Krystyna Jakimek
Krystyna Zofia Jakimek z domu Włodarz (ur. 17 listopada 1931 w Jaworznie[1], zm. 31 sierpnia 2022[2]) – polska działaczka antykomunistyczna, nauczycielka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Krystyna Jakimek urodziła się w rodzinie Władysława i Emmy Włodarzów. Jej ojciec był pracownikiem poczty w Jaworznie, gdzie odpowiadał za serwis telefonów. W 1939 roku zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej. Poległ w kampanii wrześniowej. Jego żona wraz z córkami Krystyną i Marią wyjechała do Wieliczki, gdzie mieszkała część rodzeństwa Władysława. W latach gimnazjalnych Krystyna należała do harcerstwa i Sodalicji Mariańskiej[3].
Krystyna Jakimek w 1951 roku maturę zdała w Państwowym Liceum Pedagogicznym we Wrocławiu, po czym dostała nakaz pracy w Szkole Podstawowej w Brzegu Dolnym. Była nauczycielką nauczania początkowego. Pełniła funkcję sekretarza i skarbnika w miejscowym kole Związku Nauczycielstwa Polskiego. Od stycznia 1952 roku należała do Związkowego Klubu Sportowego „Unia” w Brzegu Dolnym, gdzie jako jedyna kobieta uczyła się jeździć na motocyklu[3].
W latach 1950–1952 należała do Narodowej Organizacji Wojskowej[4]. Za pośrednictwem swojej siostry nawiązała kontakt listowy ze Stanisławą Kawalą („Duśka”) i jej mężem Władysławem Kazimierczakiem, którzy pracowali w ośrodku wywiadowczym w Monachium. 28 grudnia 1952 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa w ramach tzw. afery Bergu. Osadzono ją w Krakowie w sześcioosobowej celi, gdzie poznała między innymi Stefanię Rospond i Janinę Oszast. Podczas przesłuchań stosowano wobec niej szereg szykan, sposobów zastraszeń oraz tortur: przystawianie pistoletu do głowy, bicie kastetem, wykręcanie rąk, przesłuchiwanie w nocy i pozbawianie snu, pokazywanie innych ludzi poddawanych torturom. 16 kwietnia 1953 roku została skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie pod przewodnictwem Mikołaja Tołkana na karę 12 lat pozbawienia wolności. Prokurator wnosił o karę 15 lat więzienia, 3 lat pozbawienia praw publicznych oraz przepadek mienia. Wyrok odbywała w zakładach karnych w Krakowie (Montelupich), w Inowrocławiu i Bydgoszczy-Fordonie. W Inowrocławiu zaprzyjaźniła się z łączniczką AK Janiną Wasiłojć-Smoleńską. W więzieniu poznała także swoją przyszłą teściową, Helenę Jakimek[3].
30 kwietnia 1956 roku Krystyna Jakimek została zwolniona z więzienia na podstawie amnestii. Ze względu na wcześniejszą działalność nie mogła powrócić do pracy w szkolnictwie. Podjęła zatrudnienie poniżej swoich kompetencji jako kontystka magazynowa[3]. Od 1981 roku przebywała na rencie, którą jej odebrano[4]. W 1958 roku wzięła ślub z technikiem budownictwa Kazimierzem Jakimkiem, także więzionym za działalność antykomunistyczną[4]. Mieszkali początkowo w Jaworznie, a następnie przenieśli się do Krakowa[3]. Mieli czworo dzieci[4]. Do końca PRL rodzina Jakimków znajdowała się pod obserwacją Służby Bezpieczeństwa i była nachodzona przez jej funkcjonariuszy[3].
W latach 90. Krystyna Jakimek zaangażowała się w działalność społeczną. Była aktywną członkinią Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Krakowie, a także członkinią honorową Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego i Okręgu Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego im. „Orląt Lwowskich”[3]. W 1992 roku przyznano jej uprawnienia kombatanckie[4].
Relacja Krystyny Jakimek znalazła się w książce Mirosława Pietrzyka z 2003 pt. „Kobiety – więźniarki polityczne Inowrocławia w latach 1952–1955”[3][5], a w 2021 roku w książce Anny Muller „Przetrwać Żyć dalej”[3][6]. Jej zeznania znalazły się także w prowadzonym przez Instytut Pamięci Narodowej postępowaniu w sprawie zbrodni komunistycznej będącej jednocześnie zbrodnią przeciwko ludzkości, polegającej na psychicznym znęcaniu się nad kobietami osadzonymi w Zakładzie Karnym w Inowrocławiu w latach 1952–1955[3].
Pochowana na cmentarzu Grębałowskim w Krakowie[7].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Odznaka „Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”[7]
- Złoty Krzyż Zasługi „za zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność społeczno-kombatancką” (2011)[8]
- Medal „Pro Patria” (2019)[9]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w działalności kombatanckiej i społecznej, za upowszechnianie wiedzy o najnowszej historii Polski” (2023)[10]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2023-07-31] .
- ↑ Nekrolog śp. Krystyny Jakimek - Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych [online], kombatanci.gov.pl, 12 września 2022 [dostęp 2023-07-31] .
- ↑ a b c d e f g h i j Elżbieta Jakimek-Zapart , Krystyna Włodarz-Jakimek – życie niepokorne [online], Muzeum Rakowiecka37, 28 czerwca 2021 [dostęp 2023-07-31] (pol.).
- ↑ a b c d e Jadwiga Duda , Pamiętajmy o żołnierzach niezłomnych (12): Krystyna Jakimek [online], Głos24, 7 maja 2019 [dostęp 2023-07-31] (pol.).
- ↑ Mirosław Pietrzyk , Kobiety – więźniarki polityczne Inowrocławia w latach 1952–1955, Inowrocław: Fundacja Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Kobiet, 2003, OCLC 749931672 .
- ↑ Anna Müller , Przetrwać: żyć dalej rozmowy z więźniarkami z Europy Środkowej 1945-1956, Lupa Obscura, Warszawa: Instytut Badań literackich PAN, 2021, ISBN 978-83-66448-76-6 [dostęp 2023-08-01] .
- ↑ a b Pożegnanie śp. Krystyny Jakimek, wieloletniej więźniarki politycznej Polski „ludowej” [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, 7 września 2022 [dostęp 2023-07-31] (pol.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 stycznia 2011 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 385).
- ↑ Małgorzata Wosion-Czoba , J. Szarek: Żołnierze Wyklęci wierni słowom „nie jestem w obowiązku, żeby się poddawać” [online], dzieje.pl, 3 marca 2019 [dostęp 2023-07-31] (pol.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 maja 2023 r. nr rej. 197/2023 o nadaniu orderów (M.P. z 2023 r. poz. 749).
- Absolwenci szkół średnich we Wrocławiu
- Członkinie Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet
- Członkowie Sodalicji Mariańskiej
- Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
- Członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego
- Ludzie urodzeni w Jaworznie
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Pro Patria
- Odznaczeni odznaką „Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (III Rzeczpospolita)
- Pochowani na cmentarzu Grębałowskim
- Polscy nauczyciele
- Polscy robotnicy
- Urodzeni w 1931
- Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956
- Więźniowie więzienia na Montelupich w Krakowie
- Więźniowie więzienia w Fordonie (Polska Ludowa)
- Zmarli w 2022