyż Orderu Korony (Belgia) Kawaler Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Kazimierza Tyszki na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Kazimierz Tyszka (ur. 13 marca 1872 w Kaliszu, zm. 25 stycznia 1951 w Londynie) – polski inżynier, w latach 1923–1925 minister kolei żelaznych w drugim rządzie Władysława Grabskiego[1][2], w latach 1941–1945 doradca do spraw transportu przy Rządzie RP na uchodźstwie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 13 marca 1872 w Kaliszu, w rodzinie Franciszka i Stanisławy z Niemczykiewiczów[1][3]. Ukończył szkołę realną w Warszawie[3]. W 1897 r. uzyskał dyplom inżyniera w Instytucie Technologicznym w Petersburgu[1][4]. Radca dworu[5]. Od 1897 do 1918 pełnił na terenie Rosji szereg funkcji, m.in.[5]

  • inżyniera-konsultanta Towarzystwa Kolei Bucharskiej (Общества Бухарской железной дороги),
  • głównego inżyniera Towarzystwa Kolei Troickiej (Общества Троицкой железной дороги) i Towarzystwa Kolei Fergańskiej (Общества Ферганской железной дороги),
  • członka zarządu Towarzystwa Naftowego w Majkopie (Майкоп-Эйнемского нефтепромышленного общества)
  • członka zarządu Rosyjskiego Towarzystwa Zakładów Metalurgicznych (Русского товарищества тигельных заводов).

W 1917 r., gdy wybuchał rewolucja październikowa, a następnie wojna domowa, Tyszka został pełnomocnikiem Czerwonego Krzyża do spraw opieki nad jeńcami i uchodźcami. Przez około pięć miesięcy był więziony przez władze bolszewickie. Do Polski powrócił dopiero w 1922 r[6].

II Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Gdy Tyszka wrócił do ojczyzny, został powołany do składu Komisji Mieszanej do spraw repatriacji z ZSRS, której od 1923 r. pełnił funkcję przewodniczącego[6]. Tego samego roku został mianowany ministrem kolei żelaznych. Prawdopodobnie jego kandydatura została zaproponowana przez Juliana Zdanowskiego. Ponadto Tyszka jako jedyny został zaakceptowany przez Polską Partię Socjalistyczną, który sprzeciwiała się dalszemu kierowaniu resortem przez Andrzeja Nosowicza[6]. Kolejną sprzyjającą okolicznością była przyjaźń z premierem Władysławem Grabskim[6].

Na stanowisku ministra kilkukrotnie spotykał się z ruchem związkowym (Związek Zawodowych Pracowników Kolejowych RP - ZKK), zredukował zatrudnienie na kolei, doprowadził do uzyskania dodatniego salda budżetu kolejowego. Ponadto doprowadził do przyjęcia ustawy z 12.06.1924 r. o zakresie działania ministra kolei. Jej następstwem było przekształcenie resortu w ministerstwo kolei, którego został szefem[6].

Kontynuując swoją misję w resorcie, Tyszka skoncentrowany był na pracach związanych z uruchomienie połączenia kolejowego Górnego Śląska i Gdyni. W dalszym okresie oddano do użytku pięć odcinków linii kolejowych m.in. trasę Sierpc-Nasielsk[6].

W schyłkowym okresie rządu Grabskiego, zaczęły zaostrzać się ataki na ministra kolei. Przeciwko niemu wystąpił ZZK, zarzucając mu nadmierną komercjalizację kolei. Także scena polityczna formułowała zarzuty wobec Tyszki. Czynił to m.in. Kazimierz Bartel, w sprawie organizacji gospodarki opałowej. Ponadto w samym resorcie doszło do konfliktu z wiceministrem Julianem Eberhardtem, któremu minister zarzucił niegospodarność[6].

Po odejściu z rządu zasiadał w Państwowej Rady Komunikacyjnej, prezesował Zarządowi Tramwajów Miejskich w Warszawie. Pracował jako zarządca spółki „Przedsiębiorstwo Budowlane Inż. Stanisław Dworakowski i S-ka”.

Tyszka nie porzucił polityki. W 1927 r. z ramienia Gospodarczego Komitetu Obrony Polskości Warszawy został wybrany członkiem stołecznej Rady Miejskiej[6]. Natomiast w 1934 r. został przewodniczącym Zjednoczenia Chrześcijańsko-Demokratycznego[6].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

5 września 1939, podczas obrony Warszawy, został mianowany prezesem Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej. Tego samego dnia nieoczekiwanie wyjechał z miasta[7][8].

W latach 1941–1945 doradca ds. transportu Rządu Polskiego w Londynie[6].

Dalsze lata[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie pozostał na emigracji, zamieszkał w Londynie[6]. Był członkiem zarządu Copthall Trading Co.

Zmarł 25 stycznia 1951 r. i został pochowany na St. Mary’s Catholic Cemetery (katakumby pod kaplicą gr. 28)[9]. W 2023 r. jego doczesne szczątki zostały sprowadzone do Polski i pochowane w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 85)[10].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był żonaty z Anielą z domu Krosnowską, z którą miał syna Zygmunta[5]. Jego prawnukiem jest poseł na Sejm III RP Stanisław Tyszka[11].

Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]

Zaangażowany był w działalność Stołecznego Komitetu Pomocy Bezrobotnym, Komunalnej Kasy Oszczędności miasta Warszawy, czy był kuratorem domu wychowawczego im. ks. Baudouina. Ponadto stał na czele Społecznego Komitetu Funduszu Obrony Narodowej.

Tyszka zasiadał w wielu radach nadzorczych instytucji gospodarczych np. Kompanii dla Handlu z Azją[6].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 763 [dostęp 2022-02-14].
  2. ↑ Jacek Majchrowski (red.), Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1994, s. 73, ISBN 83-7066-569-1.
  3. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa 1939, s. 324 [dostęp 2022-02-14].
  4. ↑ Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa 1933, s. 99.
  5. ↑ a b c A.N. Bochanow, Diełowaja elita Rossii 1914 g, t. II, Moskwa 1994 (ros.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l Piotr Cichoracki, Kazimierz Tyszka (1872-1951), [w:] Zbigniew Girzyński, Jarosław Kłaczkow, Wojciech Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 646-647, ISBN 978-83-67253-59-8.
  7. ↑ Grzegorz Piątek, Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 301–302, ISBN 978-83-280-2149-5.
  8. ↑ Janusz Odziemkowski: Warszawa w wojnie obronnej 1939 roku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 51. ISBN 83-01-07927-4.
  9. ↑ Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-07-19] (pol.).
  10. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Uroczystości pogrzebowe sprowadzonych z Wielkiej Brytanii szczątków Kazimierza Tyszki – Warszawa, 20 grudnia 2023 [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  11. ↑ Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2023-12-22].
  12. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  13. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  14. ↑ Wielki Krzyż Orderu Korony Belgijskiej. tygodnikrodzinny.blogspot.be. [dostęp 2016-11-15]. (pol.).
Drugi rząd Władysława Grabskiego (1923–1925)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

Ministrowie Komunikacji II RP
Ministrowie Kolei Żelaznych
Ministrowie Kolei
Ministrowie Komunikacji

Godło Polski

  1. ↑ kierownik resortu
  2. ↑ od 16 grudnia 1922 kierownik resortu
  3. ↑ do 9 maja 1933 kierownik resortu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Tyszka&oldid=73200851”