Poryte-Jabłoń
53°00′48″N 22°12′44″E/53,013333 22,212222| wieś | |
 Dwór w Porytem-Jabłoni | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-300[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BZA |
| SIMC |
0411157[5] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zambrów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zambrowskiego  | |
| 53°00′48″N 22°12′44″E/53,013333 22,212222[1]
| |
Poryte-Jabłoń – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie zambrowskim, w gminie Zambrów[5][6].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Ducha Świętego w Zambrowie[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach 1921–1939 wieś i folwark leżał w województwie białostockim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Długobórz.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- wieś – 219 osób, 201 było wyznania rzymskokatolickiego, 18 mojżeszowego. Jednocześnie 201 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową 4 18 żydowską. Było tu 35 budynków mieszkalnych
- folwark – 224 osób, 222 było wyznania rzymskokatolickiego a 2 greckokatolickiego. Jednocześnie 222 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 2 rosyjską. Było tu 5 budynków mieszkalnych[8].
Miejscowości należały do parafii rzymskokatolickiej w Zambrowie. Podlegały pod Sąd Grodzki w Zambrowie i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Zambrowie[9].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. Od 22 lipca 1941 r. do wyzwolenia włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy[10].
Do 1954 roku miejscowość należała do gminy Długobórz. Z dniem 18 sierpnia 1945 roku została wyłączona z woj. warszawskiego i przyłączona z powrotem do woj. białostockiego[11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Folwark[edytuj | edytuj kod]
Na zachodnim brzegu Jabłonki stoi dwór Woyczyńskich, neorenesansowy, po 1860 r. oparty na wzorcowym projekcie siedziby ziemiańskiej Henryka Marconiego z 1860 r., nieregularny, parterowy, częściowo piętrowy (obecnie w remoncie 2010 r.).
W latach 20. XX wieku do rozwoju poryckiego majątku przyczynił się hrabia Aleksander Dzieduszycki, który wzbogacił założenie dworsko-parkowe o stawy[12]. Nadał im imiona swojej rodziny i zwierząt. Największy staw nazywa się do dzisiaj Aleksander, drugi co do wielkości – Grażyna i dalej: Kowale, Fortuna, Orlik, Kajtek, Bezimienny, Moryś[13]. Współcześnie wykorzystywane są jako stawy rybne[14].
Kapliczka[edytuj | edytuj kod]
We wsi nieopodal stawów rybackich na skraju lasu znajduje się kapliczka myśliwska Świętego Huberta. Pochodzi ona z 2002 roku i jest darem myśliwych z Wesołej. Jest to obiekt murowany, ogrodzony metalowym ozdobnym płotkiem z umieszczoną w górnej części kapliczki za szybą - drewnianą figurą Świętego Huberta z jeleniem.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108883
- ↑ Wieś Poryte-Jabłoń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 956 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 50.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1358.
- ↑ Bezirk Bialystok [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-16].
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dwór Poryte Jabłoń [online] [dostęp 2019-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-11].
- ↑ Poznajemy duże historie małych miejscowości powiatu zambrowskiego – Poryte Jabłoń [online] [dostęp 2019-12-11].
- ↑ Gospodarstwo Rybackie [online] [dostęp 2019-12-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- H. Faryna-Paszkiewicz, M. Omilanowska, R. Pasieczny: Atlas zabytków architektury w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-13478-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Poryte (2) P. Jabłoń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 832.
- Siedziba gminy: Zambrów
