Moczulna
 Dwór Olendzkich na pocztówce z 1915 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1512 |
| Kod pocztowy |
231917 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°14′26,2″N 24°28′07,0″E/53,240611 24,468611
| |
Moczulna, Moczulno[1] (biał. Мачуліна, ros. Мочулино) – wieś na Białorusi, w rejonie wołkowyskim obwodu grodzieńskiego, około 10 km na północ od Wołkowyska.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś znana była od XVI wieku. Od 1542 roku majątkiem zarządzała (na prawach zastawu) rodzina Olendzkich. Właścicielem wsi był wtedy Szczęsny Hołowczyński, kasztelan miński, który m.in. w 1553 roku zbudował tu kościół. W 1578 roku majątek przeszedł na własność Olendzkich herbu Rawicz, którzy m.in. przekształcili tutejszy kościół katolicki w zbór kalwiński (wzgórze, gdzie znajdowała się świątynia, do dziś nazywane jest przez lokalnych mieszkańców „Kalwińską Górą”). Moczulna pozostawała w rękach rodziny Olendzkich do 1939 roku[2].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Moczulna, wcześniej należąca do powiatu wołkowyskiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie powiatu wołkowyskiego[3] (ujezdu), wchodzącego w skład kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś wróciła do Polski, weszła w skład gminy Roś powiatu wołkowyskiego województwa białostockiego, od 1945 roku – była w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[4][5].
W XIX wieku istniała we wsi kaplica katolicka[3].
W 1940 roku mieszkających tu Polaków zesłano do obwodu archangielskiego.
W 2009 we wsi mieszkało 411 osób[6].
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
Olendzcy wybudowali tu w drugiej połowie XVIII wieku okazały, reprezentacyjny, modrzewiowy (ale otynkowany) dwór. Był to dom wzniesiony na wysokiej podmurówce z kamienia polnego, 15-osiowy, na planie wydłużonego prostokąta. Oba skrzydła były parterowe, a centralna, trzyosiowa część była piętrowa. Przed tą częścią był portyk w wielkim porządku. Jego trójkątny szczyt był podparty dwiema parami kolumnami. Dom był przykryty bardzo wysokim, łamanym czterospadowym dachem gontowym z dwiema parami prostokątnych lukarn.
Dom zawierał kilkanaście pokoi w układzie dwutraktowym, amfiladowym. Był otoczony 10-hektarowym parkiem. Nie przetrwał II wojny światowej[7].
Majątek w Moczulnie jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51
- ↑ a b Moczulna, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 265–266, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Moczulna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 562.
- ↑ Moczulna na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Moczulna na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009 roku. [dostęp 2015-11-21]. (ros.).
- ↑ Мочулино na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2015-11-21]. (ros.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Moczulna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 345.