Portal:Śródziemie/Artykuł miesiąca/2012

Zestawienie artykułów prezentowanych w Portalu Śródziemie w rubryce Artykuł miesiąca w 2012 roku.

Styczeń

Moria – pradawna siedziba krasnoludów z plemienia Durina, położona w Górach Mglistych. Była to zarazem kopalnia, jak i wielkie, podziemne miasto, wydrążone pod szczytami Caradhras, Celebdil i Fanuidhol. Spośród wydobywanych tam kruszców najcenniejszym był mithril, nie występujący nigdzie indziej w Śródziemiu.

Początki tego najsłynniejszego królestwa krasnoludów, zwanego w ich mowie Khazad-dûm, sięgają odległych czasów, tak zwanych Lat Drzew Valinoru, poprzedzających Pierwszą Erę. Założone zostało przez słynnego Durina Nieśmiertelnego i przez kolejne stulecia rozwijało się pomyślnie.

Dopiero po koniec drugiego tysiąclecia Trzeciej Ery nastąpił upadek Khazad-dûm. Krasnoludów wypędził stamtąd nieznany im potwór, zwany przez nich Zgubą Durina. Od tego czasu podziemna siedziba plemienia Durina, gdzie osiedlili się orkowie, stała się miejscem budzącym u wszystkich przerażenie, powszechnie zwanym mianem Moria, co w sindarinie znaczy czarna otchłań.

Wśród krasnoludów utracone królestwo było stale obecne we wielu opowieściach i pieśniach, stanowiło bolesne wspomnienie dawnej chwały. Wszelkie próby odzyskania Morii kończyły się jednak niepowodzeniem.

Luty

Galadriela – jedna z najważniejszych postaci w historii Śródziemia, elfka z plemienia Ñoldorów.

Była córką Finarfina i Eärweny, najmłodszym spośród ich dzieci. Jej starszymi braćmi byli Finrod, Angrod i Aegnor. Urodziła się w Valinorze, za Lat Drzew.

Nieśmiertelne Krainy opuściła razem z większość plemienia podczas buntu Ñoldorów. Jej dalsze losy związały się ze Śródziemiem, gdzie też poznała i poślubiła Celeborna.

W Drugiej i Trzeciej Erze była jednym z głównych przeciwników Saurona. Galadriela z Celebornem władała królestwem Lothlórien, które ochraniała dzięki mocy Nenyi, Pierścienia Władzy.

W 3019 roku Trzeciej Ery oboje gościli członków Drużyny Pierścienia w Lórien, którzy dotarli tam po wydostaniu się z Morii. Ich spotkanie miało nie tylko wielką rolę dla losów wojny z Władcą Ciemności, ale i dla przyszłości królowej.

W filmowej ekranizacji powieści, reżyserowanej przez Petera Jacksona, w jej postać wcieliła się Cate Blanchett.

Marzec

Godła stron walczących w bitwie

Gondor

Rohan

Mordor

Bitwa na polach Pelennoru – jedna z najważniejszych batalii Wojny o Pierścień, stoczona 15 marca 3019 roku Trzeciej Ery, pomiędzy sprzymierzonymi wojskami Gondoru i Rohanu a armią Mordoru.

Miejscem tego wielkiego starcia był obszar Pelennoru, rozległego i ufortyfikowanego przedpola Minas Tirith, stolicy Gondoru. Bitwa miała bardzo dramatyczny przebieg, trwała cały dzień, a szala zwycięstwa kilkukrotnie wahała się na rzecz jednej lub drugiej strony.

W walce śmierć poniósł Théoden, władca Rohanu, jak również Wódz Nazgûli, który stał na czele sił Saurona. Okoliczności w jakich zginął upiór, zabity przez księżniczkę Éowinę i hobbita Merry’ego, były wypełnieniem przepowiedni elfa Glorfindela:

Nigdy już nie wróci do tej krainy. Zguba dosięgnie go daleko stąd, nieprędko i nie z ręki męża.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

W trylogii filmowej Władca Pierścieni, wyreżyserowanej przez Petera Jacksona, sceny bitwy na polach Pelennoru są jednymi z najbardziej widowiskowych fragmentów jej trzeciej części, Powrotu Króla. Jednak przebieg filmowej batalii w pewnym stopniu odbiega od opisu z powieści.

Kwiecień

Jedyny Pierścień – najważniejsze dzieło Saurona Wielkiego, klejnot, który miał mu zapewnić pełną władzę nad całym Śródziemiem i żyjącymi na tych ziemiach elfami, krasnoludami i ludźmi, pozwalał bowiem kontrolować wszystkie pozostałe Pierścienie Władzy oraz osoby, które je nosiły.

Jako że Władca Ciemności przelał w Pierścień znaczną część własnej mocy, całkowicie związał swoje dalsze losy z tym artefaktem. W przypadku jego zniszczenia, nastąpiłby upadek Saurona – wszystkie dzieła wykonane za pomocą Jedynego uległyby destrukcji, a on sam straciłbym całość swojej mocy, przemieniając się w słabego ducha, niezdolnego do zagrożenia komukolwiek.

Twórca Pierścienia nie spodziewał się jednak, by ktokolwiek był w stanie tego dokonać. Jedyny mógł być bowiem zniszczony tylko w miejscu swego wykonania: we wnętrzu Orodruiny, leżącej w obrębie królestwa Władcy Ciemności, Mordoru. Poza tym jedynie Sauron mógł w pełni nad nim panować. Każda inna istota o słabszej woli, poza wyjątkowymi osobami, prędzej czy później, ulegała przemożnemu wpływowi Pierścienia, który stawał się dla niej najcenniejszym skarbem.

Maj

Rivendell – słynna siedziba elfów w Śródziemiu, położona w ukrytej dolinie o stromych stokach, opodal przełomu rzeki Bruinen, u podnóży Gór Mglistych.

Założona została w 1697 roku Drugiej Ery, w czasie wojny między elfami a Sauronem. Była bezpiecznym schronieniem dla resztek Gwaith-i-Mírdain, których z podbitego Eregionu, wyprowadził Elrond.

W ciągu reszty Drugiej, jak i przez całą Trzecią Erę Rivendell, w sindarinie zwane mianem Imladris, było bezpiecznym schowaniem dla wielu wędrowców, przeciwników Władcy Ciemności. Miejsce to związane zostało z dziejami wyprawy Thorina Dębowej Tarczy, jak i przede wszystkimi z wydarzeniami Wojny o Pierścień.

Czerwiec

Wódz Nazgûli – pierwszy i najpotężniejszy spośród Upiorów Pierścienia, najważniejszy sługa Saurona.

Kiedyś był człowiekiem (Dúnadanem?), magiem i królem bliżej nieznanego państwa. W Drugiej Erze Sauron dał mu jeden z Dziewięciu Pierścieni Władzy, który, choć początkowo dał mu wielką moc, ostatecznie go zniewolił i doprowadził do przemiany w Upiora. W ciągu Drugiej i Trzeciej Ery był wykonawcą planów Saurona, mających przynieść Władcy Ciemności władzę nad Śródziemiem. Ostatecznie jego los dopełnił się w trakcie Wojny o Pierścień.

Nikt nie znał jego prawdziwego imienia, więc przez kolejne stulecia określany był różnymi mianami (m.in. Wódz Nazgûli, Czarnoksiężnik z Angmaru, Czarny Wódz, władca Morgulu).

Lipiec

Boromir – Dúnadan z Gondoru, starszy syn namiestnika Denethora II i brat Faramira, członek Drużyny Pierścienia.

W filmowej ekranizacji Władcy Pierścieni, reżyserowanej przez Petera Jacksona, w jego postać wcielił się Sean Bean.

Od młodości pasjonowała go walka i broń, okazał się znakomitym wojownikiem i dowódcą. Z racji tego, zarówno w Gondorze, jak i Rohanie, wysoko go ceniono. Boromir był ukochanym synem Denethora, który stawiał go dużo wyżej niż Faramira, co jednak nie popsuło relacji między synami namiestnika.

Bracia jednak kochali się szczerze od dzieciństwa (...). Później też nie powstała między nimi nigdy zazdrość ani rywalizacja o łaski ojcowskie i o pochwały ludzkie.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Wydarzenia Wojny o Pierścień rzuciły Boromira daleko od ojczystego królestwa, do którego nigdy już nie powrócił.

Sierpień

Númenor – wyspa-kontynent położona na morzu Belegaer, bliżej Valinoru niż Śródziemia.

Była dziełem Valarów, którzy na początku Drugiej Ery podarowali ją jako dar Edainom, śmiertelnym ludziom, którzy u boku elfów walczyli z Morgothem, Władcą Ciemności, podczas bitew o Beleriand.

Ludzie zamieszkujący wyspę, znani odtąd jako Dúnedainowie (co znaczy Ludzie Zachodu) obdarzeni zostali również dłuższym życiem. Dzięki kontaktom z Eldarami z Nieśmiertelnych Krain zyskali wielką wiedzę. Byli najlepszymi żeglarzami spośród wszystkich ludzi i dlatego zwano ich Królami Morza. Ostatecznie jednak pragnąc nieskończonego życia, sprowadzili na siebie i swoją wyspę zagładę,

Historia Númenoru to tolkienowski odpowiednik mitu o Atlantydzie.

Wrzesień

Upiory Pierścienia – dziewięć najpotężniejszych sług Saurona. Były to bezcielesne upiory, pozbawione własnej woli i w pełni kontrolowane przez Władcę Ciemności, dzięki Pierścieniom Władzy.

Początkowo byli ludźmi, bliżej nieznanymi królami z Drugiej Ery, którzy skuszeni przez Saurona obietnicą potęgi, przyjęli od niego magiczne klejnoty, mające im ją zapewnić. Tak też się stało, zyskali wielką władzę i długowieczność, lecz ostatecznie pierścienie, podlegające władzy Jedynego Pierścienia, zupełnie ich opanowały, przemieniając w upiory.

Październik

Maria Skibniewska – polska tłumaczka, głównie anglojęzycznej i francuskojęzycznej literatury pięknej. Przełożyła na polski około stu książek, m.in. utwory Jeana Geneta, Grahama Greene'a, Henry'ego Jamesa, Thomasa Wolfe'a, Bruce'a Marshalla, Williama Saroyana, Johna Updike'a i Patricka White'a.

Była autorką pierwszych polskich przekładów dzieł J. R. R. Tolkiena: Hobbita (wyd. 1960), Władcy Pierścieni (wyd. 1961 – 1963), Rudego Dżila i jego psa (wyd. 1962), Kowala z Podlesia Większego (wyd. 1980) oraz Silmarillionu (wyd. 1985 już po śmierci tłumaczki).

Listopad

Barad-dûr – główna siedziba Saurona, Władcy Ciemności, zapewne najpotężniejsza twierdza całego Śródziemia

Położona była w Mordorze, a zbudowano ją na długiej, skalnej ostrodze, wysuniętej w kierunku południowo-zachodnim od głównego łańcucha gór Ered Lithui. Sauron wzniósł ją dzięki mocy zawartej w Jedynym Pierścieniu i dopóki ten klejnot istniał twierdzy nie dało się całkowicie zniszczyć

Nazwa fortecy we Wspólnej Mowie brzmiała Czarna Wieża. Jest to dosłowne tłumaczenie sindarińskiego miana Barad-dûr. W Czarnej Mowie siedzibę Władcy Ciemności nazywano Lugbúrz, co również znaczy Czarna wieża.

Grudzień

Silmarile (qya. Silmarilli, lp. Simarillë) – trzy klejnoty stworzone przez Fëanora, najzdolniejszego wśród Ñoldorów, który uwięził w nich światło dwóch Drzew Valinoru. Zaklęty był w nich ogień Eä i losy Ardy.

Zostały wykonane przez Fëanora z tajemniczej krystalicznej silimy, przypominającej diament. Dzięki temu były bardzo trwałe. Zostały zaklęte przez Vardę tak, że nikt, kto pożądał Silmarili, nie mógł ich dotknąć, nie ryzykując poparzenia.

Klejnoty te były przedmiotem pożądania Melkora, który ukradł je zabijając ojca Fëanora, Finwego. Kradzież ta stała się przyczyną wojny o klejnoty, na kanwie której oparta jest książka Silmarillion.